Đầu tư công là cứu cánh
“Khi kinh tế suy giảm thì tăng đầu tư công chính là giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng. Nhất là trong điều kiện cụ thể hiện nay, khi mà dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều, dư địa của chính sách tài khóa còn tương đối tốt nhờ những nỗ lực để đảm bảo cân đối tài chính ngân sách thời gian qua, tỷ lệ nợ công, bội chi ở mức thấp so với trần quy định. Do đó, với việc nới thêm các chỉ tiêu để mở rộng chính sách tài khóa, sẽ tăng thêm nguồn lực cho đầu tư công (chi đầu tư phát triển khoảng gần 730 nghìn tỷ, cao hơn 2022 được phân bổ là gần 530 nghìn tỷ)”, PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng, Phó chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết.
 |
PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng, Phó chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp: "kinh tế Việt Nam đến cuối năm 2022 đã thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ ở hầu hết các địa phương, khá đều ở các lĩnh vực". |
Cũng theo ông Hùng, kinh tế Việt Nam đến cuối năm 2022 đã thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ ở hầu hết các địa phương, khá đều ở các lĩnh vực. Dự kiến tăng trưởng kinh tế cả năm 2022 ước đạt 8%, trong khi lạm phát bình quân tăng hơn 3%, xuất khẩu tăng khoảng 12%, tiêu dùng cuối cùng tăng trên 10%, đầu tư tăng khoảng 9%...
Đáng chú ý, nhiều chương trình, kế hoạch phát triển trung - dài hạn đã được phê duyệt; kế hoạch, hồ sơ giải ngân đầu tư công, quy trình thủ tục đã được chuẩn bị kỹ trong năm 2022; các gói thuộc Chương trình phục hồi và các chương trình mục tiêu quốc gia đã được thông qua, nên có thể triển khai nhanh hơn trong năm tới, tạo tác động nhanh hơn đến nền kinh tế.
Năm 2023, Quốc hội, Chính phủ đã xác định rõ mục tiêu tổng quát là tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
Các chỉ tiêu chủ yếu được xác định là tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước (GDP) khoảng 6,5%; GDP bình quân đầu người đạt khoảng 4.400 USD. Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo trong GDP đạt khoảng 25,4-25,8%. Tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân khoảng 4,5%. Tốc độ tăng năng suất lao động xã hội bình quân khoảng 5-6%.
“Khả năng chống chịu tốt của kinh tế Việt Nam năm 2022, đặc biệt là những hiệu chỉnh về chính sách và điều hành những tháng cuối năm 2022 về tiền tệ, tỷ giá, tín dụng, kiểm soát và nới chỉ số lạm phát năm 2023 lên không quá 4,5%… là rất cần thiết và sẽ tạo đà cho sự hồi phục nhanh hơn và phát triển trong thời gian tới của năm 2023”, ông Hùng nhận định.
Từ trên giác độ này, các chuyên gia cho rằng đà phục hồi năm 2022, sẽ tạo nền tảng, nguồn lực cho điều hành chính sách năm tới. Mức tăng trưởng cao năm 2022 góp phần hiện thực hóa kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm. Lạm phát được kiểm soát tốt tạo điều kiện thích ứng, thận trọng (chứ không phải thắt chặt) chính sách tiền tệ; thâm hụt ngân sách ở mức thấp và thu ngân sách đạt kế hoạch tạo dư địa mở rộng phù hợp chính sách tài khóa... Theo đó cần duy trì và phát huy ảnh hưởng tích cực của quá trình phục hồi này, để tạo quán tính cho nền kinh tế tiếp tục vận hành ổn định. Thêm nữa, nhiều chương trình, kế hoạch phát triển trung - dài hạn đã được phê duyệt; kế hoạch, hồ sơ giải ngân đầu tư công, quy trình thủ tục đã được chuẩn bị kỹ trong năm 2022; các gói thuộc Chương trình phục hồi và các 7 chương trình mục tiêu quốc gia đã được thông qua, nên sẽ có thể triển khai nhanh hơn trong năm tới, tạo tác động nhanh hơn đến nền kinh tế.
