Công ty Xây lắp An Giang là doanh nghiệp nhà nước được UBND tỉnh An Giang thành lập năm 1977. Sau đó, doanh nghiệp tiếp nhận thêm các đơn vị làm ăn thua lỗ khác trên địa bàn, đến năm 2010 thì chuyển đổi thành mô hình một thành viên. Năm 2021, Công ty chuyển sang doanh nghiệp cổ phần, vốn điều lệ hơn 287 tỷ đồng, nhà nước giữ 94,48% cổ phần tương đương trên 271 tỷ đồng, số còn lại thuộc sở hữu tư nhân.
Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang là chủ đầu tư Dự án Cải tạo chỉnh trang đô thị Khu dân cư đường Lý Thái Tổ nối dài (TP.Long Xuyên). Dự án kéo dài suốt 7 năm vẫn chưa hoàn thành, lại dính nhiều sai phạm về đất đai làm cuộc sống người dân trong vùng đảo lộn. Những bức xúc trong lòng bà con cứ thế lớn dần lên, từ những lần gặp gỡ đối thoại bất thành đến nhiều lá đơn được gửi đi khắp các cơ quan, ban ngành nhưng vô vọng.
 |
Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang là chủ đầu tư Dự án Cải tạo chỉnh trang đô thị Khu dân cư đường Lý Thái Tổ nối dài (TP.Long Xuyên). Thanh tra Bộ Xây dựng kết luận dự án này xảy ra sai phạm. |
Bị thu hồi đất lúc nào không hay
Hơn 10 năm trước, người dân ở hai phường Mỹ Xuyên và Mỹ Phước (TP.Long Xuyên) nghe loáng thoáng câu chuyện tỉnh sẽ thu hồi đất để làm đường nhưng không thấy thông báo hay văn bản chính thức. Những râm ran dần chìm vào quên lãng, người dân tiếp tục sống và làm việc ổn định trên mảnh đất này, gia đình anh Nguyễn Kiên Cường (SN 1980, khóm Đông Thịnh 8, P.Mỹ Phước, TP.Long Xuyên) cũng vậy.
Anh Cường, anh trai và em gái sống cùng ba mẹ nguyên là cán bộ lão thành tại địa phương. Gia đình lớn ba thế hệ quây quần yên ổn cùng nhau suốt mấy chục năm trên một cụm nhà rộng vài trăm mét vuông trong lòng thành phố. Ba mẹ anh có xây một số phòng trọ, mỗi phòng rộng khoảng 12m2 cho sinh viên thuê với giá chừng 800.000 đồng/tháng (ở thời điểm cách đây vài năm). Các con lớn lên, mỗi người được cho vài phòng trọ để có thêm thu nhập thụ động ngoài công việc chính.
Khoảng cuối năm 2021, nơi ở xuống cấp nên anh Cường đi làm giấy tờ để sửa sang lại, phòng khi mưa nắng thất thường thì hay tin khu vực đang nằm trong vùng quy hoạch phải giữ nguyên hiện trạng, không thể xây sửa. Sau khi tìm hiểu thông tin, đầu năm 2022, anh Cường và gia đình đến làm việc với Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang - chủ đầu tư Dự án Cải tạo chỉnh trang đô thị Khu dân cư đường Lý Thái Tổ nối dài thì ngã ngửa khi được doanh nghiệp cung cấp các quyết định thu hồi đất do UBND TP.Long Xuyên ban hành từ năm 2017.
 |
Vị trí đất nhà anh Nguyễn Kiên Cường. |
Trao đổi với phóng viên, anh Cường khẳng định bản thân và gia đình không nhận được các quyết định kể trên mà chỉ biết qua đại diện Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang. Theo đó, Dự án được UBND tỉnh An Giang chấp thuận chủ trương giữa năm 2017, đến tháng 10 cùng năm thì ra Quyết định số 3109 phê duyệt phương án bồi thường. Từ căn cứ này, UBND TP.Long Xuyên cùng ngày 19/10/2018 ban hành nhiều quyết định thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư với gia đình anh Cường.
Các quyết định do ông Đào Văn Ngọc - Phó Chủ tịch UBND TP.Long Xuyên ký. Ông Đào Văn Ngọc hiện đã bị cơ quan công an bắt giữ để điều tra 2 tội danh “Vi phạm quy định về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất” và “Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” xảy ra từ năm 2019 đến tháng 7/2022 tại Trung tâm Phát triển quỹ đất TP.Long Xuyên. Cùng vụ án này, một Phó Chủ tịch khác của UBND TP.Long Xuyên và nhiều thuộc cấp cũng bị bắt phục vụ điều tra.
