Như biểu đồ GDP của quốc gia Ukraine ở hình dưới, chúng ta có thể thấy giai đoạn 2005 đến nay GDP quốc gia này có nhiều sự trồi sụp do tình hình chính trị bất ổn. Bài viết sẽ tập trung xem xét sự nghiệp của các vị Tổng thống Ukraine kể từ khi đó.
 |
1. Viktor Yushchenko (2005–2009) – Tiến sĩ Kinh tế, Thống đốc Ngân hàng, thân EU
 |
Ông Viktor Yushchenko (1954) tốt nghiệp Học viện Tài chính và Kinh tế Ternopil năm 1975. Từ năm 1975 đến năm 1976, ông là lính nghĩa vụ tại Quân khu Transcaucasian ở biên giới Xô-Thổ Nhĩ Kỳ. Sau đó, từ năm 1976, ông hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng, với các ngân hàng như Ngân hàng nhà nước Xô Viết, Ngân hàng Nông nghiệp Ukraine… Năm 1993, ông được bổ nhiệm làm Thống đốc ngân hàng Ukraine. Ông được biết là người có công lao lớn trong việc xử lý khủng hoảng tài chính năm 1998 và nhiều hoạt động kinh tế khác.
Trong cuộc bầu cử tổng thống Ukraine năm 2004, Nga ủng hộ ứng viên thân Kremlin là ông Viktor Yanukovich. Tuy nhiên, cuộc "Cách mạng cam" nổ ra khiến ông này không được công nhận chiến thắng, và ông Viktor Yushenko chính thức trở thành tổng thống Ukraine với tư tưởng thân phương Tây và bài trừ Nga. Chiến thắng của ông đánh dấu bước ngoặt thay đổi trong chính sách của Nga nhằm ngăn chặn các cuộc cách mạng màu mà Matxcơva cáo buộc do phương Tây giật dây.
Như đồ thị GDP, năm 2008 - 2009 ở Ukraine đã xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính nặng nề khi nhập khẩu khí đốt từ Nga tăng lên 3,2 tỷ đô và chịu ảnh hưởng cuộc khủng hoàng toàn cầu lúc bấy giờ. Tỷ lệ lạm phát năm 2008 lên tới 22%, trong khi đồng nội tệ giảm giá hơn 60%, sản xuất công nghiệp giảm và khả năng vỡ nợ tăng. Nhà nước Ukraine đã phải thu mua cổ phần lại hàng loạt ngân hàng như Ngân hàng Ukrhazbank, Ngân hàng Rodovid, Ngân hàng Kyiv. Ông Yushchenko cũng bị chỉ trích bởi các nghị quyết sai lầm trong dư luật áp dụng tiền lương và lương hưu tăng, cùng nhiều bê bối khác.
Sau năm năm cuộc cách mạng nổ ra, người dân Ukraina rất thất vọng về các lãnh đạo của cuộc "Cách mạng Cam". Kết quả là trong cuộc bầu cử Tổng thống kế tiếp, một ứng viên có lập trường ủng hộ quan hệ với Nga là Viktor Yanukovych đã giành chiến thắng. Nền kinh tế Ukraine phục hồi trong quý đầu tiên của năm 2010.
2. Viktor Yanukovych (2010 – 2014) – Giám đốc vận tải, Cục trưởng Cục hành chính, thân Nga
Viktor Yanukovych (1950) là một nhà chính trị Ukraine gốc Nga. Năm 17 tuổi, Yanukovych từng bị kết án ba năm tù vì tham gia vào một vụ cướp và hành hung. Ba năm sau, ông cũng bị kết án lần hai vì cùng tội danh. Năm 1971, Yanukovych kết hôn với Lyudmyla Nastenko, cháu gái của thẩm phán thành phố Yenakiyeve Oleksandr Sazhyn.