Khẳng định đầu tư công có thể là cứu cánh, PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng lưu ý: “Để nguồn lực này đạt hiệu quả cao nhất thì dòng vốn cho đầu tư công phải đi vào đúng hướng, đúng lĩnh vực, đúng tiến độ để có thể thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tránh lãng phí nguồn lực. Còn ngược lại, nếu dòng vốn không đi vào đúng lĩnh vực, đúng tiến độ thì hiệu quả với tăng trưởng sẽ không như mong muốn, ngược lại còn có thể gây những bất ổn. Yêu cầu mở rộng chính sách tài khóa gắn với hiệu quả đầu tư công có ý nghĩa là phải gắn dòng vốn đó vào những lĩnh vực mang lại hiệu quả cho tăng trưởng”.
Nhà nước giải quyết “nút thắt” thể chế, doanh nghiệp tận dụng cơ hội để đổi mới, tái cấu trúc
Năm 2023, Quốc hội, Chính phủ đã xác định rõ mục tiêu tổng quát là tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế.
Về những khó khăn, thách thức đầu tiên là dịch bệnh vẫn còn và các nước ứng xử rất khác nhau. Rủi ro địa chính trị và cạnh tranh chiến lược giữa các nước khiến chuỗi cung ứng gián đoạn. Cho dù rằng giá xăng dầu, khí đốt và hàng hóa khác đang có xu hướng giảm nhẹ, nhưng khả năng bảo hộ thương mại-đầu tư có xu hướng tăng.
Cùng với đó là kinh tế thế giới suy thoái nhẹ, đặc biệt Trung Quốc tăng trưởng vẫn ở mức thấp (khoảng 4,5%) làm giảm nhu cầu thương mại khiến xuất khẩu của Việt Nam sẽ gặp khó khăn hơn. Thu hút đầu tư FDI và các nguồn lực khác sẽ chậm lại, du lịch quốc tế của Việt Nam khó tăng nhanh.
Lạm phát toàn cầu đang có dấu hiệu được các quốc gia tìm cách kiểm soát hơn, theo xu hướng dịu dần, Mỹ sẽ giảm đà tăng lãi suất, thậm chí có thể giảm nhẹ lãi suất từ cuối 2023.
Nhìn nhận áp lực từ bên ngoài đối với lạm phát, lãi suất và tỷ giá của Việt Nam sẽ nhẹ hơn. Kéo theo đó, rủi ro ở khu vực sản xuất, tài chính - tiền tệ, bất động sản sẽ giảm theo. Năm 2023 cũng là thời điểm phải chấp nhận tăng giá một số mặt hàng do Nhà nước quản lý (lương cơ bản, giá điện, y tế, giáo dục...). Nhưng các chuyên gia vẫn khuyến nghị: xét về tổng thể, “điểm nghẽn” lớn nhất của nền kinh tế hiện nay là nhiều cơ chế quản lý, chính sách pháp luật chưa thực sự đồng bộ, còn chồng chéo, nên ảnh hưởng đến nhiều hoạt động đầu tư kinh doanh. Do đó, giải quyết nút thắt thể chế là yếu tố quan trọng để tạo đà thúc đẩy tăng trưởng.
Đơn cử như tại Bộ Xây dựng, Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn cho biết, năm qua, từ những nỗ lực tháo gỡ vướng mắc pháp lý và các vấn đề phát sinh từ thực tiễn thị trường mà Bộ này đã đề xuất nhiều giải pháp nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, tạo khung pháp lý để thị trường bất động sản phát triển bền vững; Tăng cường quản lý thị trường bất động sản; tăng nguồn cung, nhất là tạo điều kiện thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, nhà ở cho phân khúc thu nhập thấp; kịp thời có giải pháp ổn định thị trường khi cần thiết; Kiểm soát, cơ cấu lại tín dụng bất động sản đảm bảo sử dụng đúng mục đích, tránh rủi ro. Đồng thời, tiếp tục tạo điều kiện cho vay đối với lĩnh vực bất động sản theo đúng quy định; ưu tiên cho vay đối với dự án nhà ở thương mại, nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân được cấp phép và khởi công để tạo nguồn cung cho thị trường; kiểm soát chặt chẽ phát hành trái phiếu doanh nghiệp bất động sản, hoạt động huy động vốn của các doanh nghiệp bất động sản trên thị trường chứng khoán. Hướng dẫn thực hiện hoạt động phát hành trái phiếu, huy động vốn trên thị trường chứng khoán của các doanh nghiệp bất động sản theo đúng quy định…
“Hiện nay, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Xây dựng đang tích cực phối hợp với các Bộ, Ngành, khẩn trương nghiên cứu, đánh giá thực trạng thị trường bất động sản, Các kết quả, hạn chế, bất cập và nguyên nhân; tổng hợp kinh nghiệm quốc tế, trong nước; dự báo tình hình, các yếu tố tác động, xu hướng phát triển thị trường; xác định mục tiêu, yêu cầu, đề xuất cơ chế, chính sách, giải pháp đối với thị trường bất động sản để thị trường phát triển lành mạnh, hiệu quả và bền vững”, ông Văn nhấn mạnh.
