Bộ bách khoa toàn thư đầu tiên của nước ta có tên là gì?

• icon

  Đại Việt thông sử

• icon

  Lịch triều hiến chương loại chí

• icon

  Phủ biên tạp lục

Giải thích Lịch triều hiến chương loại chí. Đây là bộ bách khoa toàn thư đầu tiên của Việt Nam, có nghĩa là Phép tắc các triều đại chép theo thể phân loại do Phan Huy Chú soạn thảo. Bộ Lịch triều hiến chương loại chí gồm 49 quyển khảo cứu về lịch sử Việt Nam từ lập quốc đến cuối triều Lê. Trong bộ sách này, ông đã sưu tầm tư liệu, khảo cứu sách vở, đối chiếu sắp xếp, trình bày cô đọng, mạch lạc sinh động, có tầm khái quát cao, chia theo từng loại hiến chương gọi là chí: dư địa chí, nhân vật chí, lễ nghi chí, khoa mục chí, quốc dụng chí, hình luật chí, văn tịch chí, binh chế chí, quan chức chí, bang giao chí. Trong đó: 1) Dư địa chí: Khảo cứu về đất đai, phong thổ và lịch sử địa lý Việt Nam qua các đời; 2) Nhân vật chí: Nói về tiểu sử từ vua chúa, tướng sĩ đến những người trung thần, tiết nghĩa có công với nước; 3) Quan chức chí: Xét về chế độ quan lại ở Việt Nam; 4) Lễ nghi chí: Khảo sát các quy định, thể chế, phẩm phục của vua chúa, quan lại cùng các nghi lễ trong triều đình; 5) Khoa mục chí: Nói về chế độ giáo dục, khoa cử đời xưa; 6) Quốc dụng chí: Viết về chế độ thuế khóa, tài chính qua các triều; 7) Hình luật chí: Xét về pháp luật các đời. 8) Binh chế chí: Khảo về quy chế tổ chức và việc luyện binh qua các đời; 9) Văn tịch chí: Nói về tình hình sách vở nước Việt xưa; 10) Bang giao chí: Khảo về việc giao thiệp, nghi lễ đón tiếp sứ thần các nước qua các đời.

• icon

  5 năm

• icon

  10 năm

• icon

  15 năm

Giải thích Năm 1809, Phan Huy Chú bắt tay vào biên soạn bộ sách Lịch triều hiến chương loại chí, đến năm 1819 thì hoàn thành. Để toàn tâm toàn ý cho công việc, ông bỏ nhà vào núi trú ẩn, nhằm tránh khách khứa, bạn bè thường ngày vẫn tìm đến giao du. Thậm chí, ông còn lấy nghệ bôi vào mặt, tay và đun nước thơm như đang sắc thuốc để cáo bệnh mà tránh bạn bè. Năm 1821, vua Minh Mạng biết tiếng Phan Huy Chú, cho triệu ông vào kinh đô Huế, cử giữ chức Biên tu trường Quốc tử giám ở Huế. Năm này, ông dâng lên vua bộ sách Lịch triều hiến chương loại chí do mình biên soạn. Vua khen "soạn thật khéo" và thưởng cho ông một áo sa, 30 lạng bạc, 30 cái bút và 30 thỏi mực. Năm 1960, 120 năm sau ngày ông mất, Hội Sử học Việt Nam đã tổ chức dịch tác phẩm ra chữ quốc ngữ, dày đến 1.450 trang và ghi nhận: "Lịch triều hiến chương loại chí là bộ bách khoa toàn thư đầu tiên của Việt Nam, là cả một kho tư liệu cần thiết cho công tác nghiên cứu và xây dựng các khoa học xã hội...". Sách Lịch sử Việt Nam (xuất bản năm 2017) viết: "Lịch triều hiến chương loại chí là bộ bách khoa thư lớn nhất của Việt Nam thời trung đại. Từ nguồn tư liệu sưu tầm công phu, đồ sộ và có hệ thống, tác giả đã cung cấp khối lượng tri thức quan trọng trên nhiều lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa...". Nhà nghiên cứu lịch sử Việt Nam G.P.Muraseva đánh giá: "Lịch triều hiến chương loại chí xứng đáng được gọi là bộ bách khoa toàn thư về cuộc sống Việt Nam. Thực tế không có công trình nào sánh nổi về bề rộng của phạm vi các vấn đề trong lịch sử sử học Việt Nam thời phong kiến".

