Chiều 3/6, tại tỉnh Nghệ An, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức Hội nghị công bố “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.”
Chiến lược trên hướng tới việc bảo đảm khai thác, sử dụng hiệu quả, công bằng tài nguyên trên cơ sở kết hợp hài hòa giữa lợi ích kinh tế-xã hội, bảo vệ môi trường và quốc phòng, an ninh trên các vùng đất ven biển, các đảo, quần đảo, vùng biển, vùng trời thuộc quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia của Việt Nam.
Tối thiểu 50% vùng biển được điều tra cơ bản
Phát biểu tại hội nghị công bố chiến lược trên, Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Võ Tuấn Nhân nhấn mạnh biển là bộ phận cấu thành chủ quyền thiêng liêng, là không gian sinh tồn, cửa ngõ giao lưu quốc tế, gắn bó mật thiết với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Nghị quyết số 36-NQ/TW đã khẳng định phải phát triển kinh tế biển trên nền tảng tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, các hệ sinh thái biển; bảo đảm hài hòa giữa các hệ sinh thái kinh tế và tự nhiên, giữa bảo tồn và phát triển, giữa lợi ích của địa phương có biển và địa phương không có biển; tăng cường liên kết, cơ cấu lại các ngành, lĩnh vực theo hướng nâng cao năng suất, chất lượng hiệu quả và sức cạnh tranh; phát huy tiềm năng, lợi thế của biển, tạo động lực phát triển kinh tế đất nước.
Để góp phần hiện thực hóa Nghị quyết số 36-NQ/TW, Chính phủ ban hành Nghị quyết số 48/NQ-CP về “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.”
Theo đó, chiến lược đưa ra 3 quan điểm về: Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo là nền tảng và nguồn lực quan trọng để phát triển đất nước, phải được khai thác, sử dụng hiệu quả, bền vững; việc khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo phải dựa trên kết quả điều tra cơ bản; khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường là quyền lợi, trách nhiệm của các bên liên quan…
Về mục tiêu đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, chiến lược đề ra mục tiêu tổng quát và 4 mục tiêu cụ thể đến năm 2030 về: Khai thác, sử dụng tài nguyên biển và hải đảo; bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học; ứng phó với biến đổi khí hậu và phòng chống thiên tai; điều tra cơ bản và nghiên cứu khoa học.
Trong đó có một số chỉ tiêu quan trọng như: Ở các đô thị ven biển, 100% chất thải nguy hại, chất thải rắn sinh hoạt được thu gom và xử lý đạt quy chuẩn môi trường; tăng diện tích các khu bảo tồn biển, khu vực biển, ven biển được bảo tồn đạt tối thiểu 6% diện tích tự nhiên vùng biển quốc gia; tối thiểu 50% diện tích vùng biển Việt Nam được điều tra cơ bản tài nguyên, môi trường biển ở tỷ lệ bản đồ 1: 500.000.
“Thông qua chiến lược, chúng tôi mong muốn đến năm 2050, toàn bộ các vùng biển Việt Nam được quản lý hiệu quả và sử dụng bền vững theo không gian; đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội và quốc phòng, an ninh, phù hợp với điều kiện tự nhiên, kinh tế-xã hội; hoàn thành mục tiêu đưa Việt Nam trở thành quốc gia giàu, mạnh về biển,” ông Nhân nhấn mạnh.
Cùng với việc công bố chiến lược, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức Hội thảo nhằm hoàn thiện Quy hoạch không gian biển Quốc gia. Đây là công cụ quan trọng để cụ thể hóa “Quy hoạch tổng thể quốc gia” và tạo lập cơ sở cho quản lý các hoạt động khai thác sử dụng tài nguyên, bảo vệ môi trường biển một cách hiệu quả; góp phần hình thành các ngành kinh tế biển vững mạnh, tạo thêm nhiều sinh kế cho người dân; bảo đảm quốc phòng, an ninh, giữ vững chủ quyền, quyền chủ quyền và quyền tài phán quốc gia trên biển.
