Đến hôm nay, các nhà tâm lý học cho rằng, chúng ta đang trong quá trình chuyển giao tới thế hệ Z (những người sinh ra khoảng giữa những năm 1990 cho đến giữa những năm 2000), là thời điểm mà chúng ta cần bắt đầu nhìn đến những đặc điểm nổi bật của thế hệ này. Giới trẻ đang từng bước tham gia vào lực lượng lao động và tồn tại trong một cuộc sống hiện đại mà lằn ranh giữa thế giới thực và thế giới số đang dần bị xóa nhòa.
Có một sự thật đáng sợ mà những đứa trẻ thế hệ Z đang phải đối mặt, đó là sự cô đơn, sự bùng nổ cảm xúc tiêu cực (ít kiên nhẫn hơn, mất kiểm soát về hành vi, dễ căng thẳng, dễ tổn thương), thiếu kỹ năng xã hội trong khi luôn tham vọng chiếm lĩnh mọi thứ, làm chủ mọi thứ - những điều mà ít thấy ở các thế hệ đi trước. “Chúng đòi hỏi nhiều hơn nhưng lại hành động ít hơn. Là thế hệ được đầu tư nhiều tiền bạc vào các chương trình giáo dục hiện đại nhưng phải vật lộn với việc học và mất dần hứng thú với việc đến trường…” – một chuyên gia Mỹ nhận định.
Thế hệ kết bạn với công nghệ
 |
Những người sinh từ khoảng năm 1996 – 2000, khả năng lớn là những cô gái chàng trai trẻ có trong tay ít nhất một chiếc iPhone/ iPad từ khi… vài tháng tuổi. Do tiếp cận với Internet từ nhỏ, thế hệ Z có xu hướng rất nhạy bén và hiểu biết về công nghệ cũng như các phương tiện truyền thông xã hội.
Những đứa trẻ thế hệ Z đang dành quá nhiều thời gian để ngồi trước màn hình các thiết bị điện tử như tivi, điện thoại, iPad, máy tính... mà cha mẹ cung cấp để làm phần thưởng, để chúng ăn ngoan hơn, giữ yên lặng và không làm phiền đến xung quanh.
Công nghệ và các thiết bị thông minh đang đánh cắp vô số thời gian dành cho việc đọc sách, trò chuyện và vận động ngoài trời của những đứa trẻ, nó đồng thời làm giảm thời gian duy trì sự tập trung, khiến trẻ hình thành thói quen muốn được đáp ứng ngay khi chúng đòi hỏi.
Là thế hệ lớn lên giữa các mạng xã hội nên thế hệ Z cũng được coi là có khả năng tập trung cao độ kém hơn thế hệ trước, mặc dù họ xử lý thông tin nhanh hơn. Cha mẹ ngày nay quá bận rộn, và để khỏa lấp cho sự thật rằng chúng ta không có đủ thời gian và năng lượng để ở bên con cái và thực sự vui chơi với chúng, chúng ta cố gắng tìm mọi cách để giúp những đứa trẻ luôn bận rộn, luôn vui vẻ và không có lý do gì phải buồn chán. Giải pháp cứu cánh chính là đưa cho con một cái máy tính bảng, điện thoại thông minh, tai nghe nhạc, các khóa học ngoài giờ, các lớp học nghệ thuật, các sự kiện dành cho trẻ nhỏ… Thế hệ Z đang có nguy cơ bị tước đi quyền và năng lực tự giải trí, tìm kiếm giải pháp và sáng tạo cũng như quyền được buồn chán để tái tạo cảm hứng.
 |
Cứu giới trẻ trước khi quá muộn
Nhiều chuyên gia đã ngồi lại với nhau để tìm hướng giải quyết, làm sao để giúp những đứa trẻ thế hệ Z không phạm sai lầm như những đứa trẻ thế hệ trước? Dưới đây là những gạch đầu dòng được nhiều chuyên gia đồng ý:
+ Không rập khuôn máy móc
Thế hệ Z là một thế hệ nhiều khác biệt, và họ sẽ không làm những gì những thế hệ khác muốn, mà họ sẽ làm những gì họ cho là đúng. Về mặt này, họ không chỉ là nhóm người sẽ tạo nên nhiều thay đổi lớn, mà họ còn cần có được sự thông cảm và thấu hiểu của những người đi trước nữa. Tác giả Logan Pearsall Smith đã nói gần 100 năm trước: “Đừng cười một người trẻ vì sự thiếu tự nhiên hoặc kiểu cách của họ; họ chỉ đang cố thử từ khuôn mặt này sang khuôn mặt khác để tìm ra khuôn mặt của riêng mình”.