 |
Năm 1974 khi 24 tuổi, Yanukovych bắt đầu nhập học tại Học viện Bách khoa Donetsk. Năm 1976, khi đang là sinh viên năm thứ hai, ông được thăng chức làm giám đốc một bộ phận vận tải đường bộ nhỏ trong công ty khai thác than Ordzhonikidzeugol. Ông giữ nhiều vị trí khác nhau trong các công ty vận tải ở Yenakiieve và Donetsk cho đến năm 1996. Năm 1997, ông được bổ nhiệm làm Cục trưởng Cục Hành chính Ukraine. Năm 2002, Tổng thống Leonid Kuchma bổ nhiệm ông Yanukovych vào chức vụ Thủ tướng sau khi ông Anatoliy Kinakh từ chức.
Năm 2010, ông Yanukovych đắc cử Tổng thống Ukraine. Chỉ ba ngày sau đó, ông hủy bỏ lời hứa giữ mức lương và lương hưu được ký năm 2009, gây nhiều bất bình trong dư luận. Ông Yanukovych bác bỏ cáo buộc rằng việc cải thiện quan hệ Ukraine-Nga làm tổn hại quan hệ với Liên minh châu Âu. Vào tháng 2/2012, ông Yanukovych đã tuyên bố đề cập đến mối quan hệ với Nga: "Thật không khôn ngoan nếu ngủ gục bên cạnh một con gấu lớn". Thời gian này, Nga với Ukraine có được các thỏa thuận về bình ổn khí đốt.
Vào tháng 11/2013, một loạt biến cố xảy ra với Tổng thống Yanukovych. Những cuộc biểu tình và chiếm đóng Quảng trường Độc lập do những người biểu tình thuộc phe đối lập - Ukraine thân EU thực hiện, xuất phát từ việc ông Yanukovych từ chối ký kết hiệp định liên kết giữa Ukraine và EU, đồng thời quay sang tìm sự trợ giúp từ phía Nga để nhận được khoản viện trợ tài chính lên tới 15 tỉ USD cũng như kết hợp quan hệ chặt chẽ hơn với Nga. Đến tháng 1/2014, các cuộc biểu tình đã trở nên căng thẳng dẫn tới xô xát giữa lực lượng biểu tình và lực lượng an ninh, kết quả gây ra những màn đổ máu cho cả hai bên.
Cuộc bỏ phiếu đột xuất diễn ra vào ngày 22/2/2014, 328 trong số 447 thành viên của Quốc hội Ukraine đã bỏ phiếu để "loại Viktor Yanukovych khỏi chức vụ tổng thống Ukraine". Cùng ngày, ông Yanukovyck trốn khỏi Ukraine và sang tị nạn tại Nga. Nga sau đó đã phát động chiến dịch tấn công bán đảo Crime (Krym). Trong cuộc phỏng vấn đầu tiên sau khi đến Nga ngày 2/4/2014, ông Viktor Yanukovych nói rằng ông đã sai khi kêu gọi Nga đưa quân vào Krym và hứa sẽ thuyết phục Nga trả lại khu tự trị này cho Ukraine.
3. Petro Poroshenko (2014 -2019) – Doanh nhân, nhà đầu tư, thân EU
Petro Poroshenko (1965) tốt nghiệp ngành Kinh tế tại viện Quan hệ quốc tế và Luật quốc tế của Đại học quốc gia Kiev năm 1989. Thời trẻ, ông Poroshenko cũng là một cao thủ cấp quốc gia bộ môn võ thuật Judo và Sambo. Ông từng đánh nhau với bốn học viên tại Học viện Quân sự Liên Xô và sau đó bị gửi đi nghĩa vụ tại Kazakhstan xa xôi. Khi là sinh viên, ông đã tự mở công ty để nhập khẩu cacao để sản xuất socola. Những năm 1990, công ty Roshen của ông Poroshenko đã sản xuất 450.000 tấn bánh kẹo, 40 % số hàng bán được là ở thị trường Liên Xô.
 |
Từ năm 1991, ông Poroschenko là Tổng Giám đốc của cơ sở giao dịch chứng khoán Ukraine. Năm 1993, ông quản lý công ty Ukrprominvest, một tập đoàn đầu tư và bao gồm nhiều doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực như đóng tàu và sản xuất vũ khí. Qua phần hùn vào Ukrprominvest, ông Poroschenko cũng kiểm soát một số các đài truyền thanh truyền hình. Vào năm 2014, ông được Tạp chí Kinh tế Forbes xếp vào hạng thứ 6 Top những danh nhân giàu có nhất Ukraine và thứ 1380 toàn thế giới. Ông đắc cử Tổng thống Ukraine vào năm 2014.
Khi chắc chắn đã thắng cử vào tối ngày 25/5/2014, ông Poroshenko tuyên bố "chuyến đi Tổng thống đầu tiên của ông sẽ đến Donbas", nơi các phiến quân vũ trang thân Nga đã tuyên bố kiểm soát khu vực. Ông cũng hứa sẽ đòi lại bán đảo Krym từ Nga. Vào tháng 6/2014, ông Poroshenko đã cấm mọi hợp tác với Nga trong lĩnh vực quân sự.
Trong năm 2014 và 2015, đồng tiền Ukraine mất khoảng 70% giá trị so với đồng đô la Mỹ. Kể từ tháng 12/2015, Ukraine đã từ chối thanh toán khoản nợ 3 tỷ đô la cho Nga. Cuối nhiệm kỳ, ông Poroshenko chịu nhiều chỉ trích và điều tra vì các hành vi tham nhũng.
4. Volodymyr Zelensky (Hiện tại) – Diễn viên, nhà sản xuất, thân EU
Volodymyr Zelensky (1978) lấy bằng Luật tại Học viện Kinh tế Kryvyi Rih. Ông nội của vị Tổng thống này là một hồng quân và cha một giáo sư Đại học. Năm 17 tuổi, ông Zelensky đã bắt đầu sự nghiệp diễn xuất với một nhóm hài nhỏ địa phương tên "Zaporizhia-Kryvyi Rih-Transit" và sau đó chiến thắng giải hài kịch quốc gia Ukraine vào năm 1997. Cùng năm, ông lập nhóm hài kịch Kvartal 95 và sản xuất nhiều chương trình cho Đài truyền hình Ukraine.
 |
Ông Zelensky là thành viên hội đồng quản trị và là nhà sản xuất chung của kênh truyền hình Inter từ năm 2010 đến năm 2012. Vào tháng 8/2014, ông Zelensky đã lên tiếng phản đối ý định của Bộ Văn hóa Ukraine về việc cấm các nghệ sĩ Nga đến Ukraine. Kể từ năm 2015, Ukraine đã cấm các nghệ sĩ Nga và các tác phẩm văn hóa khác của Nga vào Ukraine. Năm 2018, bộ phim hài lãng mạn "Love in the Big City 2" với sự tham gia của ông Zelensky đã bị cấm chiếu ở Ukraine vì sự châm biếm ẩn trong tác phẩm.
Năm 2015, Zelensky trở thành ngôi sao của loạt phim truyền hình "Người hầu của nhân dân", nơi ông đóng vai Tổng thống Ukraine. Ông Zelensky chủ yếu làm việc với tác phẩm tiếng Nga. Vai diễn đầu tiên của ông bằng tiếng Ukraina là bộ phim hài lãng mạn "I, You, He, She" xuất hiện trên màn hình Ukraine vào tháng 12/2018. Năm 2019, ông Zelensky đắc cử với số phiếu áp đảo là 73%.
Có thể thấy, việc nước Ukraine bất ổn chính trị là một hệ quả đã có mầm mống từ lâu chứ không chỉ từ khi ông Zelensky lên nhậm chức. Và xuất thân từ ngành ngân hàng, hay là một chính khách, doanh nhân, diễn viên… cũng không thể nói lên việc một vị Tổng thống có thể điều hành một đất nước tốt được hay không.
