Các nhà bán lẻ ở Mỹ và Canada đã bắt đầu giới hạn số lượng giấy vệ sinh mà một khách hàng có thể mua. Ở Anh, một số siêu thị đã không còn giấy vệ sinh để bán. Thậm chí các cửa hàng tạp hóa tại Úc phải thuê nhiều nhân viên bảo vệ để giám sát các khách hàng.
Vì sao một sản phẩm không có chức năng bảo vệ người dùng khỏi virus, cũng không thuộc danh sách các mặt hàng dự trữ trọng yếu như giấy vệ sinh lại "cháy hàng"?
Tâm lí cực đoan của người tiêu dùng khi nghe những tin đồn trái chiều
Virus SARS-nCoV-2 gây nên sợ hãi vì chưa có nhiều thông tin về chủng virus mới này. Khi người tiêu dùng nghe những tin đồn trái chiều về rủi ro mà virus gây ra và họ cần phải đối phó khẩn cấp ra sao, họ có xu hướng cực đoan trong tâm lí, theo Steven Taylor - một nhà tâm lý học lâm sàng, tác giả của cuốn "Tâm lý học đại dịch".
"Người dân được thông báo rằng một đại dịch nguy hiểm sắp xảy ra, nhưng tất cả những gì họ cần làm là rửa tay - hành động dường như không tương xứng với mối đe dọa của dịch bệnh", ông nói. "Nguy hiểm đặc biệt cần những biện pháp phòng ngừa đặc biệt."
Thiếu những biện pháp triệt để từ các nhà chức trách
Một số quốc gia đã áp đặt lệnh cách ly diện rộng như Ý, Hàn Quốc. Baruch Fischhoff, nhà tâm lý học và giáo sư tại Khoa Kỹ thuật, Chính sách công, Viện Chính trị và Chiến lược tại Đại học Carnegie Mellon cho biết, những người mua giấy vệ sinh có thể đang chuẩn bị cho điều tương tự sắp xảy ra tại nơi cư trú của họ.
"Trừ khi người dân được nghe những lời tuyên bố chính thức từ chính quyền rằng tất cả sẽ được quan tâm, họ sẽ không biết lúc nào mình cần thêm giấy vệ sinh. Tâm lí 'sớm còn hơn muộn' nảy sinh từ đây", ông nói với CNN. "Thực tế là không lời tuyên bố chính thức nào có thể giải quyết được vấn đề này."
Hoang mang sinh hoang mang
Hình ảnh các kệ hàng trống trơn và các xe đẩy chất đống hàng hóa đang tràn ngập trên báo chí và mạng xã hội. Những hình ảnh này khiến người tiêu dùng tin rằng họ có lí do để hoảng loạn và phải cô gắng mua giấy vệ sinh khi vẫn còn có thể.
Xe hàng chất đầy giấy vệ sinh tại một siêu thị ở Úc. (Ảnh: ABC Life) |
"Con người là những sinh vật xã hội. Chúng tôi tìm đến nhau bởi các tín hiệu cho biết điều gì an toàn và điều gì nguy hiểm", Steven Taylor nói. "Khi bạn nhìn thấy mọi người đang hoảng loạn mua hàng trong các tạp hóa và siêu thị, điều đó có thể lây lan sự sợ hãi trong cộng đồng."
Các phương tiện truyền thông xã hội có sức ảnh hưởng rất lớn trong đại dịch COVID-19, theo Taylor. Thông tin sai lệch được lan truyền dễ dàng, và sự hoảng loạn được khuếch đại nhanh chóng.
Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) và các cơ quan y tế quốc tế khác đang khuyến cáo rằng người dân nên ở nhà, tránh đến nơi đông người và tiếp xúc với người lạ. Vì vậy, việc tích trữ hàng hóa là điều đương nhiên, theo Frank Farley - cựu chủ tịch Hiệp hội Tâm lý Mỹ.
"Virus corona đang gây ra một loại tâm lý sinh tồn, nơi hầu như chúng ta phải sống ở nhà và do đó phải tích trữ những đồ dùng thiết yếu, chắc chắn bao gồm cả giấy vệ sinh", giáo sư Farley nói với CNN. "Rốt cuộc, nếu chúng ta hết giấy vệ sinh, chúng ta sẽ thay thế nó bằng gì?"
Kệ hàng giấy vệ sinh trống không tại một siêu thị ở Úc. (Ảnh: CNN) |
Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ khuyên người Mỹ nên chuẩn bị thực phẩm, đồ dùng vệ sinh và vật tư y tế trong mùa dịch, nhưng hầu hết mọi người đều không làm vậy. Do đó, khi các chuyên gia y tế khuyên cáo công khai rằng người dân nên dự trữ các mặt hàng trên, tâm lí họ có thể trở nên cực đoan.
Mang lại cảm giác kiểm soát cho người tiêu dùng
Theo Taylor, những người cố gắng dự trữ hàng hóa chỉ đang nghĩ cho gia đình, bản thân và những gì họ chuẩn bị - trong khi các nhân viên y tế và bệnh nhân có thể rơi vào tình trạng thiếu giấy vệ sinh.
"Mọi người trở nên lo lắng trước khả năng lây nhiễm thực sự. Họ đã không nghĩ về bức tranh toàn cảnh, giống như hậu quả của việc dự trữ giấy vệ sinh là gì", Taylor nói.
Người tiêu dùng hành động như vậy chỉ vì nỗi sợ hãi với dịch bệnh. Fischhoff cho rằng việc chuẩn bị bằng cách "gom" giấy vệ sinh sẽ trả lại cảm giác kiểm soát đối với một tình huống bất lực.
"Nếu việc mua giấy vệ sinh mang lại cho họ cảm giác rằng họ đã làm mọi thứ có thể, thì họ có thể giải phóng tâm lí của mình để nghĩ về những thứ khác ngoài COVID-19."