Khi Neil Barrow lần đầu tiên tình nguyện tham gia đội cứu hộ trên núi cách đây 40 năm, những dãy núi ở Lake District đã phủ tuyết trong nhiều tuần liền. Vào mùa đông, khi làm việc với đội cứu hộ Patterdale (nơi ông hiện giờ là phó đội trưởng), Barrow thường tham gia những cuộc giải cứu phức tạp, đưa những nhà leo núi có kinh nghiệm bị thương hoặc bệnh khi chinh phục những đỉnh núi phủ tuyết và băng giá.
Tuy nhiên, do biến đổi khí hậu, Lake District không còn là điểm đến mùa đông cho những nhà leo núi dày dạn kinh nghiệm. Thay vào đó, đội cứu hộ thường xử lý các tình huống do những người leo núi thiếu chuẩn bị gây ra, những người đang truy tìm các khoảnh khắc hoàng hôn và phong cảnh tuyệt đẹp mà họ đã thấy trên Instagram và TikTok.
 |
Thành viên đội cứu hộ trên núi Patterdale. Ảnh: Christopher Thomond |
Tăng cường giải cứu do người leo núi thiếu kinh nghiệm
“Những năm trước, chúng tôi thường xử lý các trường hợp khẩn cấp vào mùa đông, như lở tuyết, nhưng giờ khí hậu đã thay đổi, tuyết và thời tiết không còn như trước,” Barrow nói.
Những nhà leo núi có kinh nghiệm đang tìm đến Scotland hoặc nước ngoài. Do đó, số người đi bộ vào mùa đông vẫn gia tăng, vì họ không cần dùng móng leo tuyết (crampon - một thiết bị gắn vào giày leo núi, có gai kim loại giúp tăng độ bám trên bề mặt tuyết hoặc băng, hỗ trợ người leo núi di chuyển an toàn trên địa hình trơn trượt). Trong những năm 70 và 80, các khóa học kỹ năng leo núi vào mùa đông diễn ra thường xuyên, vì khi đó tuyết rất dày đặc. Ngày nay, không ai dám chắc tháng Hai sẽ có tuyết.
Mạng xã hội đã thay đổi cách mọi người leo núi
David Gracie, một tình nguyện viên với chín năm kinh nghiệm và là một trong các phó đội trưởng, cho biết nhiều cuộc gọi cứu hộ liên quan đến các nhóm người trẻ tuổi – những người trước đại dịch có lẽ chưa từng nghĩ đến việc đến thăm Lake District.
“Tôi đoán là nhờ điện thoại và mạng xã hội, mọi người thấy có nhiều hoạt động thú vị hơn, và tôi nghĩ họ hào hứng ra ngoài, đi khám phá hơn – điều đó thật tuyệt,” anh nói.
Tuy nhiên, vấn đề nảy sinh khi những người đi bộ thiếu chuẩn bị hoặc đánh giá quá cao khả năng của mình khi chinh phục những cung đường khó hơn.
Nhiều người mới leo núi thường xuất phát quá muộn. Một nhóm từng đi tàu từ tận Brighton, rồi leo núi ngay trong ngày và cuối cùng phải gọi cứu hộ vào rạng sáng hôm sau.
Cuộc cứu hộ gần đây nhất, theo Farley, liên quan đến hai cô gái sử dụng một ứng dụng dẫn đường trên điện thoại và gọi cứu hộ khi mắc kẹt ở Striding Edge.
“Khi chúng tôi đến, họ nói rằng đã thấy một video trên TikTok, muốn leo lên đỉnh Helvellyn nhưng chưa kịp lên tới nơi thì mắc kẹt. Họ hoảng sợ và gọi cứu hộ. Tôi nghĩ kiểu tình huống này ngày càng phổ biến hơn,” anh nói.
Việc ai cũng có điện thoại bên mình giúp việc gọi cứu hộ dễ dàng hơn nhiều so với trước đây, nhưng cũng khiến nhiều người gọi cứu hộ ngay cả khi họ vẫn có thể tự tìm đường xuống.
Không ít lần, đội cứu hộ phát hiện ra rằng người gặp nạn đã sử dụng ứng dụng chỉ đường không phù hợp, như bản đồ mặc định trên điện thoại hoặc ứng dụng có thông tin do người dùng đóng góp, dẫn đến những ước tính sai lệch nghiêm trọng về thời gian di chuyển.
“Họ quá phụ thuộc vào điện thoại và công nghệ, trong khi thực tế là tín hiệu điện thoại ở Lake District rất kém,” Barrow nói.
Tất cả những điều này đồng nghĩa với việc khối lượng công việc của đội cứu hộ gần như đã tăng gấp đôi – trước đây họ chỉ xử lý khoảng 60 đến 65 vụ mỗi năm. “Công việc chắc chắn đã trở nên tốn thời gian hơn,” Barrow nói.
Cường độ làm việc cao đang bắt đầu gây ảnh hưởng. Họ đều là tình nguyện viên không được trả lương, vẫn phải đi làm, và nhiều người còn có gia đình nhỏ cần chăm sóc.
Nỗi lo lớn nhất, theo Farley, là “nếu số vụ tiếp tục tăng, tôi không biết liệu điều này có bền vững trong dài hạn hay không.”
Dan Jones là một bác sĩ đồng thời là một vận động viên chạy địa hình – cả hai kỹ năng này đều rất hữu ích cho công tác cứu hộ trên núi. Nhưng anh cũng có hai con nhỏ, và vợ anh đang mang thai tuần thứ 36 đứa con thứ ba.
“Tôi là một trong những thành viên có thể lực tốt nhất đội và có kiến thức y tế, nên tôi luôn muốn có mặt trong mọi cuộc cứu hộ, nhưng đơn giản là không thể,” anh nói. “Đôi khi tôi không thể tham gia vì phải chăm con. Hoặc tôi cũng cần dành thời gian cho gia đình.”
Louisa Rodriguez, một thành viên đội cứu hộ kiêm quản lý tài khoản mạng xã hội của nhóm, chia sẻ: “Tất cả chúng tôi đều yêu thích công việc này, chúng tôi làm vì muốn giúp đỡ mọi người và vì đam mê thiên nhiên, nhưng vấn đề là tính bền vững.”
“Chúng tôi không ngại lên đường,” cô nói, “nhưng có những vụ hoàn toàn có thể tránh được, chỉ vì mọi người không biết mình đang làm gì hoặc không mang theo thiết bị phù hợp.”
Bên cạnh việc phụ thuộc vào công nghệ kém hiệu quả, nhiều người còn không kiểm tra thời tiết – đặc biệt là dự báo thời tiết trên núi – hoặc leo núi với giày thể thao, không mang theo bản đồ, đèn pin hay la bàn.
“Tôi tin rằng thiên nhiên nên là nơi mà ai cũng có thể tiếp cận,” Rodriguez nói. “Ai mà không muốn đến Lake District chứ? Đây là một nơi tuyệt đẹp.”
Nhưng điều quan trọng, theo cô, là không nên xem nhẹ núi non – bởi hậu quả có thể rất nghiêm trọng. Năm ngoái, các đội cứu hộ trong khu vực đã xử lý 32 trường hợp tử vong.
“Hãy cứ tận hưởng thiên nhiên,” Rodriguez nói. “Nhưng cũng hãy suy nghĩ thấu đáo hơn một chút.”
