Những bông hồng sau tay lái

Chiến tranh đã trôi qua 50 năm, những nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn trong Đại đội nữ lái xe Trường Sơn (tiền thân là Trung đội nữ lái xe Nguyễn Thị Hạnh) đã trở về thời bình sau khi cùng đồng đội viết lên bài ca quyết thắng, bài ca về tình đồng đội…

___________________

“Thoắt đến, thoắt đi

thoắt vượt cổng trời”

Năm 1966 -1968, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ tăng cường chiến tranh phá hoại hậu phương miền Bắc nước ta. Không quân Mỹ dốc sức đánh nhằm ngăn chặn các tuyến giao thông vận tải, chi viện cho miền Nam, đặc biệt chú trọng đánh phá suốt ngày đêm đường 12, trục vượt khẩu chủ yếu lên Tây Trường Sơn. Trước tình hình đó, Đảng bộ Đoàn 500 (trực thuộc Bộ Tư lệnh 559) đã ra Nghị quyết “Tập trung lực lượng với số lượng cán bộ, chiến sĩ có kinh nghiệm vào sâu các hướng chiến trường”, đồng thời, đưa ra một quyết định táo bạo, thành lập đơn vị Nữ lái xe để hỗ trợ cho kho trạm thay cho lái xe nam ra trận.

Đoàn 500 giao nhiệm vụ cho Binh trạm 9, Binh trạm 12 tuyển chọn gấp 1 số chị em từ thanh niên xung phong và bộ đội ở các binh trạm về đào tạo lái xe trong 45 ngày đêm, gồm 35 chị lái xe và 5 chị sửa chữa máy, điện thông thường.

Các nữ chiến sĩ gặp mặt Phó Chủ tịch nước Trương Mỹ HHoa

Từ những miền quê khác nhau, 40 nữ thanh niên xung phong tuổi từ 18 đến 20 tuổi đã gặp nhau trong khóa huấn luyện cấp tốc 45 ngày ở trường lái 255 (nay là trường Trung cấp Kỹ thuật xe - máy Sơn Tây) và trở thành những nữ lái xe chia lửa với đồng đội trên tuyến đường Trường Sơn lịch sử. Tất cả đều được biên chế vào Trung đội độc lập mang tên nữ anh hùng Quân giải phóng miền Nam Nguyễn Thị Hạnh, trực thuộc Tiểu đoàn 204 Đoàn 500 đóng tại miền Tây giáp ranh với địa phận tỉnh Hà Tĩnh - Quảng Bình do chị Phùng Thị Viên làm Đại đội trưởng.

Trung tá Nguyễn Thị Hòa trong thời bình.

Bốn mươi người là 40 câu chuyện, 40 số phận. Trung tá Nguyễn Thị Hòa, nguyên chính trị viên Đội lái xe (hiện là Trưởng ban liên lạc Đơn vị nữ lái xe Trường Sơn) sinh ra ở vùng đất lúa Hải Hậu, Nam Định. Từ năm 17 tuổi, bà đã tham gia phong trào địa phương, với nhiều hoạt động như dân quân tự vệ, làm quân báo… Phong trào phụ nữ ở địa phương hồi đó mạnh mẽ, sôi nổi lắm. Tháng 6/1966, bà Nguyễn Thị Hòa làm đơn tình nguyện đi bộ đội, đầu quân cho đơn vị tân binh huấn luyện 3 tháng ở Đoàn 9 Bộ Quốc phòng, sau đó được điều đi học cán bộ Chính trị 6 tháng rồi chuyển về Nhà máy Q151 Cục Quản lý xe máy, Tổng cục Hậu cần. Ở đây, bà phụ trách phong trào công đoàn, rồi được điều động lên Ban Chính trị nhà máy, làm công tác tổ chức Đảng vụ. Năm 1972, bà Hòa được điều sang làm cán bộ chính trị viên Trung đội Nguyễn Thị Hạnh.

Đường Trường Sơn ra tiền tuyến. (Ảnh TTXVN).

Trung tá Nguyễn Thị Hòa nhớ lại: “Hồi đó, ai cũng chỉ cao 1,50m đến 1,55m, chỉ có chị Nguyệt Ánh là cao nhất 1,68m. Thế mà những chiếc xe tải như Zin, Gaz… sừng sững, nặng nề khiến ai cũng sợ phát ốm đều được các chị em chúng tôi “thuần phục”. Ngồi trên buồng lái, các chị đặt thêm một thanh gỗ phía sau đệm ghế để đẩy cao người hướng về phía trước, giữ chặt tay lái. Chỉ trong vòng hơn một tháng, những “con ngựa sắt” đã bị “thuần phục”, chuẩn bị lên đường tải đạn dược, lương thực và bộ đội vào chiến trường miền Nam…”.

“Nhiệm vụ của Trung đội chúng tôi là chở hàng từ Vinh, Nghệ An và giao hàng tại các kho trạm trên tuyến đường 12, 18, 20, 22, nhận xe từ cửa khẩu biên giới phía Bắc bàn giao cho chiến trường miền Nam; chở thương binh, cán bộ từ miền Nam ra miền Bắc chữa bệnh, an dưỡng, học tập. Tuyến hoạt động chủ yếu là từ Bến Thuỷ đến Tây Trường Sơn, trong đó, có nhiều trọng điểm phải vượt qua như Đồng Lộc, Khe Ve, Long Đại, 050, Cổng Trời… Đó là những nơi túi bom địch tàn phá ác liệt nhất, gần như 24/24. Hầu như, những tuyến đường đó đều ghi dấu chân những nữ chiến sĩ lái xe Trường Sơn chúng tôi. Chúng tôi ví Cổng Trời như “cửa tử”, bởi nó là túi bom, thường xuyên máy bay ném xuống cổng trời để cắt đứt mạch máu giao thông của ta. Cổng Trời dốc đứng, khó đi, đường trơn và rất nhỏ, một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực thẳm hun hút. Để đảm bảo an toàn và bí mật, đội xe chủ yếu hành quân ban đêm, xuất phát từ 17h chiều hôm trước, về đơn vị lúc 5h sáng hôm sau. Các chị phải đi trong đêm bằng ánh sáng mờ của “đèn rùa”, qua các điểm đánh kiểu huỷ diệt, người và xe có thể lao xuống vực hoặc nổ tung, sống và chết cách nhau một gang tấc. Chính vì thế, trước những chuyến đi, nhiều chị đã được đơn vị làm lễ “truy điệu sống”. Thế nhưng, vượt trên tất cả những khó khăn, gian khổ là lòng dũng cảm và sự mưu trí, các chị đã vượt qua hàng ngàn đêm như thế mà vẫn an toàn tính mạng, hơn thế còn hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Ý chí quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ đó đã được thể hiện qua các đợt thi đua như: “Tăng cung vượt chuyến, đầu xe Hồng Gấm tay lái 8/3…”, bà Hòa kể.

Đội Nữ lái xe chụp ảnh kỉ niệm với Phó Chủ tịch nước Võ Thị Ánh Xuân năm 2022

Trong suốt thời gian từ khi thành lập đến năm 1973, Trung đội “tóc dài” Nguyễn Thị Hạnh đã vận chuyển được hàng vạn tấn hàng, hàng trăm ngàn bộ đội, thương binh vào Nam ra Bắc. Những chuyến xe chở hàng hóa, lương thực, bộ đội cũng “chở” luôn biết bao kỷ niệm. Các chị trên xe vừa là “thợ lái”, vừa là hộ lý, khiêng cáng thương binh. Có thương binh cụt cả hai đùi, không biết bám vào đâu, buộc phải cõng trên lưng, có ngày cả đoàn xe đi đêm bằng đèn gầm qua Ngã ba Đồng Lộc, qua các đường địch bắn phá, thậm chí xe hỏng giữa đường, các chị lại là thợ sửa chữa để kịp thời giải phóng cho xe đi.