3 khuyến nghị Việt Nam cần làm ngay
Về phía địa phương, ông Nguyễn Văn Đệ - Phó Chủ tịch Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An cho biết với lợi thế là tỉnh có đường bờ biển dài 82km, với nhiều tiềm năng phát triển kinh tế biển, trong thời gian qua, Nghệ An luôn xác định việc phát triển kinh tế biển không những tạo động lực cho kinh tế của tỉnh phát triển, mà còn góp phần củng cố quốc phòng - an ninh, bảo vệ chủ quyền vùng biển của Việt Nam.
Với chủ trương hướng mạnh ra biển, làm giàu từ biển, trong thời gian tới, tỉnh Nghệ An sẽ tập trung nguồn lực đẩy nhanh tốc độ xây dựng Nghệ An trở thành tỉnh mạnh về kinh tế biển của vùng Bắc Trung Bộ, có kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội đồng bộ, hiện đại, có khả năng chống chịu cao với thiên tai, dịch bệnh và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, nước biển dâng.
Cùng với đó, Nghệ An cũng sẽ từng bước ngăn chặn, đẩy lùi xu hướng gia tăng ô nhiễm, suy thoái môi trường biển, tình trạng sạt lở bờ biển và biển xâm thực.
"Nghệ An cũng sẽ kết hợp chặt chẽ phát triển kinh tế biển, đảo gắn với đảm bảo quốc phòng - an ninh, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ; đẩy nhanh xây dựng, phát triển khu kinh tế, khu công nghiệp, dịch vụ logistics, khu đô thị, khu du lịch ven biển theo hướng tiếp cận mô hình sinh thái, có sức hấp dẫn các nhà đầu tư, góp phần đưa Nghệ An trở thành địa phương có kinh tế-xã hội phát triển nhanh, bền vững," ông Đệ nhấn mạnh.
Hoan nghênh bước tiến quan trọng trong việc phát triển các giải pháp mang lại lợi ích cho cả đại dương và người dân Việt Nam, bà Ramla Khalidi - Trưởng đại diện thường trú của Tổ chức phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam, nhấn mạnh chiến lược đã tái khẳng định cam kết của Chính phủ đối với tăng trưởng xanh, bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường biển và một xã hội hài hòa với thiên nhiên.
Với lợi thế có bờ biển dài hơn 3.260km, theo cả 3 hướng Đông, Nam và Tây Nam, vùng ven biển Việt Nam có nhiều tiềm năng phát triển kinh tế biển, nhất là lĩnh vực hàng hải, hải sản, các lĩnh vực công nghiệp, dầu khí, du lịch và năng lượng tái tạo.
Tuy vậy, bà Ramla Khalidi cũng lưu ý diễn biến mới ngày càng gia tăng ở các vùng biển và hải đảo đe dọa đến sức khỏe và sự phát triển của các hệ sinh thái ven biển và biển. Trong đó, biến đổi khí hậu, nước biển dâng, ô nhiễm nhựa đại dương,… là những thách thức lớn đối với phát triển bền vững của biển và đại dương.
Vì thế, trên cơ sở nội dung quan điểm, mục tiêu của “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050,” UNDP đã đưa ra 3 khuyến nghị đối với Việt Nam.
Thứ nhất, sau khi chiến lược trên được thông qua, Chính phủ Việt Nam cần đẩy nhanh việc xây dựng và phê duyệt quy hoạch không gian biển (MSP), điều cần thiết để khai thác tiềm năng to lớn của nền kinh tế biển bền vững. UNDP và Nauy vinh dự được hỗ trợ và tham gia vào quá trình xây dựng MSP.
Thứ hai, biển và hải đảo của Việt Nam hiện đang được khai thác bởi nhiều ngành khác nhau nhưng sự phối hợp còn hạn chế. Vì thế, việc tăng cường quản trị và điều phối trong các lĩnh vực kinh tế biển (như du lịch, vận tải biển, thủy sản, công nghiệp, thăm dò và phát triển năng lượng, môi trường…) là rất quan trọng để thực hiện thành công chiến lược cũng như các chính sách quan trọng khác về biển và hải đảo.
“Cuối cùng, UNDP khuyến nghị Việt Nam nên học hỏi kinh nghiệm của các nước và các đối tác phát triển trong quá trình thực hiện chiến lược, đặc biệt là khi nhiều nguồn tài nguyên biển vượt ra khỏi biên giới quốc gia và sẽ cần có sự hợp tác quốc tế để quản lý hiệu quả và lâu dài,” bà bà Ramla Khalidi nhấn mạnh.
