Trước đó, cuối năm 2016, Thanh tra Bộ Tài chính đã thanh tra 11 công ty XSKT khu vực miền Nam, tập trung vào quản lý và sử dụng vốn và tài sản tại doanh nghiệp; chấp hành pháp luật trong hoạt động kinh doanh xổ số, quản lý doanh thu, chi phí và báo cáo kết quả kinh doanh; thực hiện nghĩa vụ với ngân sách nhà nước…
Kết quả, hết năm 2015, tổng đầu tư tài chính dài hạn của 11 công ty xổ số này hơn 1.078 tỷ đồng. Tuy nhiên, chí có hơn 80,8 tỷ đồng (chiếm 7,5% tổng vốn đầu tư tài chính dài hạn) được đầu tư vào lĩnh vực hoạt động chính (kinh doanh xổ số). Trong khi có tới 997,4 tỷ đồng (chiếm 92,5% tổng vốn đầu tư tài chính dài hạn) được dùng đầu tư ngoài lĩnh vực kinh doanh xổ số. Dù đã được UBND tỉnh (chủ sở hữu) phê duyệt phương án thoái vốn, nhưng hơn 997 tỷ đồng đầu tư ngoài ngành vẫn chưa thoái được.
Tất cả 11 công ty XSKT đều xây dựng phương án tăng vốn điều lệ để đáp ứng nhu cầu sản xuất kinh doanh và được UBND tỉnh thành chấp thuận cho tăng vốn điều lệ. Tổng số vốn tăng thêm là 4.137 tỷ đồng (tăng từ 4.180 tỷ đồng lên 8.317 tỷ đồng).
Tuy nhiên, qua thanh kiểm cho thấy, có 2/11 công ty tăng vốn điều lệ nhưng chưa đủ điều kiện, với tổng số vốn 750 tỷ đồng; 5/11 công ty tăng vốn điều lệ nhưng không phù hợp với danh mục đầu tư cho phép số tiền 902,8 tỷ đồng.
Nguyên nhân chủ yếu là các công ty XSKT này tăng vốn vượt quá nhu cầu, chưa đủ căn cứ, tăng vốn để đầu tư ngoài ngành.
Thanh tra Bộ Tài chính đề nghị UBND các tỉnh thành rà soát phương án tăng vốn điều lệ của các công ty XSKT, đảm bảo nhu cầu tăng vốn điều lệ phù hợp nhiệm vụ kinh doanh của doanh nghiệp. Đồng thời, không đưa các nhiệm vụ không có trong giấy phép kinh doanh xổ số để tăng vốn trái quy định.
Thanh tra Bộ Tài chính kiến nghị thu nộp ngân sách nhà nước 1.448 tỷ đồng. Trong đó, với 7/11 công ty tăng vốn không đúng quy định phải nộp ngấn ách nhà nước hơn 1.017 tỷ đồng; thuế và các khoản phải nộp khác là khoảng 431 tỷ đồng.
Ngoài ra, Thanh tra Bộ Tài chính cũng kiến nghị UBND tỉnh thành xem xét điều chỉnh giảm vốn điều lệ tăng chưa đủ cơ sở là 250 tỷ đồng; thực hiện thoái vốn các hoạt động đầu tư ngoài ngành để nộp trả ngân sách là 489,2 tỷ đồng.
Trên cơ sở kết quả thanh tra 11 công ty xổ số nêu trên, Thanh tra Bộ Tài chính cũng kiến nghị UBND các tỉnh thành rà soát hình hoạt động của các công ty XSKT truyền thống trên cả nước. Tập trung vào các nội dung, như trích quỹ đầu tư phát triển; các khoản đầu tư tài chính, đảm bảo đúng quy định, có hiệu quả; thực hiện thoái vốn đối với các khoản đầu tư tài chính có nhiều rủi ro, kém hiệu quả, đặc biệt các dự án đầu tư ngoài ngành để thu hồi vốn nhà nước.
Tổng tài sản của 11 công ty xổ số kiến thiết truyền thống được thanh tra tính hết năm 2015 là hơn 15.172 tỷ đồng. Trong đó, vốn chủ sở hữu là hơn 9.591 tỷ đồng, nợ phải trả hơn 5.581 tỷ đồng, doanh thu cả năm đạt hơn 31.574 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt hơn 5.208 tỷ đồng, phải nộp ngân sách nhà nước hơn 13.503 tỷ đồng.