Lòng yêu nước với đội nữ lái xe dồn hết vào buồng lái, với câu hát anh hùng: “Yêu xe như con, yêu xăng như máu”, để “Xe con gái cứ như huyền thoại/Thoắt đến thoắt đi thoắt vượt cổng trời”…

Trung đội đặc biệt với

nhiệm vụ đặc biệt

Giữa bom đạn chiến tranh, các chiến sĩ Trung đội luôn gần gũi, chia sẻ nhau những khó khăn trong cuộc sống. Bà Nguyễn Thị Hòa nhớ rất rõ chị Viên - Trung đội trưởng luôn gần gũi, động viên an ủi từng chị em, chị em nào ốm hoặc “đến tháng” đều được nghỉ ngơi để chị lái thay. “Chị Viên thẳng thắn, có gì góp ý luôn. Chị Nguyệt Ánh cao nhất trung đội, rất nhanh nhẹn và tháo vát. Chị Vân người nhỏ nhỏ, xinh xinh nhưng kiên gan…”- Bà vẫn thuộc tên nhớ mặt tất cả những người chị đã cùng bà vào sinh ra tử, cùng nhau vượt dãy Trường Sơn mang bao thành tích về cho quê hương đất nước.

“Trung đội chúng tôi được coi là “trung đội đặc biệt có một không hai” bởi những nhiệm vụ đặc biệt được giao thời ấy. Trong kháng chiến, chúng tôi có những phong trào thi đua sôi nổi như Đầu xe Hồng Gấm, Tay lái 8/3 (Xe giữ lái đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật an toàn, đạt danh hiệu Đầu xe Hồng Gấm; tay lái “lụa” đạt danh hiệu tay lái 8/3). Các phong trào văn nghệ thơ ca rộn ràng, phong phú, không chỉ khiến cho cuộc sống của các nữ chiến sĩ thêm phần thú vị, mà còn giao lưu với nhân dân địa phương. “Tiếng hát át tiếng bom”, chúng tôi trao nhau tình yêu thương, cùng động viên nhau vượt qua khó khăn, bom đạn”, bà Hòa chia sẻ.

Đoàn xe vận tải quân đội 559 đưa hàng hóa vào chiến trường, vượt qua trọng điểm Ngã 3 Đồng Lộc, Nghệ Tĩnh. (Ảnh TTXVN)

Sau này, đến tháng 2/1972, do yêu cầu nhiệm vụ đặc biệt, Đội nữ lái xe được Bộ Tổng tham mưu Bộ Quốc phòng điều về trường đào tạo lái xe D255 - Cục quản lý xe máy làm giáo viên dạy lái xe nữ. Ở vị trí công tác mới, bằng những bài học kinh nghiệm thực tế, bà Hòa và đồng đội đã truyền dạy cho 300 cô gái trở thành lái xe phục vụ cho các bệnh viện quân đội, kho xe, kho hàng thay cho lái xe nam ra trận. Năm 1973, Bộ Quốc phòng tập trung các chị em lái giỏi về tập huấn duyệt binh ở Sân bay Bạch Mai, đến năm 1975, trong lễ duyệt binh mừng đất nước hoàn toàn giải phóng ở Quảng trường Ba Đình, đội hình duyệt binh có các chị em lái xe chỉ huy khối thông tin, khối nữ dân quân Quảng Bình… Ghi nhận những chiến công của những con người dũng cảm anh hùng, Đảng và Nhà nước đã tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba, Huân chương kháng chiến cho nhiều bông hồng lái xe Trường Sơn. Năm 2014, ghi nhận những chiến công và thành tích xuất sắc của Đại đội nữ lái xe Trường Sơn, Nhà nước đã phong tặng đơn vị danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân. Đại đội trưởng Phùng Thị Viên (đã mất) được truy tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

“Cuối năm 1975, nhiệm vụ hoàn thành, chúng tôi, có người trở về đơn vị, người chuyển ngành, người về địa phương và đồng ruộng. Chiến tranh đã qua đi, nhưng những khoảnh khắc cuộc đời trong những chuyến xe đã trở thành tiềm thức và niềm tự hào của những nữ lái xe Trường Sơn một thuở”, bà Hòa khẳng định.