Hôm 13/12, Tổng thống đắc cử Donald Trump tuyên bố chọn Rex W. Tillerson vào vị trí ngoại trưởng Mỹ. Người đàn ông 64 tuổi này hiện là Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Exxon Mobil Corporation, công ty dầu khí vốn hóa thị trường lớn thứ 5 tại Mỹ. Trước đó, ông từng là Chủ tịch Quốc gia (không phải vị trí cao nhất) của tổ chức Boy Scouts.
Ôm trùm dầu khí được Forbes bình chọn là người có quyền lực thứ 25 của thế giới vào năm 2015 và sở hữu số cổ phiếu trị giá 218 triệu USD của Exxon Mobil.
Doanh nghiệp do ông đứng đầu là công ty dầu khí có giá trị giao dịch công khai lớn nhất thế giới. Theo Bloomberg, mức lương của ông lên đến hơn 5,4 triệu USD một năm. Tillerson lên kế hoạch nghỉ hưu trong năm tới và kế hoạch lương hưu của ông lên tới gần 70 triệu USD.
40 năm sự nghiệp tại một công ty
Tillerson sinh trưởng trong một gia đình bình thường tại bang Texas. Năm 1975, ông tốt nghiệp cử nhân kỹ sư dân sự tại Đại học Texas ở thành phố Austin. Ngay sau đó, ông gia nhập Exxon.
James Flodine, bạn thân của Tillerson, kể rằng khi còn trẻ, CEO của Exxon đam mê nghiên cứu kỹ thuật và hoạt động hướng đạo sinh. Trước khi trở thành thành viên của Boy Scouts, ông từng tham gia Alpha Phi Omega.
Ngoài việc đấu tranh cho những sinh viên khuyết tật, Tillerson cũng tham gia biểu tình phản đối cuộc chiến của Mỹ tại Việt Nam.
"Rex là một trong số những người mang lại cho bạn một cảm giác tuyệt vời”, Flodine nói.
Một trong những vị trí đầu tiên của Tillerson là kỹ sư sản xuất tại mỏ dầu khí gần thành phố Tyler. Đến năm 1989, ông trở thành tổng giám đốc của bộ phận sản xuất trung tâm của Exxon Mỹ. Người đàn ông này tiếp tục thăng tiến vào vị trí chủ tịch của Exxon Yemen và Esso Exploration and Production Khorat vào năm 1995.
3 năm sau, Tillerson nhận chức vụ phó chủ tịch của Exxon Ventures và chủ tịch của Exxon Neftegas Limited với trách nhiệm điều hành các hoạt động khai thác ở Nga và biển Caspian.
 Tillerson tham dự tiệc cùng Tổng thống Nga Vladimir Putin. Ảnh: AP. |
Năm 1999, Exxon trở thành công ty dầu khí giao dịch công khai lớn nhất thế giới, công bố mua lại Mobil Oil Company với số tiền lên đến 81 tỷ USD. Việc sáp nhập tạo ra một công ty mới với doanh thu hàng năm trên 200 tỷ USD và Tillerson được bổ nhiệm làm phó chủ tịch của Exxon Mobil Development Company.
Các nhà phân tích đánh giá cao kinh nghiệm quản lý kinh doanh của ông với việc chịu trách nhiệm về 80% lợi nhuận của công ty. Bên cạnh đó, Tillerson cũng được nhiều người tôn trọng như một nhà điều hành xuất sắc. Một bài viết trên Oil Daily ngầm đưa ra dự đoán về vị trí tương lai của ông khi nói rằng: "Tillerson là một kỹ sư tại một công ty có lịch sử được điều hành bởi các kỹ sư".
Dự đoán trở thành hiện thực sau khi Lee Raymond nghỉ hưu. Tillerson được bầu làm chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Exxon Mobil vào năm 2006.
3 năm sau, Tillerson thúc đẩy quyết định để Exxon Mobil mua lại nhà sản xuất khí đốt tự nhiên XTO Energy với số cổ phiếu trị giá 31 tỷ USD. Một số nhà quan sát nói rằng động thái này là di sản của ông.
Bên cạnh việc là người đứng đầu của Exxon Mobil, ông trùm dầu khí còn là thành viên của Hội đồng Kinh doanh Nga - Mỹ, Hội đồng tư vấn Đại học Cơ khí cho Đại học Texas ở thành phố Austin, Hiệp hội Kỹ sư Dầu khí và Viện Dầu khí Mỹ.
Thân Nga
Không thể phủ nhận rằng "chiến binh" 40 năm thâm niên của Exxon Mobil, người có nhiều năm kinh nghiệm trong các thỏa thuận với Nga, là gương mặt được chào đón tại Moscow.
“Tillerson là lựa chọn mang tính giật gân. Trump tiếp tục gây ngạc nhiên và lựa chọn này thể hiện những ý định của ông ấy”, Alexei Pushkov, thượng nghị sĩ của Nga, nhận định.
Thật vậy, Tillerson từng đạt nhiều hợp đồng trị giá nhiều tỷ USD với tập đoàn dầu khí quốc doanh Rosneft của Nga
Năm 2011, ông trùm dầu khí Mỹ gây ấn tượng với Putin khi ông giám sát liên minh chiến lược giữa Exxon Mobil và Rosneft với những điều mà một số công ty lớn nhất thế giới như BP, Shell, Total không làm được.
"Người Nga tôn trọng sức mạnh, và họ nhìn thấy nó trong Exxon Mobil và Rex Tillerson. Họ thích anh ấy," Edward Verona, cựu phó chủ tịch Exxon Mobil Nga, nói với NPR.
Tillerson cũng là bạn của Igor Sechin, chủ tịch Rosneft. Ông này từng là phó thủ tướng của Putin và được gọi là người quyền lực số hai của Nga.
“Sechin rất ngưỡng mộ và tôn trọng Exxon Mobil. Và đó là những gì mà ông muốn Rosneft trở thành. Khi ông gặp Tillerson, ông cảm thấy bị người đàn ông này thu hút”, Verona chia sẻ.
Điều duy nhất ngăn cản những mối quan hệ đó phát triển là biện pháp trừng phạt sau khi Nga sáp nhập Crimea năm 2014. Tillerson đã phản đối động thái này và nộp báo cáo nói trừng phạt của Mỹ và Liên minh châu Âu khiến doanh nghiệp của ông thiệt hại 1tỷ USD.
Exxon Mobil, có 75.000 nhân viên toàn thế giới, từng bị tố là tìm cách che giấu rủi ro của biến đổi khí hậu và lừa dối công chúng. Song Tillerson chấp nhận biến đổi khí hậu là có thật và nói có hậu quả "kinh khủng" nếu không giải quyết.
Ông vẫn muốn tiếp tục dùng nhiên liệu hóa thạch nhưng cũng hoan nghênh thuế carbon.
Ngoài ra, triệu phú 64 tuổi cũng tài trợ nhiều khoản lớn cho đảng Cộng hòa.
Nếu được Thượng viện thông qua, Tillerson sẽ chính thức trở thành ngoại trưởng Mỹ trong năm tới.