• icon

  Phan Huy Cận

• icon

  Phan Huy Ích

• icon

  Phan Huy Ôn

Giải thích Phan Huy Chú là con trai thứ ba của Phan Huy Ích (1751 - 1822). Phan Huy Ích một nhà nho có tiếng đậu tiến sĩ đời nhà Hậu Lê và từng làm quan cho nhà Tây Sơn. Đây là gia đình có truyền thống khoa bảng. Ông nội của Phan Huy Chú là tiến sĩ Phan Huy Cận, ông ngoại là Ngô Thì Sĩ, cha là Phan Huy Ích, bố vợ là Nguyễn Thế Lịch, bác là Ngô Thì Nhậm, chú là Phan Huy Ôn, anh là Phan Huy Thực…

• icon

  Hà Nam

• icon

  Hà Nội

• icon

  Hà Tĩnh

Giải thích Ông sinh ra và lớn lên ở thôn Thụy Khuê, xã Sài Sơn (Quốc Oai, Hà Nội ngày nay), được cha mẹ nuôi dạy chu đáo, lại từng được cậu ruột Ngô Thì Nhậm rèn dạy từ lúc 6 tuổi nên nổi tiếng hay chữ.

• icon

  Bảng nhãn

• icon

  Trạng nguyên

• icon

  Tú tài

Giải thích Sau hai lần thi Hương (năm 1807 và 1819) chỉ đỗ tú tài, ông thôi việc thi cử, chuyên tâm vào nghiên cứu và viết sách. Tác phẩm có giá trị nhất của ông là Lịch triều hiến chương loại chí.

• icon

  Trung Quốc - Indonesia

• icon

  Trung Quốc - Lào

• icon

  Lào - Indonesia

Giải thích Năm 1823, Phan Huy Chú được bổ nhiệm làm Lang trung bộ Lại. Ông mạnh dạn dâng sớ điều trần bốn việc: bớt thuế, bớt lính; thực hiện chế độ quân điền; bãi bỏ những cuộc hành binh dẹp loạn; nghiêm trị bọn sâu mọt chuyên đục khoét lương dân. Việc dâng sớ điều trần đã bị vua Minh Mệnh quở trách. Năm 1825, ông được sung vào sứ bộ sang Trung Quốc và năm 1828 làm Thừa phủ Thừa Thiên, rồi một năm sau làm Hiệp trấn Quảng Nam, sau đó bị giáng chức. Năm 1831, ông được cử làm Phó sứ sang Trung Quốc lần hai, khi về bị cách chức vì tội "lạm quyền", cụ thể thế nào thì không được sách sử đề cập. Năm 1832, ông đi Biên lực ở Giang Lưu Ba (nay là Indonesia). Xong nhiệm vụ trở về ông được khôi phục giữ chức Tư vụ bộ Công... Vua Minh Mệnh chuộng tài năng nhưng dè dặt với tầng lớp nho sĩ Bắc Hà có quan hệ với triều Tây Sơn. Phan Huy Chú cũng như nhiều bậc tài trí thời ấy đã không được vua thực sự tin dùng. Vịn cớ đau yếu, ông xin từ quan về nhà mở trường dạy học ở làng Thanh Mai, nay là xã Vạn Thắng, huyện Ba Vì rồi mất tại đó năm 1840, thọ 58 tuổi. Ngôi mộ của Phan Huy Chú ở xã Vạn Thắng năm 2014 được xếp hạng di tích quốc gia. Các hậu duệ của ông đã gìn giữ, xây lại mộ từ năm 1994, trên mộ có ghi chữ quốc ngữ "Mộ tổ họ Phan".

• icon

  Điều trần thứ tự số

• icon

  Hải trình chí lược

• icon

  Hoàng Việt Địa dư chí

Giải thích Theo Lịch sử Việt Nam, Hải trình chí lược được Phan Huy Chú viết vào năm 1832, thời gian tác giả được cử đi "hiệu lực" ở Indonesia. Thuyền đi qua đâu, tác giả chép rõ những điều mắt thấy tai nghe ở đó. Ông chú trọng tới kỹ thuật tiến bộ, tổ chức chính trị, quân sự của thực dân Anh, Hà Lan và phong tục tập quán của cư dân bản xứ. Ngoài Hải trình chí lược, Phan Huy Chú còn có tác phẩm địa lý nổi tiếng Hoàng Việt địa dư chí, là quyển địa lý chung của Việt Nam, được in năm 1833. Ông cũng sáng tác thơ như tập Hoa thiều ngâm lục trong thời gian đi sứ Trung Quốc.

• icon

  Bớt thuế, bớt lính

• icon

  Thực hiện chế độ quân điền

• icon

  Cả 2 đáp án trên

Giải thích Năm 1823, khi được thăng chức Lang trung bộ Lại, Phan Huy Chú đã mạnh dạn dâng sớ điều trần bốn việc: bớt thuế, bớt lính; thực hiện chế độ quân điền; bãi bỏ những cuộc hành binh dẹp loạn; nghiêm trị bọn sâu mọt chuyên đục khoét lương dân. Việc dâng sớ điều trần bốn việc của Phan Huy Chú đã bị vua Minh Mệnh quở trách.