Lễ hội Holi còn được gọi là "Lễ hội sắc màu" được tổ chức vào ngày trăng tròn của tháng Phalgun theo lịch Hindu, vào khoảng trung tuần tháng 3 dương lịch.
Lễ hội Holi đánh dấu sự kết thúc của mùa đông và sự khởi đầu của mùa xuân với hy vọng vào một mùa màng bội thu. Lễ hội này cũng kỷ niệm chiến thắng của cái thiện trước cái ác.
Mặc dù hình thức và thời gian tổ chức năm mới ở các vùng của Ấn Độ khác nhau nhưng tất cả đều tuân thủ nguyên tắc chung là vào ngày này, ai cũng tỏ ra vui vẻ và đặc biệt là rất quan tâm tới mọi người xung quanh.
Vào dịp này, những người tham gia lễ hội sẽ ném bột màu pha với nước vào bạn bè, gia đình và thậm chí cả người lạ. Bởi họ quan niệm người nào càng nhận được nhiều màu càng may mắn, các màu sắc khác nhau trong lễ hội sẽ tượng trưng cho một năm mới đầy màu sắc đang đến. Ngoài ra, lễ hội này còn mang một ý nghĩa nhân văn khác, mọi người khi ném bột vào nhau là để thể hiện sự tự do và không phân biệt giai cấp vốn tồn tại trong xã hội Ấn Độ.
Người Ấn cắt móng tay, móng chân quẳng vào lửa cùng với những vật bỏ đi khác của năm cũ. Những cuộc vui và tiệc Tết rất linh đình trong tiếng reo hò "Holi hai!” (Lễ hội sắc màu) và men rượu khang ép từ lá cây.
Cũng như nhiều dân tộc khác trên thế giới, người Ấn quan niệm rằng năm mới được đón thế nào thì sẽ diễn ra như thế.
Các nghi lễ và truyền thống trong lễ hội Holi
Chuẩn bị giàn thiêu Holika
Những ngày trước khi diễn ra lễ hội, người dân bắt đầu thu thập gỗ và các vật liệu dễ cháy cho lửa trại tại công viên, trung tâm cộng đồng, khu vực gần ngôi đền và các không gian mở khác. Trên giàn thiêu là một hình nộm tượng trưng cho Holika, người đã lừa Prahalad vào lửa. Trong nhà, những người phụ nữ chuẩn bị nấu những món ăn đặc trưng của ngày lễ như gujiya, mathri, malpuas cũng như nhiều món ăn ngon khác cho dịp lễ hội.
Holika Dahan
Vào đêm trước của lễ hội, thường đúng lúc hoặc sau khi mặt trời lặn, mọi người lại cùng nhau tụ tập và châm lửa các giàn thiêu. Nghi lễ này được gọi là Holika Dahan. Nghi lễ tượng trưng cho sự chiến thắng của cái thiện trước cái ác. Mọi người cùng hát hò và nhảy múa vui vẻ quanh đống lửa.
Vui đùa với màu sắc
Lễ hội Holi chính thức được bắt đầu vào buổi sáng hôm sau và mọi người chơi đùa với màu sắc. Ai ai cũng nắm trong tay bột màu khô hoặc các quả bóng có chứa dung dịch màu để ném và phun màu vào những người khác.
Theo truyền thống, những loại màu sắc này được pha trộn từ các loại thực vật tự nhiên, do đó có thể dễ dàng tẩy sạch như nghệ tây, gỗ đàn hương và hoa hồng. Mọi người cùng nhau đổ ra đường để tham gia vào trò chơi thú vị này. Đến cuối buổi sáng, ai ai trông cũng giống như một bức tranh đầy màu sắc. Và đây chính là lý do mà lễ hội Holi còn có tên gọi là "Lễ hội Sắc màu ".
Người dân tập trung thành từng nhóm hát hò và nhảy múa trong khi tiếng trống và dholak. Cứ vào mỗi lúc “cuộc chiến” với sắc màu được tạm dừng, mọi người lại cùng ăn các món gujiya, mathri, malpuas và nhiều món ăn truyền thống khác. Bhang, một loại đồ uống chế biến từ các loại thảo mộc địa phương cũng là một phần không thể thiếu của lễ hội Holi.
Các biến thể khác của lễ hội
Ở vùng Braj gần Mathura, phía bắc Ấn Độ, lễ hội có thể được kéo dài hơn một tuần lễ. Tại đây, người ta không chỉ vui chơi với màu sắc mà còn có riêng một ngày đặc biệt khác, khi mà những người đàn ông đi xung quanh với tấm lá chắn và những người phụ nữ có quyền đánh vào những tấm lá chắn của họ bằng gậy. Còn ở phía nam Ấn Độ, người dân lại thờ phụng và cúng dường cho Kaamadeva, vị thần tình yêu trong thần thoại Ấn Độ vào dịp lễ hội.
Cuối ngày lễ hội
Sau một ngày chơi đùa với màu sắc, mọi người đi tắm rửa sạch sẽ và mặc những bộ trang phục mới để chào đón bạn bè và người thân ghé chơi. Holi cũng là một lễ hội của sự tha thứ và bắt đầu một khởi đầu mới, với mục đích tạo ra sự hài hòa trong xã hội, bỏ lại đằng sau mọi thù hận.