Tu viện nằm ở phía Tây Nam của dãy núi Rila với độ cao 1.147m so với mực nước biển, cách phía nam thủ đô Sofia 117 km và cách Blagoevgrad 41 km.
Tu viện Thánh Rila được thành lập trong nửa đầu của thế kỷ thứ X. Lịch sử của nó có liên quan trực tiếp đến Thánh Ivan của Rila, là một trong các ẩn sĩ đầu tiên định cư tại Bulgaria.
Tu viện tọa lạc ban đầu gần hang động nơi Thánh trú ngụ còn khu phức hợp tu viện sau này do các đệ tử của ông xây dựng, đây là các môn đệ vẫn thường đến thăm ông và nghe thuyết giảng trong hang động.
Nhà thờ chính
Nhà thờ chính của tu viện được xây dựng vào giữa thế kỷ XIX bởi kiến trúc sư Pavel Ioanov. Nhà thờ có năm vòm, ba bàn thờ và nhà nguyện hai bên, một trong những vật phẩm quý giá nhất bên trong nhà thờ là các bức tranh ảnh Thánh mạ vàng, nổi tiếng với thiết kế chạm khắc gỗ của nó. Để tạo ra những tác phẩm này phải mất đến 5 năm, đảm nhiệm bởi 4 thợ thủ công tài giỏi.
Các bức bích họa hoàn thành trong năm 1846 là công việc của rất nhiều bậc thầy từ Bansko, Samokov và Razlog, kể cả hai anh em nổi tiếng là Zahari Zograf và Dimitar Zograf. Nhà thờ cũng là nơi sở hữu nhiều cổ vật có giá trị, có niên đại từ thế kỷ XIV đến thế kỷ XIX. Vòm cổng trong sân có ảnh hưởng từ Mamluk với các bức bích họa tuyệt đẹp.
Khu ngụ cư
Khu cư ngụ có năm tầng bao gồm tầng hầm, trong đó có 300 phòng, bốn nhà nguyện, phòng của một vị tu trưởng, một nhà bếp, một thư viện chứa 250 bản thảo và 9.000 ấn phẩm cũ và phòng của một nhà tài trợ.
Nhìn từ phía ngoài, quần thể tu viện với những bức tường đá cao và cửa sổ nhỏ, trông giống như một pháo đài hơn là một tu viện.
Bảo tàng tu viện
Bảo tàng của tu viện Rila đặc biệt nổi tiếng với kiến trúc chữ Thập của Rafail, một thánh giá được làm từ một bộ gỗ. Giáo sĩ tên là Rafail đã sử dụng dao khắc bén và kính lúp để tái dựng lại 104 cảnh tôn giáo và 650 chi tiết nhỏ lên chúng.
Tu viện Rila là trung tâm tinh thần, giáo dục và văn hóa của Bulgaria. Năm 1961 tu viện được chuyển thành Bảo tàng quốc gia. Năm 1983 Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới.