Chậm tiến độ và được gia hạn nhiều lần
Trước dự án triển khai chậm trễ, thay vì có biện pháp xử lý trách nhiệm của chủ đầu tư và các đơn vị liên quan, thu hồi dự án để bàn giao cho doanh nghiệp khác đủ năng lực thực hiện hoặc hủy bỏ quy hoạch thì suốt 30 năm qua. Bộ Xây dựng, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu, UBND TP.Vũng Tàu liên tục điều chỉnh tiến độ thực hiện dự án đến 4 lần và điều chỉnh quy hoạch 7 lần theo hướng có lợi cho chủ đầu tư.
Dự án Khu Trung tâm Chí Linh có tổng diện tích hơn 99ha, được quy hoạch tại khu vực trung tâm TP.Vũng Tàu trước đây (nay thuộc phường Rạch Dừa, TP.HCM). Dự án tiếp giáp 2 tuyến đường 3/2 và đường 2/9, là những tuyến đường lớn nhất tại địa phương này.
Dự án này do Tổng Công ty Cổ phần Đầu tư Phát triển Xây dựng (Tập đoàn DIC) làm chủ đầu tư, được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/500 tại Quyết định số 463/QĐ-UBT ngày 14/4/1993. Đến ngày 27/5/1996, Thủ Tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 344/TTg về việc phê duyệt dự án đầu tư Khu Trung tâm Chí Linh, thời gian thực hiện dự án trong khoảng 10 năm (từ 1996 – 2005).
Tuy nhiên, kể từ khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đến nay, Khu Trung tâm Chí Linh liên tục chậm tiến độ, không hoàn thiện trong thời gian được phê duyệt. Nhưng thay vì có biện pháp xử lý trách nhiệm các bên liên quan, dự án được Bộ Xây dựng 3 lần ký quyết định điều chỉnh thời gian thực hiện dự án theo đề nghị của UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu. Ngày 19/12/2016, theo Quyết định 1330/QĐ-BXD của Bộ Xây dựng, dự án được phê duyệt gia hạn thời gian thực hiện đến hết năm 2023.
Dự án được quy hoạch 4 khu A, B, C, D, đến thời điểm hiện tại mới thực hiện bồi thường giải phóng mặt bằng khoảng 79ha, còn lại chưa thực hiện xong, trong đó chủ yếu là đất khu C (khoảng 14ha) và một phần đất tại các khu khác. Tại phần đất đã được bàn giao, dự án đã triển khai hạ tầng và một số công trình công cộng, hàng loạt chung cư, khách sạn mang thương hiệu DIC đã và đang xây dựng, kinh doanh trên thị trường. Còn lại, toàn bộ dự án đến nay vẫn ngổn ngang, nhiều hạng mục, công trình chưa được triển khai, nhiều khu đất đã được giải phóng mặt bằng vẫn để trống.
Suốt thời gian quá hạn từ ngày 1/1/2024 – ngày 11/3/2025 không có bất kỳ văn bản nào của cơ quan chức năng về việc gia hạn thực hiện dự án, trong khi dự án đã hết hạn nhưng chủ đầu tư vẫn thi công xây dựng một số tòa nhà chung cư. Mãi đến ngày 12/3/2025, trước khi diễn ra sát nhập tỉnh thành, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã “kịp thời” ký Văn bản 3409/ UBND-VP, chấp thuận việc Nhà nước chậm bàn giao đất cho DIC từ ngày 18/1/2022 đến hết năm 2023 (khoảng 23 tháng) và điều chỉnh tiến độ thực hiện dự án thêm 23 tháng cho chủ đầu tư.
 |
Cảnh hoang tàn tại khu C, đối lập với dãy chung cư hiện đại của DIC tại dự án. |
Cuối tháng 3/2025, UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu ban hành văn bản yêu cầu Sở Xây dựng và UBND các huyện, TP rà soát, hủy bỏ các dự án treo. Theo báo cáo của Sở Xây dựng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây, trên địa bàn tỉnh có 43 dự án quy hoạch treo thuộc diện thu hồi, trong đó có những dự án đã tồn tại hàng chục năm. Tuy nhiên, Khu Trung tâm Chí Linh không nằm trong danh sách trên mà vẫn được “ưu ái” gia hạn, đặc biệt là khu C dự án đã được Bộ Xây dựng đồng ý tách riêng thành dự án thành phần tại văn bản số 2747/BXD-KHTC ngày 23/11/2015 nhưng quy hoạch treo hơn 30 năm không triển khai..
Cơ quan chức năng tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và DIC lấy lý do dự án chưa hoàn thành xong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng để giải thích cho sự chậm trễ triển khai dự án của chủ đầu tư, trong khi chính người dân lại đang mong ngóng từng ngày để sớm được bồi thường và di dời suốt 30 năm qua.
Ngoài ra, dự án 7 lần được UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu và UBND TP.Vũng Tàu điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 vào các năm 1999, 2000, 2003, 2005, 2007, 2008, 2016. Tại Quyết định 2106/QD-UBND của UBND TP.Vũng Tàu ban hành ngày 8/6/2016 về việc điều chỉnh quy hoạch chi tiết 1/500 (lần 7) Khu Trung tâm Chí Linh thì đất chuyên dùng giảm gần 1.100m2, đất công trình phúc lợi giảm gần 6.000m2, còn đất ở tăng từ 41,8ha lên gần 43,5ha (tăng hơn 1,6ha) so với điều chỉnh quy hoạch lần 6.
Dấu hỏi về năng lực thực hiện dự án của chủ đầu tư
Việc chưa thực hiện xong công tác bồi thường giải phóng mặt bằng, triển khai dự án chậm trễ dẫn đến hệ lụy là khoảng 170 khách hàng ký hợp đồng mua nền đất với DIC tại dự án Khu Trung tâm Chí Linh từ hàng chục năm trước nhưng đến nay vẫn chưa được bàn giao nền đất.
Nhóm khách hàng này thường xuyên gửi đơn thư cầu cứu đến các cơ quan chức năng suốt nhiều năm qua và cũng đã nhiều lần làm việc với Tập đoàn DIC và chính quyền tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu trước đây và cũng nhận được nhiều lời hứa hẹn. Nhưng lời hứa gió bay, cũng như những người dân chưa được bồi thường giải phóng mặt bằng, quyền lợi của nhóm khách hàng này đến nay vẫn chưa được giải quyết.
Một dự án triển khai rất chậm, sau 30 năm vẫn chưa hoàn tất công tác bồi thường giải phóng mặt bằng và thường xuyên vi phạm thời gian thực hiện dự án được phê duyệt, nhưng khó hiểu là dự án không bị thu hồi, không bị xử lý mà liên tục được chính quyền tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu “ưu ái” gia hạn, điều chỉnh quy hoạch. Sau 30 năm, người có đất trong dự án thì không được di dời, người mua đất thì không được nhận đất, ảnh hưởng tiêu cực đến gần 1.000 hộ dân với hàng nghìn nhân khẩu.
 |
Người dân khu C mong ngóng từng ngày để được bồi thường, di dời đi nơi khác. |
Theo Báo cáo tài chính của DIC, số nợ của doanh nghiệp này tăng hơn 4.000 tỷ đồng trong 5 năm gần nhất và luôn ở mức cao hơn nhiều so với vốn chủ sở hữu. Năm 2020, nợ phải trả của Tập đoàn là hơn 7.000 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu gần 4.800 tỷ đồng. Nhưng đến hết Quý I/2025, nợ phải trả của DIC tăng lên gần 11.000 tỷ đồng, trong khi vốn chủ sở hữu gần 8.000 tỷ đồng. Tổng tài sản của doanh nghiệp đến hết quý I/2024 đạt hơn 16.300 tỷ đồng, nhưng hàng tồn kho chiếm đến gần 9.100 tỷ đồng.
Trong khi nợ ngày càng tăng, thì lợi nhuận của DIC lại giảm mạnh trong cùng giai đoạn. Nếu như năm 2020, lợi nhuận sau thuế của doanh nghiệp đạt gần 722 tỷ đồng, năm 2021 đạt gần 988 tỷ đồng thì đến năm 2022, lợi nhuận sau thuế giảm xuống còn khoảng 191 tỷ đồng, năm 2023 hơn 111 tỷ đồng và năm 2024 lợi nhuận còn khoảng 102 tỷ đồng.
Thông tin công bố trên website của Tập đoàn DIC cho thấy, dự án Khu Trung tâm Chí Linh có tổng mức đầu tư hơn 13.000 tỷ đồng, nhưng với hiện trạng dự án còn ngổn ngang với nhiều công trình chưa được triển khai, tổng mức đầu tư thực tế có thể cao hơn so với dự kiến.
Ngoài ra, DIC cũng đầu tư dàn trải nhiều dự án lớn khác từ Bắc tới Nam, với tiềm lực tài chính như đã nêu trên, cộng với khối lượng nhiều công trình chưa được đầu tư xây dựng, thậm chí chưa hoàn thành công tác bồi thường giải phóng mặt bằng tại dự án Khu Trung tâm Chí Linh, liệu DIC có thể hoàn thành dự án trong 23 tháng mà UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu đã gia hạn thêm cho doanh nghiệp này?
Tiền thân của Tập đoàn DIC là Nhà nghỉ Xây dựng - trực thuộc Bộ Xây dựng, được thành lập vào năm 1990, đến năm 2001 đổi tên thành Công ty Đầu tư Phát triển Xây dựng. Năm 2008, sau quá trình cổ phần hóa, doanh nghiệp này đổi tên thành Tổng Công ty Đầu tư Phát triển Xây dựng, vốn điều lệ hiện nay hơn 6.464 tỷ đồng.
Ngày 27/8/2024, Thanh tra Chính phủ ban hành văn bản số 1764/TB-TTCP về việc thông báo Kết luận Thanh tra trong việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại Tổng Công ty CP Đầu tư Phát triển Xây dựng. Kết quả chỉ ra DIC, Bộ Xây dựng, đơn vị tư vấn đã để xảy ra nhiều vi phạm trong quá trình thoái vốn nhà nước tại DIC.
Tập đoàn DIC là chủ đầu tư của nhiều dự án nhà ở thương mại, khách sạn, resort, sân golf quy mô lớn tại nhiều địa phương, trong đó tập trung chủ yếu ở tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu (nay là TP.HCM) và tỉnh Đồng Nai. Trong đó, dự án Khu đô thị sinh thái Đại Phước (xã Đại Phước, tỉnh Đồng Nai) có quy mô khoảng 464ha, được phê duyệt quy hoạch từ năm 2005 nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thiện. Dự án này Thanh tra Chính phủ có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ vào năm 2020 và ban hành Kết luận Thanh tra vào năm 2024, chỉ ra hàng loạt sai phạm của chủ đầu tư trong quá trình thực hiện dự án, đặc biệt là các vi phạm về đất đai.