Theo các văn bản kể trên, gia đình anh Cường bị thu hồi tổng cộng khoảng 500m2 đất các loại, nhà ở, nhà trọ và công trình khác… Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang căn cứ số liệu trong các quyết định thu hồi đất từ năm 2017 để áp giá bồi thường vào năm 2022, tổng số tiền hơn 8 tỷ đồng. Sau khi thống nhất tại buổi làm việc đầu năm 2022, ba mẹ anh Cường nhận khoảng 886 triệu đồng và giao lại cho Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang gần 7,2 tỷ đồng để hoán đổi hai nền đất tổng diện tích gần 220m2 tại dự án. Anh Cường và anh trai được bồi thường tài sản lần lượt gần 62 triệu đồng và hơn 212 triệu đồng, kèm bố trí 2 nền tái định cư bên trong dự án.
 |
Căn nhà đã được đập bỏ từ năm 2022 để làm dự án. |
Tổng cộng, gia đình anh Cường nhận được hơn 1,16 tỷ đồng tiền bồi thường tài sản trên đất, là: nhà ở, nhà trọ, cây xanh,… “Phía Công ty Xây lắp An Giang cam kết trong Quý IV/2022 sẽ giao 4 nền đất kể trên để gia đình ổn định cuộc sống. Chúng tôi tin tưởng vào chủ trương của tỉnh, tin vào uy tín của chủ đầu tư là doanh nghiệp nhà nước nên sau buổi làm việc thương lượng đầu năm 2022, tôi đã thuê người đến tháo dỡ nhà cửa để bàn giao mặt bằng làm dự án. Thế nhưng, Công ty không thực hiện như cam kết, đẩy cuộc sống gia đình chúng tôi vào cảnh khó khăn, bế tắc như bây giờ”, anh Cường nói.
Chủ đầu tư đổ thừa Bộ Xây dựng
Dự án Cải tạo chỉnh trang đô thị Khu dân cư đường Lý Thái Tổ nối dài có chiều dài khoảng 1km được chia thành hai giai đoạn với 214 hộ dân bị ảnh hưởng. Trong đó, giai đoạn một tỉnh thu hồi đất, hỗ trợ tái định cư với 147 hộ và đã hoàn thành. Giai đoạn hai của dự án thực hiện từ năm 2021 với 67 hộ dân bị ảnh hưởng, gia đình anh Cường nằm trong số này nhưng lại dính quyết định thu hồi của UBND TP.Long Xuyên từ giai đoạn một năm 2017. Việc dự án chuyển từ Nhà nước thu hồi đất sang doanh nghiệp tự thoả thuận bồi thường với dân được UBND tỉnh An Giang chấp thuận tại Quyết định số 746 ngày 9/4/2021.
Như đã đề cập trong bài “An Giang: Nguyên cán bộ Tỉnh mất nhà ra chòi ở chờ công lý”, kể từ khi căn nhà được phá bỏ, vợ chồng anh Cường và con trai phải sống tạm trong phòng trọ rộng 12m2. Nhà anh trai ruột phải dọn ra ngoài thuê trọ để ở. Ba mẹ anh năm nay đã 80 tuổi, sống và sinh hoạt dưới mái tôn lót lá dừa xập xệ ngay sau căn nhà cũ ngày xưa.
Anh Nguyễn Kiên Cường cho biết, gia đình đã có nhiều đơn thư gửi đến Tỉnh uỷ An Giang, UBND An Giang, cùng nhiều Sở, Ban, Ngành…, phản ánh, khiếu nại, tố cáo chủ đầu tư vi phạm quy định pháp luật về đất đai, vi phạm hợp đồng kinh tế, không giao nền đất và quyền sử dụng đất, cũng không trả lại tiền…, gây thiệt hại về tài sản và tinh thần cho gia đình ba thế hệ. Không rõ, Lãnh đạo An Giang có nhận được những giấy trắng mực đen của gia đình nguyên cán bộ có nhiều cống hiến cho địa phương hay không, mà đến nay vụ việc vẫn không có gì tiến triển.
 |
Anh Cường chỉ vị trí mà chủ đầu tư hứa sẽ bố trí tái định cư. |
Trong khi đó, Công ty Xây lắp An Giang với tư cách là chủ đầu tư dự án đã nhận số tiền lên đến 7,2 tỷ đồng từ năm 2022 lại né tránh không giải quyết, nhiều lần cù cưa kéo dài thời gian khiến những khó khăn càng thêm vất vả. Trong những lần hiếm hoi anh Cường và người thân “được phép” làm việc với đại diện doanh nghiệp thì câu chuyện cũng chỉ dừng lại ở những lời hứa! Mà lời hứa thường theo gió bay!
Như biên bản làm việc đề ngày 14/3/2023, anh Cường đại diện gia đình đề nghị công ty trả lại số tiền khoảng 7,2 tỷ đồng và bồi thường thiệt hại do chiếm dụng thời gian dài theo lãi suất ngân hàng; hoặc trả lại một phần tiền để gia đình trang trải cuộc sống khó khăn; hỗ trợ mất thu nhập 18 phòng trọ phải đóng cửa phục vụ dự án; xác định thời điểm khởi công và bàn giao những nền đất như thoả thuận ban đầu.
