Các nhà nghiên cứu tại thành phố Thượng Hải đã lần theo dấu vết tiến hóa ban đầu của biến thể B117, biến thể đã gây ra hàng loạt làn sóng lây nhiễm tại Anh và nhiều quốc gia khác, nhưng không tìm thấy dấu vết của nó trong các mẫu virus thu thập từ người trên toàn thế giới.
Nhưng khi mở rộng phạm vi tìm kiếm lên cả động vật, họ đã phát hiện ra một số biến thể B117 ban đầu trên loài chó, trong đó có một mẫu được lấy ở Mỹ vào tháng 7 năm ngoái.
“Các biến thể tiền thân bao gồm hầu hết hoặc tất cả các đột biến của biến thể ban đầu B117 và chúng có thể đã lây lan sang con người sau một giai đoạn đột biến nhanh chóng", giáo sư Chen Luonan và các đồng nghiệp tại Phòng thí nghiệm Tế bào Trọng điểm của Trung Quốc chỉ ra.
Sự xuất hiện của biến thể B117 đã khiến các nhà nghiên cứu hoang mang. Sau khi được phân lập từ hai bệnh nhân ở hạt Kent phía đông nam nước Anh và London vào tháng 9 năm ngoái, nó nhanh chóng trở thành chủng virus thống trị ở Vương quốc Anh và nhiều nước khác, lây lan nhanh hơn các chủng trước đó.
Một số chuyên gia tin rằng biến thể này có thể xuất hiện dưới áp lực chọn lọc của các loại thuốc kháng virus được sử dụng trong đại dịch.
"Nhưng biến thể này có 9 đột biến riêng biệt hiếm khi được tìm thấy ở các chủng được tìm thấy ở người trước đó", theo giáo sư Chen và các đồng nghiệp.
Những đột biến này không xảy ra ở các gen liền kề, mà lan rộng ra trên toàn bộ bộ gen của virus SARS-CoV-2. Khả năng tất cả các đột biến này xuất hiện cùng một lúc là cực kỳ thấp.
Nhóm nghiên cứu Thượng Hải tin rằng 9 đột biến này lần lượt xuất hiện. Mô hình của các nhà khoa học Trung Quốc cho thấy biến thể có thể có nguồn gốc bên ngoài Vương quốc Anh và phát triển trên vật chủ không phải là con người. Chó là đối tượng tình nghi lớn nhất, tiếp theo là chồn hoặc mèo.
Giáo sư Qu Liandong từ Viện Nghiên cứu Thú y Cáp Nhĩ Tân, người không tham gia vào nghiên cứu, cho biết cần có thêm bằng chứng chắc chắn để chứng minh lý thuyết của các nhà khoa học Thượng Hải.
Các chủng được tìm thấy trên chó không hoàn toàn giống với chủng đầu tiên được xác định ở bệnh nhân ở Anh. Mặc dù số lượng trình tự bộ gen mà các nhà nghiên cứu thu được trên toàn cầu đã lên tới hàng trăm nghìn, nhưng nó vẫn còn nhỏ so với tổng số bệnh nhân trên toàn thế giới.
"Các chương trình lấy mẫu có thể bỏ sót một số dạng ban đầu của biến thể B117", giáo sư Qu nhận định. "Nhưng nếu vật nuôi như chó trở thành vật chủ, chúng ta sẽ gặp phải vấn đề lớn”.
Ngày càng có nhiều lo ngại rằng biến thể B117 có thể khiến chó bị ốm nặng. Các bác sĩ thú y gần London nhận thấy sự gia tăng đột ngột của vật nuôi - bao gồm cả chó và mèo - bị viêm cơ tim vào đầu năm nay và nhiều con vật trong số này có kết quả dương tính với biến thể virus.
Con người và động vật có hệ thống miễn dịch khác nhau và thường rất khó để virus lây nhiễm từ loài này sang loài khác. '
Virus SARS-CoV-2 được cho là có nguồn gốc từ loài dơi, nhưng nó có thể mất hàng thập kỷ để thích nghi với con người. Các nhà khoa học vẫn chưa giải đáp được câu hỏi làm thế nào virus gây ra đại dịch COVID-19 đã lây từ động vật sang người.
Nhóm của giáo sư Chen tại Thượng Hải cho biết biến thể B117 có một chiến lược tiến hóa độc đáo là tăng khả năng lây nhiễm, vì vậy nó có thể lây lan dễ dàng hơn từ vật chủ này sang vật chủ khác, nhưng đồng thời giảm số lượng bản sao mà nó tạo ra trong vật chủ.