Bìa tạp chí Time số tháng 5/2013 từng đăng hình một thiếu nữ tuổi teen chụp ảnh tự sướng với dòng tiêu đề nổi tiếng và khá sốc: “Thế hệ của tôi, tôi, chính bản thân tôi”. Bài báo trong cuốn tạp chí cũng đề cập đến phong cách trên trang bìa, họ miêu tả thế hệ Millennial (chỉ những người sinh từ năm 1981 – 1996) như là những người chỉ quan tâm đến bản thân, háo thắng và chịu sự quản giáo nghiêm ngặt của cha mẹ.
Vì thế, không có lý do gì để giới hạn hay phân loại những đứa trẻ phát triển hết khả năng trong tương lai. Không nên dập khuôn, đưa trẻ vào khuôn mẫu cứng nhắc nào đó. Mỗi phụ huynh nên xác định trước sự kỳ vọng của mình đối với con cái, mỗi giáo viên cũng đừng kì vọng vào tất cả lũ trẻ trong lớp. Cho thế hệ Z cơ hội thử sức và khẳng định mình theo nhiều cách khác nhau, không ai giống ai.
+ Cởi mở với những ý tưởng mới, thậm chí “điên khùng”
Việc cởi mở, đón nhận những ý tưởng mới là một liều thuốc giải cực mạnh đối với những thách thức mà thế hệ Z muốn trải nghiệm. Các thế hệ thường được định nghĩa bằng những thứ xảy ra trên thế giới trong suốt 10 - 15 năm đầu đời. Kinh nghiệm sống được hình thành từ thuở ấu thơ sẽ ảnh hưởng đến quan điểm của từng thế hệ.
Khuyến khích thế hệ Z thừa nhận các giới hạn và đặt câu hỏi mà không ngại ngần. Vì lớn lên cùng các thiết bị điện tử nên Thế hệ Z có thể vừa tạo một văn bản trên laptop, vừa nghiên cứu thông tin trên máy tính bảng, vừa ghi chú vào một ứng dụng khác... Thậm chí, họ có thể làm những việc này trong khi ngồi trước màn hình TV và vẫn đang nói chuyện FaceTime với bạn bè. Vì thế, đương nhiên họ có nhiều ý tưởng mới lạ, thậm chí điên khùng.
Thay vì dập tắt những ý tưởng của thế hệ Z, hãy xem xét khuyến khích các nhân viên trẻ suy nghĩ nghiêm túc về những điểm mạnh và điểm yếu của mình, chấp nhận rủi ro khi thực hiện ý tưởng của mình.
+ Chú trọng đào tạo các nhà lãnh đạo
Phần lớn thế hệ Z mới hoặc chưa bước chân vào môi trường lao động, chúng ta sẽ phải một thời gian để kiểm chứng họ thể hiện thế nào khi họ trở thành những nhân viên, người tiêu dùng, nhà đầu tư…
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, thế hệ Z có vẻ thực tế, thậm chí là thực dụng. Thế hệ Z là một thế hệ đa nhiệm (thậm chí đa -đa-nhiệm).
Nhập nội dungLà thế hệ lớn lên giữa các mạng xã hội nên thế hệ Z cũng được coi là có khả năng tập trung cao độ kém hơn thế hệ trước, mặc dù họ xử lý thông tin nhanh hơn... Giải pháp cứu cánh chính là đưa cho con một cái máy tính bảng, điện thoại thông minh, tai nghe nhạc, các khóa học ngoài giờ, các lớp học nghệ thuật, các sự kiện dành cho trẻ nhỏ… Thế hệ Z đang có nguy cơ bị tước đi quyền và năng lực tự giải trí, tìm kiếm giải pháp và sáng tạo cũng như quyền được buồn chán để tái tạo cảm hứng.
Họ dành nhiều thời gian hơn cho việc kiếm tiền sớm, chủ yếu kiếm tiền bằng những cách ít nhiều liên quan đến Internet như kinh doanh online, lập trình game, review sản phẩm bằng video… - một đặc điểm vốn đã được dự đoán trước do họ thích tự lập và thích môi trường làm việc độc lập (hơn là làm việc theo nhóm như cũ).
Thế hệ Z là những người muốn tạo ra sự khác biệt trên thế giới nhiều nhất từ trước đến nay. Hầu hết thế hệ Z hiện nay là những người trên dưới 20 tuổi, tức là, đang ở độ “bùng nổ” nhất cuộc đời.
Những tấm gương trước mắt họ là những tỷ phú tuổi hơn 20 đến 30 ngày càng nhiều nên họ càng có tham vọng làm chủ. Vì thế, với thời đại hiện nay, cần chú trọng đào tạo các nhà lãnh đạo, người làm chủ, bởi thế hệ Z được kỳ vọng sẽ có những thành công rất lớn trong kinh doanh và sáng tạo, phát minh.
