Những tín hiệu tích cực
Việc phát triển vận tải hành khách công cộng khối lượng lớn là giải pháp căn cơ giải quyết tình trạng ùn tắc giao thông và vấn đề ô nhiễm môi trường đang diễn ra nhức nhối tại nhiều đô thị lớn như Hà Nội. Trong đó, việc phát triển mạng lưới đường sắt đô thị được xem là "xương sống" của vận tải hành khách công cộng.
Hiệu quả từ việc vận hành tuyến đường sắt đô thị 2A Cát Linh - Hà Đông đã cho thấy điều đó. Tuyến 2A Cát Linh - Hà Đông được đưa vào khai thác vận hành từ ngày 6/11/2021. Sau gần 3 năm đi vào khai thác, tổng sản lượng hành khách phục vụ đã lên tới con số hàng triệu hành khách, với 24.500 lượt tàu an toàn.
Qua khảo sát của Công ty TNHH MTV Đường sắt Hà Nội, 60% hành khách từ bỏ xe máy để đi tàu điện Cát Linh – Hà Đông. Con số này phản ánh đúng với những lợi ích mà đường sắt đô thị đem lại, đó là an toàn, thuận tiện và quan trọng là đúng giờ.
Nhìn cảnh tắc đường vào giờ cao điểm. Có thể thấy, người dân lựa chọn đường sắt đô thị là hợp lý và chính đáng. Cứ 1 triệu chuyến di chuyến bằng xe cá nhân, nếu chuyển sang tàu điện sẽ giúp giảm 487 nghìn giờ tham gia giao thông trên đường, giúp giảm khí thải và ùn tắc giao thông.
Qua đánh giá, theo dõi quá trình vận hành khai thác tuyến đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông cho thấy, đường sắt đô thị từng bước thể hiện được tính ưu việt và tạo ra xu thế giao thông công cộng văn minh, hiện đại. Tuyến đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông đã được đông đảo người dân ghi nhận là phương tiện đi lại nhanh chóng, hiện đại, an toàn và xanh, sạch, đẹp.
Nhà ở Hà Đông, hằng ngày bà Nguyễn Thị Mai (65 tuổi) lựa chọn tàu điện là phương thức di chuyển chính để đi đón cháu đang học ở khu vực gần Ga Văn Quán. Bà Mai chia sẻ: "Cháu nhà tôi học cách nhà khoảng 3km, trước đây bố mẹ cháu hay đưa đi bằng xe máy, nhưng nay có tàu điện gần nhà và ga tàu lại gần trường nên tôi tự đi đón cháu được. Đi tàu điện rất sạch, an toàn và nhanh…".
Là sinh viên Học viện Ngân hàng, bạn Thu Trang hào hứng chia sẻ: "Nhà em gần tàu điện nên đi học rất tiện. Đi quãng đường dài mà không sợ bị tắc đường như đi xe máy trước đây. Tàu chạy êm ái, khi di chuyển có thể tranh thủ đọc sách hoặc chợp mắt nghỉ ngơi. Đặc biệt là không phải hứng chịu mưa nắng, khói bụi…".
Đối với tuyến đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội, đến nay, TP. Hà Nội đã vận hành thử đoạn trên cao; hoàn thành thẩm duyệt phòng cháy, chữa cháy, đào tạo nhân sự. Bộ Giao thông vận tải, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính đã chỉ đạo triển khai đánh giá, chứng nhận an toàn hệ thống; tổ chức kiểm tra hiện trường, rà soát các điều kiện nghiệm thu; hoàn thiện thủ tục và ký kết phân bổ vốn vay cho đoạn đi ngầm; thành lập hội đồng thẩm định cấp giấy phép môi trường.
Dự kiến cuối tháng 7/2024 sẽ hoàn thành và đưa vào sử dụng đoạn trên cao tuyến đường sắt Nhổn - Ga Hà Nội.
