Sức sống và tinh thần của những Nghị quyết ấy không chỉ giới hạn trong lãnh thổ quốc gia mà còn lan tỏa mạnh mẽ tới cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài - những "sứ giả văn hóa", những trí thức và doanh nhân đang ngày đêm hướng về Tổ quốc.
Tại Pháp - trung tâm văn hóa và khoa học của châu Âu - hàng nghìn kiều bào đang góp phần hiện thực hóa đường lối của Đảng bằng những hành động thiết thực trong nghiên cứu, kinh doanh, nghệ thuật và hoạt động cộng đồng. Họ không chỉ mang trong tim niềm tự hào dân tộc, mà còn là minh chứng sống động cho "Sức mạnh mềm" của Việt Nam.
Kỳ 2: Biến niềm tin thành nguồn lực
Từ những giá trị văn hóa và ngôn ngữ làm nên sợi dây niềm tin bền chặt với quê hương, cộng đồng Kiều bào tại Pháp hôm nay đang viết tiếp một chương mới. Đó là chương của tri thức và công nghệ, nơi niềm tin hóa thành hành động, trí tuệ hóa thành nguồn lực để trực tiếp hưởng ứng và hiện thực hóa một trong "Bộ tứ Nghị quyết" chiến lược: Nghị quyết về phát triển Khoa học - Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.
Từ chủ trương của Đảng đến "đặt hàng" của Chính phủ
Trước những thách thức an ninh phi truyền thống và yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn mới, Đảng ta đã xác định con đường tất yếu để dân tộc hùng cường. Tinh thần đó được kết tinh trong các nghị quyết đột phá, đặc biệt là Nghị quyết 57-NQ/TW (ngày 22/12/2024) về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia - một trụ cột then chốt trong "Bộ tứ chiến lược”.
Các nghị quyết này đã mở ra hành lang thể chế mới, nơi “niềm tin” được chuyển hóa thành động lực phát triển. Đảng đặt mục tiêu đến năm 2045, kinh tế số chiếm tối thiểu 50% GDP, Việt Nam thuộc nhóm 30 nước dẫn đầu thế giới về đổi mới sáng tạo, và trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực.
Đây cũng là cách Nhà nước hiện thực hóa tinh thần mà Tổng Bí thư Tô Lâm từng nhấn mạnh tại Hội nghị toàn quốc về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đầu năm 2025: “Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là lựa chọn bắt buộc, là con đường duy nhất để đưa đất nước phát triển và nâng cao đời sống nhân dân.”
"Kim chỉ nam" của Đảng đã rõ, vấn đề là tổ chức thực thi. Và Chính phủ đã hành động một cách quyết liệt để biến chủ trương thành "mệnh lệnh" hành động cụ thể.
Hưởng ứng và quyết liệt triển khai tinh thần của Nghị quyết, Chính phủ đã có những hành động cụ thể để huy động sức mạnh toàn dân, đặc biệt là cộng đồng trí thức kiều bào.
Cuộc gặp giữa Thủ tướng Phạm Minh Chính và cộng đồng trí thức, doanh nhân Việt tại Pháp tháng 6/2025 chính là biểu hiện rõ nét cho sự cụ thể hóa đó. Dư âm của thông điệp về tự chủ công nghệ và khát vọng phát triển quốc gia vẫn vang vọng mạnh mẽ. Không chỉ dừng ở sự khích lệ tinh thần, lời kêu gọi hành động của Thủ tướng đang được cụ thể hóa bằng những sáng kiến thiết thực: kết nối nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực chất lượng cao và khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
 |
| Thủ tướng Phạm Minh Chính gặp gỡ các chuyên gia, trí thức kiều bào tại Pháp |
Phát biểu tại buổi làm việc, Thủ tướng nhấn mạnh: “Để phát triển nhanh, bền vững và tự chủ, chúng ta phải làm chủ các công nghệ lõi. Không thể không độc lập, tự chủ về công nghệ, và muốn tăng trưởng hai con số trong thập niên tới, phải phát triển đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.”
Thủ tướng cũng chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ khẩn trương trình danh mục các công nghệ chiến lược, đồng thời "đặt hàng" các chuyên gia Việt ở nước ngoài tham gia đề xuất, phản biện và triển khai những dự án trọng điểm trong các lĩnh vực như đường sắt tốc độ cao, điện hạt nhân, chip bán dẫn, trí tuệ nhân tạo…
Giáo sư Nguyễn Văn Tâm (Đại học Télécom Paris) chia sẻ: “Việc Chính phủ đặt hàng cụ thể giúp chúng tôi biết mình có thể đóng góp ở đâu. Đây là cách huy động trí tuệ Việt toàn cầu một cách thực chất và hiệu quả.”
Lời kêu gọi đó không chỉ dừng lại ở phát biểu. Ngay sau đó, hành động cụ thể đã diễn ra ngay tại Paris. Mới đây, ngày 16/10, hội thảo với chủ đề “Hệ thống đổi mới sáng tạo nào cho Việt Nam?” do Trường Ngôn ngữ và Văn minh phương Đông (INALCO) phối hợp tổ chức, với sự tham dự của Đại sứ Việt Nam tại Pháp Đinh Toàn Thắng cùng đông đảo học giả, doanh nghiệp hai nước, là minh chứng cho sự vào cuộc nhanh chóng.
Tại hội thảo, Đại sứ Đinh Toàn Thắng tái khẳng định: “Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là những đột phá then chốt, là động lực chủ yếu để Việt Nam đổi mới mô hình phát triển, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững''. Đại sứ cũng nhấn mạnh tiềm năng hợp tác lớn giữa hai nước trong các lĩnh vực công nghệ cao mà Việt Nam đang cần (AI, an ninh mạng, năng lượng hạt nhân, đường sắt cao tốc...) và vai trò quan trọng của Pháp trong đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Những diễn đàn như thế này chính là cầu nối thiết thực, đưa các “đơn đặt hàng” chiến lược của Chính phủ gặp gỡ trực tiếp năng lực và tâm huyết của cộng đồng trí thức, doanh nghiệp tại Pháp.
Từ Paris – trung tâm tri thức của châu Âu – các mạng lưới trí thức Việt Nam ở nước ngoài đang chuyển mình, biến niềm tin thành nguồn lực. Từ tầm nhìn mà Thủ tướng Phạm Minh Chính nêu, có thể thấy rõ một cách tiếp cận mới trong mối quan hệ giữa Nhà nước và cộng đồng Kiều bào: không chỉ dừng ở tình cảm, mà là sự cộng hưởng chiến lược giữa chủ trương của Đảng, hành động của Chính phủ và trí tuệ cống hiến của kiều bào.
Trụ cột an ninh năng lượng: Lời giải từ trí tuệ Việt toàn cầu
Một trong những "bài toán" an ninh quốc gia hóc búa nhất mà Nghị quyết 57 (về KH-CN) cần đưa ra "lời giải" chính là an ninh năng lượng, vốn đã được chỉ ra trong Nghị quyết 55-NQ/TW (2020) và Nghị quyết 70-NQ/TW, gần đây nhất Nghị quyết 70-NQ/TW (ngày 20/8/2025). Và đội ngũ trí thức kiều bào đã hưởng ứng "đơn đặt hàng" này.
Sự ra đời của Mạng lưới chuyên gia năng lượng hạt nhân Việt Nam ở nước ngoài (VietNuc) là ví dụ tiêu biểu. Chỉ trong thời gian ngắn sau khi thành lập vào tháng 5/2025, VietNuc đã tổ chức khóa huấn luyện EPC (Viết tắt của Engineering – Procurement – Construction, hình thức hợp đồng “chìa khóa trao tay”, trong đó nhà thầu thiết kế – mua sắm – xây dựng toàn bộ công trình) cho kỹ sư trẻ, gửi khuyến nghị kỹ thuật về lưới điện thông minh, và kết nối các trường đại học Pháp – Việt trong đào tạo nhân lực năng lượng thế hệ mới.
 |
| Hội thảo khoa học về xây dựng nhà máy điện hạt nhân do trường Đại học Xây dựng phối hợp tổ chức cùng VietNuc |
Ông Phạm Tuấn Hiệp, Tổng Thư ký của VietNuc, cho biết: “Trước những yêu cầu lớn từ Nghị định 57 về đổi mới khoa học – công nghệ, lộ trình khởi động các dự án điện hạt nhân nhằm bảo đảm an ninh năng lượng, cung ứng điện bền vững và thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050, VietNuc mong muốn trở thành cầu nối quy tụ trí tuệ Việt toàn cầu. Mạng lưới không chỉ hướng đến việc chia sẻ tri thức và hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, mà còn góp phần nâng tầm văn hóa an toàn hạt nhân, thúc đẩy đổi mới công nghệ và đưa tri thức hạt nhân Việt Nam bắt kịp chuẩn mực quốc tế”.
Sự hình thành của VietNuc diễn ra trong bối cảnh thế giới đang xem điện hạt nhân là thành tố không thể thiếu để đạt mục tiêu Net Zero (như Tuyên bố tại COP28).
Theo TS. Vũ Minh Ngọc, chuyên gia cao cấp của Viện Nghiên cứu và Quản lý chất thải phóng xạ (Cộng hòa Pháp): “Việc Việt Nam chủ động nghiên cứu và tái khởi động chương trình điện hạt nhân là bước đi đúng hướng, vừa bảo đảm an ninh năng lượng, vừa thực hiện cam kết giảm phát thải khí nhà kính, phù hợp với xu thế chuyển dịch năng lượng toàn cầu".
Từ góc nhìn quốc tế, ông Ngọc cho rằng: “Đột phá lớn nhất trong tư duy của Việt Nam là chuyển từ “đáp ứng nhu cầu năng lượng” sang “quản trị năng lượng thông minh và bền vững” – tức là tự thiết kế lộ trình chuyển dịch phù hợp với điều kiện của mình... Điều đó được thể hiện rõ trong Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, khi Đảng xác lập mục tiêu đa dạng hóa cơ cấu năng lượng... hướng tới một hệ thống năng lượng cân bằng, linh hoạt và an toàn”.
Theo ông, Việt Nam cũng đang từng bước ứng dụng công nghệ số (Smart Grid “Lưới điện thông minh, IoT “Internet of Things-Internet cảm biến) và nghiên cứu các lò phản ứng mô-đun nhỏ (SMR “Small odular Reactor”), thể hiện tư duy chủ động thích ứng. Từ những phòng thí nghiệm ở Paris đến các dự án đang khởi động tại Việt Nam, VietNuc chính là cầu nối chiến lược giữa trí tuệ Việt toàn cầu và sự thực thi các Nghị quyết của Đảng về năng lượng.
Trụ cột An ninh Công nghệ số: Kiến tạo chủ quyền dữ liệu
Song song với mặt trận an ninh năng lượng là trụ cột an ninh thứ hai: chủ quyền công nghệ số. Đây là "mặt trận mới" mà Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo phải giải quyết.
Trong kỷ nguyên này, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu đang trở thành những lĩnh vực mà trí thức Việt Nam ở trong và ngoài nước cùng chung tay đóng góp. Từ Paris, nhiều nhóm kỹ sư và chuyên gia Việt đang hợp tác tại Télécom Paris (IP Paris), Commissariat à l’énergie atomique et aux énergies alternatives (Ủy ban Năng lượng Nguyên tử và Năng lượng Thay thế của Pháp-CEA,) STMicroelectronics (tập đoàn đa quốc gia chuyên sản xuất vi mạch bán dẫn) để tư vấn chính sách và đào tạo nhân lực bán dẫn, AI, góp phần vào chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Sự hợp tác này diễn ra trong bối cảnh thị trường bán dẫn Việt Nam đạt 7,03 tỷ USD năm 2024 và được dự báo vươn tới 16,6 tỷ USD vào 2033.
Nếu bán dẫn là “trái tim”, thì dữ liệu chính là “mạch máu”. Hòa cùng dòng chảy ấy, tại Việt Nam, Hiệp hội Dữ liệu Quốc gia (NDA) vừa công bố thành lập Mạng lưới chuyên gia dữ liệu toàn cầu (Vietnam Data Expert Network – VDEN).
Mạng lưới quy tụ hơn 80 chuyên gia người Việt đang làm việc tại nhiều quốc gia, với chuyên môn từ khoa học dữ liệu, quản trị dữ liệu, an toàn bảo mật đến AI, big data. Theo NDA, trong bối cảnh dữ liệu trở thành “nguồn tài nguyên chiến lược”, việc hình thành VDEN là bước đi cấp thiết nhằm huy động trí tuệ Việt toàn cầu cùng tham gia kiến tạo nền tảng dữ liệu tự chủ.
Bà Trần Trà Linh, chuyên gia quản trị dữ liệu công tại Bộ Tài chính Pháp nhận định: “Những sáng kiến như VDEN không chỉ giúp kết nối các nhà khoa học dữ liệu Việt Nam trên toàn cầu, mà còn góp phần xây dựng các chuẩn dữ liệu mở và hệ thống bảo mật phù hợp với chiến lược chuyển đổi số của đất nước. Với chuyên môn về khai thác và quản trị dữ liệu lớn, chúng tôi mong muốn đưa các kinh nghiệm quốc tế vào việc xây dựng hạ tầng dữ liệu tự chủ – đúng theo tinh thần Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo.”
Sự ra đời của VDEN và VietNuc cho thấy một hệ sinh thái tri thức Việt toàn cầu đang hình thành – nơi các chuyên gia không chỉ chia sẻ tri thức, mà còn trực tiếp tham gia thiết kế chính sách và hạ tầng tương lai của đất nước.
***
Nhìn từ Paris – trung tâm tri thức của châu Âu, có thể thấy rõ niềm tin mà Đảng khơi dậy đang được hiện thực hóa bằng hành động cụ thể. Khi Đảng và Nhà nước "đặt hàng" bằng các Nghị quyết chiến lược (như Nghị quyết 57), nghĩa là đất nước mở ra không gian để mọi người Việt – dù ở đâu – đều có thể cống hiến.
Từ những phòng thí nghiệm ở Paris đến các dự án đang khởi động tại Việt Nam, nguồn lực trí tuệ kiều bào đang hòa nhịp, trực tiếp chuyển hóa tri thức thành hai trụ cột an ninh mới của quốc gia: an ninh năng lượng (qua VietNuc) và an ninh công nghệ số (qua VDEN).
Đó là cuộc gặp gỡ giữa nghị quyết và hành động, giữa niềm tin và sáng tạo, nơi trí thức Việt toàn cầu góp phần xây dựng một Việt Nam tự chủ, xanh và số hóa. Từ niềm tin được khơi dậy bởi Đảng, đến những hành động cụ thể của đội ngũ trí thức, một thời kỳ mới đang mở ra. Và khi “niềm tin” đã trở thành “nguồn lực”, sức mạnh Việt toàn cầu không còn là khát vọng, mà đang hiện hình từng ngày trong dòng chảy phát triển của Tổ quốc.
TS Hoàng Thị Hồng Hà
(Công tác tại Maison des cultures du monde, Cộng hòa Pháp)