 |
Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn: "Bộ Xây dựng sẽ tổng hợp ý kiến, kiến nghị phục vụ xây dựng chính sách và điều hành... góp phần cho sự phát triển kinh tế Việt Nam trong năm 2023 sắp tới. |
PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng nhận định, nếu những bất cập trên thị trường đất đai, tài chính, bất động sản, lao động, y tế được nhận diện và tiếp cận tháo gỡ...sẽ đem lại cơ hội để "vượt điểm nghẽn" trong năm tới là rất lớn. Bên cạnh đó, bản thân cộng đồng doanh nghiệp cũng cần chủ động vượt khó, tận dụng cơ hội để đổi mới. “Nền sản xuất của chúng ta vẫn dừng lại ở phân khúc giá trị thấp nên tăng trưởng chưa hết tiềm năng, nhất là tăng năng suất lao động không đạt mục tiêu đề ra. Trong giai đoạn khủng hoảng kinh tế vừa qua, nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn, nhưng đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp tranh thủ các chính sách hỗ trợ hoặc quãng thời gian điều chỉnh để đổi mới công nghệ, cải tiến sản phẩm, từ đó bứt phá từ sản xuất phân khúc giá trị thấp sang những lĩnh vực có giá trị gia tăng cao. Doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng nên tái cấu trúc mạnh mẽ, đẩy mạnh chuyển đổi số, tiết giảm chi phí, tăng tính công khai, minh bạch và chuyên nghiệp, quản lý rủi ro tốt hơn”, ông Hùng nói.
Dưới góc độ doanh nghiệp, ông Lê Viết Hải, Chủ tịch Hiệp hội Xây dựng và Vật liệu Xây dựng TP. Hồ Chí Minh SACA cho rằng ““Doanh nghiệp cần có sự giúp đỡ hỗ trợ từ phía Nhà nước”. “Các doanh nghiệp bất động sản đã không thể lường trước được những biến cố bất ngờ và việc điều chỉnh thị trường theo cơ chế tự động tự nhiên của nó cũng sẽ không giải quyết được vấn đề. Do đó, “rất cần sự hỗ trợ của nhà nước để các doanh nghiệp bất động sản đã từng làm ăn rất tốt, đã đóng góp rất nhiều cho sự phát triển kinh tế quốc gia, đổi mới bộ mặt đô thị của Việt Nam. Sự giúp đỡ đó cũng sẽ giải quyết được vấn đề an sinh xã hội vì rất là nhiều người liên quan đến cả một cái hệ sinh thái này”, ông Hải kiến nghị.
Các chuyên gia cùng cho rằng, bên cạnh ba yếu tố trọng yếu như: nắn dòng vốn đầu tư công đi vào đúng lĩnh vực, đúng tiến độ; mở rộng chính sách tài khóa; giải quyết các nút thắt thể chế để tạo đà thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, những nhiệm vụ như phối hợp hài hòa các chính sách kinh tế vĩ mô, cân bằng giữa lãi suất và tỷ giá, giữa kiểm soát lạm phát và tăng trưởng, giữa hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và cân đối ngân sách trước mắt và lâu dài; tháo gỡ vướng mắc, nhất là về pháp lý và vốn cho doanh nghiệp; đẩy nhanh giải ngân đầu tư công và chương trình phục hồi, giải quyết các tồn đọng... là những việc rất cần thiết, nhưng phức tạp và có sức ép rất lớn tại từng thời điểm nhất định; đòi hỏi thái độ dám chịu trách nhiệm trong điều hành.
“Năm 2023, cuộc chiến chống tiêu cực, tham nhũng còn tiếp tục nên tâm lý sợ sai, sợ trách nhiệm có thể vẫn diễn ra, đòi hỏi giải pháp mềm dẻo, linh hoạt, đảm bảo cơ chế bảo vệ những người dám nghĩ dám làm”, ông Hồ Sỹ Hùng nhận định.