Kim chỉ nam cho phát triển đường sắt đô thị
Trưởng Ban Quản lý Đường sắt đô thị Hà Nội Nguyễn Cao Minh cho biết, Quy hoạch Giao thông vận tải Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 2016 đã xác định, Hà Nội sẽ đầu tư xây dựng 10 tuyến Đường sắt đô thị với hơn 300km.
Tuy nhiên, căn cứ thực tế phát triển của Thành phố cũng như kinh nghiệm quốc tế, nhằm nâng cao năng lực của đường sắt đô thị tương xứng với vị thế, quy mô của Thủ đô, Thành phố đã tiếp tục nghiên cứu, lên kế hoạch bổ sung thêm 5 tuyến đường sắt đô thị mới, nâng tổng số lên 15 tuyến với hơn 600km, phấn đấu hoàn thành vào năm 2045.
Những khó khăn, vướng mắc trong đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị đã được Hà Nội nhận diện rất rõ, từ đó đưa ra Đề án tổng thể đầu tư xây dựng hệ thống đường sắt đô thị Thủ đô với những giải pháp, chính sách cụ thể.
Đề án với 5 nhóm giải pháp gồm 23 chính sách, được xem là kịch bản chi tiết, cụ thể và đầy đủ nhất, từng bước hiện thực hóa kỳ vọng hoàn thiện mạng lưới đường sắt đô thị của Hà Nội. Nếu đề án được thông qua sẽ có một loạt cơ chế đặc thù được áp dụng để ưu tiên huy động nguồn vốn đầu tư và đẩy nhanh tiến độ thực hiện các dự án.
Đề án với 5 nhóm giải pháp gồm 23 chính sách này sẽ là kim chỉ nam giúp Hà Nội đột phá mọi khó khăn, thách thức trong đầu tư đường sắt đô thị.
Đề án không chỉ đưa ra một danh mục các tuyến đường sắt đô thị được bố trí khoa học, hợp lý, đón đầu xu thế đô thị hóa của Thủ đô mà còn xác một lộ trình cực kỳ chi tiết với "1 kế hoạch, 3 phân kỳ". Trong đó làm rõ giai đoạn 1 đến năm 2030, Thành phố hoàn thành xây dựng 96,8km đường sắt đô thị của 3 tuyến, đưa vào vận hành 680 toa xe, đáp ứng 7-8% nhu cầu vận tải hành khách công cộng.
Giai đoạn 2 từ năm 2030-2035, Thành phố hoàn thành xây dựng 301km đường sắt đô thị của 7 tuyến, đưa vào vận hành 2.110 toa xe, nâng mức đảm nhận vận tải hành khách công cộng của Thành phố lên 35-40%. Giai đoạn 3 từ năm 2035-2045, Thành phố hoàn thành xây dựng 196,2km của các tuyến còn lại; đưa vào vận hành khoảng 1.375 toa xe, hoàn thành mạng lưới đường sắt đô thị của Thủ đô.
5 nhóm giải pháp được Hà Nội đề xuất cho đường sắt đô thị tập trung vào các lĩnh vực: Quy hoạch; thu hồi đất, đền bù, hỗ trợ, tái định cư; huy động nguồn vốn; lập, đề xuất dự án; thủ tục quyết định chủ trương đầu tư; quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, công nghệ. Có thể nói, Đề án đã cho thấy sự quyết tâm, tập trung cao nhất của Hà Nội cho đường sắt đô thị.
Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Dương Đức Tuấn cho biết, hiện tại dự thảo Đề án cũng đang đề xuất theo hướng ưu tiên giải quyết là việc lựa chọn áp dụng một hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật, công nghệ chung, đồng bộ cho toàn bộ mạng lưới đường sắt đô thị của các địa phương. UBND Thành phố sẽ chỉ đạo thành viên Tổ công tác, Ban Quản lý đường sắt đô thị tiếp tục nghiên cứu, phối hợp với Bộ Giao thông vận tải, TPHCM để hoàn thiện nội dung đề xuất…
