Lịch sử tìm ra HIV vô cùng phức tạp. Đầu những năm 80, con người gần như chẳng biết gì về căn bệnh bí ẩn khiến hệ miễn dịch cơ thể suy giảm.
Một trong những nhà khoa học tìm ra HIV là Robert Gallo (Mỹ). Theo Very Well Health, Gallo sinh năm 1937. Sau khi hoàn thành chương trình nội trú tại Đại học Chicago, ông chuyển đến Viện Ung thư Quốc gia Mỹ và làm việc ở đây liên tục 30 năm. Động cơ chính thúc đẩy ông nghiên cứu ung thư là người chị đã qua đời vì ung thư máu.
Hầu hết công trình của Gallo tại Viện Ung thư tập trung vào tế bào T, chìa khóa phản ứng miễn dịch của cơ thể. Nhờ đó, ông cùng cộng sự cô lập thành công nhiều loại virus tấn công tế bào T, trong đó có siêu virus bạch cầu T hay còn gọi là HTLV.
 Nhà khoa học Robert Gallo trong phòng thí nghiệm. Ảnh: BP. |
Năm 1982, thông tin về "bệnh ung thư đồng tính" bí ẩn xuất hiện ở Mỹ. Tin rằng một loại virus nào đó đã khiến tế bào T bị suy giảm nhanh chóng, Gallo và cộng sự bắt đầu nghiên cứu các bệnh nhân và phân lập được virus HTLV-3.
Cùng lúc, Luc Montagnier cùng Françoise Barré-Sinoussi tại Viện Pasteur (Pháp) cũng tìm kiếm nguyên nhân đằng sau căn bệnh mà họ gọi là AIDS (hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải). Năm 1983, hai nhà khoa học tuyên bố tìm ra virus hạch bạch huyết (LAV). Họ kết luận đây chính là căn nguyên dẫn đến AIDS.
Năm 1986, hai virus HLTV-3 và LAV được xác nhận là cùng một loại. Giới khoa học thống nhất gọi nó là HIV.
Cùng năm, Gallo được trao giải thưởng Lasker nhờ tìm ra HIV. Tuy nhiên, danh tiếng của ông nhanh chóng bị hủy hoại.
Năm 1989, nhà báo điều tra John Crewdson cáo buộc Gallo không hề đóng góp công sức vào quá trình phát hiện HIV mà chỉ chiếm đoạt các mẫu LAV từ Viện Pasteur. Theo Independent, cây bút của tờ Chigato Tribune lập luận Gallo vốn tập trung vào loại virus khác và chỉ phát hiện HLTV-3 trên mẫu LAV do chính Montagnier gửi tới.
Sau này, Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) tiến hành điều tra và khẳng định Crewdson hoàn toàn sai lầm. Báo cáo của NIH cho biết Gallo đã tự chuẩn bị rất nhiều mẫu virus và độc lập nghiên cứu. Chính phủ Pháp và Mỹ cũng đồng ý chia đôi quyền sáng chế.
Năm 2002, trên tạp chí Science, Montagnier và Gallo hợp tác viết một bài báo, trong đó thừa nhận đóng góp của nhau. Tuy nhiên, đến năm 2008, chỉ Montagnier và Barré-Sinoussi được trao giải Nobel Y học.
 Hiện nay, ở tuổi 81, nhà khoa học Gallo vẫn tiếp tục làm việc. Ảnh: F1000 Blogs. |
Dù không được trao giải Nobel Y học, Gallo vẫn đóng góp không ngừng nghỉ cho sự nghiệp nghiên cứu HIV/AIDS. Bên cạnh việc phát hiện virus, ông còn hỗ trợ xây dựng cách thức xét nghiệm HIV đầu tiên.
Năm 1996, Gallo cùng đồng nghiệp sáng lập Viện Virus học Con người và được quỹ Bill & Melinda Gates tặng 15 triệu USD nhờ nỗ lực nghiên cứu vắcxin HIV. Năm 2011, ông thành lập Mạng lưới Virus Toàn cầu với mục đích thúc đẩy hợp tác giữa các nhà nghiên cứu.