Đại diện Công ty Xây lắp An Giang ghi nhận, xin ý kiến Ban Tổng Giám đốc, Hội đồng Quản trị, cuối tháng 4/2023 sẽ trả lời và thoả thuận chi tiết các yêu cầu trên. Và như đã nói, vụ việc lại giậm chân tại chỗ.
Tháng 10/2023, anh Cường gửi khiếu nại đến công ty và nhận được phản hồi ngày 18/5/2024: “Công ty vẫn đang tiếp tục thực hiện các thủ tục pháp lý và các phương án thoả thuận với các hộ dân để thực hiện giai đoạn 2. Tuy nhiên theo Kết luận thanh tra số 129 ngày 25/9/2023 của Thanh tra Bộ Xây dựng thì dự án còn một số tồn tại trong đó có liên quan đến quy trình chấp thuận Chủ trương đầu tư dự án…”. Vì những lẽ này, chủ đầu tư tạm ngưng thực hiện đầu tư, chờ kết luận và hướng dẫn xử lý.
Cũng tại văn bản này, ông Văng Phú Vỹ - Phó Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Xây lắp An Giang thay mặt Ban Lãnh đạo Công ty, hứa: “Công ty đề nghị trong tháng 8/2024 khi có kết quả… của UBND tỉnh An Giang, giữa hai bên sẽ có buổi làm việc chính thức, ghi nhận bằng biên bản về việc có tiếp tục thực hiện thoả thuận đã ký… hay không. Về việc bồi thường thiệt hại và mua nền đất…, công ty sẽ trao đổi với quý gia đình các chi phí, vật chất thiệt hại hợp lý, đúng quy định... sau buổi làm việc chính thức trên”.
Kết quả buổi làm việc ngày 31/8/2024, ông Văng Phú Vỹ cho gia đình anh Cường biết: “Dự án phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Công ty xin chỉ đạo của UBND TP.Long Xuyên để giao cho Trung tâm Phát triển quỹ đất căn cứ theo đúng quy định để trả lại giấy cho hộ dân, do công ty không còn là nhà đầu tư… Từ ngày 16 – 20/9/2024 sẽ có con số từng hạng mục để mời gia đình lên làm việc thống nhất phương án (bồi thường thiệt hại – PV)”.
 |
Sau bãi cỏ là nhà anh Cường hiện tại. |
Công ty Xây lắp An Giang hứa thật nhiều nhưng thất hứa cũng thật nhiều. Ngày 20/9/2024, vẫn là ông Văng Phú Vỹ ký văn bản gửi gia đình anh Cường, nêu: “Dự án đang ngưng theo Kết luận thanh tra của Bộ Xây dựng. Công ty đang chờ kết quả của Bộ Xây dựng và Tổ Công tác Chính phủ… hướng dẫn xử lý. Sau khi có kết quả, có đầy đủ cơ sở sẽ mời gia đình thống nhất giải quyết trên tinh thần trách nhiệm, hài hoà giữa hai bên…”.
Công ty Xây lắp An Giang, trước nói một đằng, sau nói một nẻo, trước sau bất nhất. “Bây giờ họ đẩy trách nhiệm cho Bộ Xây dựng là kết luận ra nhiều sai phạm buộc dự án phải dừng. Nếu họ làm đúng từ đầu thì Thanh tra Bộ Xây dựng đâu có lý do gì chỉ ra các sai phạm chồng chất đó”, anh Cường bức xúc. Và kể từ lần đó đến nay, doanh nghiệp im lặng còn gia đình ba thế hệ vẫn đang gồng gánh khốn khổ từng ngày.
Ngày 15/11/2024, Phóng viên liên hệ trụ sở Công ty Xây lắp An Giang, đề nghị gặp người có thẩm quyền để xác minh, trao đổi thông tin. Nhân viên cho biết Lãnh đạo đi công tác và đề nghị để lại nội dung để báo cáo. Chúng tôi tiếp tục đến UBND TP.Long Xuyên và UBND tỉnh An Giang, Văn phòng uỷ ban hai đơn vị này tiếp nhận thông tin để trình Lãnh đạo.
An Giang từng khen chủ đầu tư hoàn thành tốt đền bù
Ngày 26/11/2017, Dự án được khởi công. Dịp này, UBND tỉnh An Giang tặng Bằng khen cho tập thể cán bộ, công nhân viên Công ty Xây lắp An Giang cùng 2 cá nhân là ông Phan Văn Nhàn, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc công ty và ông Văng Phú Mỹ, Phó ban Quản lý dự án công ty. Đồng thời, UBND TP.Long Xuyên cũng tặng Giấy khen cho 14 cá nhân thực hiện tốt công tác bồi thường, tái định cư dự án.
Tuy nhiên, không rõ công tác bồi thường, tái định cư của dự án được thực hiện “tốt” đến mức nào khi đến nay gia đình nguyên lãnh đạo TP.Long Xuyên vẫn phải sống tạm bợ trong chòi lá, phòng trọ chật hẹp?
