Gia đình hai ứng viên đã có mặt tại khán phòng để theo dõi cuộc tranh luận. Điều đáng chú ý là các thành viên gia đình bà Clinton và ông Trump không bắt tay nhau như 2 lần tranh luận trước đây. Đây là sự thay đổi mà những người điều hành chiến dịch tranh cử của bà Clinton yêu cầu sau cuộc tranh luận lần 2, khi ekip của ông Trump mời những người phụ nữ tố cáo cựu Tổng thống Bill Clinton – phu quân của bà Clinton tấn công tình dục - đến theo dõi cuộc đối đầu.
Ông Chris Wallace, người dẫn chương trình nổi tiếng của kênh truyền hình Fox News, sẽ đảm nhiệm vai trò điều phối cuộc tranh luận.
Sân khấu của hai đối thủ hôm nay là ở khán phòng Đại học Nevada, Las Vegas. Cuộc khẩu chiến cuối cùng diễn ra khi chỉ còn đúng 20 ngày nữa là đến ngày tổng tuyển cử. Giới phân tích cho rằng, cuộc khẩu chiến này chính là cơ hội chót để cả hai ứng viên thay đổi quỹ đạo của cuộc bầu cử khi dự kiến sẽ có hàng triệu cử tri theo dõi và dựa vào đó để đưa ra quyết định chọn lựa của mình.
Câu hỏi đầu tiên là về tòa án tối cao. Nơi nào ông/bà muốn nhìn thấy tòa án tiếp quản đất nước và quan điểm của ông/bà về hiến pháp nên được hiểu như thế nào? họ sẽ đề cử ai vào Tòa án tối cao và nên diễn giải Hiến pháp như thế nào.
Bà Clinton trả lời đầu tiên. Theo bà, Tòa án tối cao đưa ra "những vấn đề trọng tâm", mô hình đất nước mà người dân muốn xây dựng. Bà cho rằng, tòa án tối cao cần phải đứng "về phía người dân Mỹ, chứ không phải là các tập đoàn hung mạnh và những người giàu có".
Hillary nhấn mạnh rằng, nước Mỹ cần một Tòa án tối cao ủng hộ các quyền lợi của phụ nữ, người đồng tính. Bà cũng hi vọng Thượng viện sẽ xác nhận thẩm phán Merrick Garland, một đề cử của ông Obama.
Còn theo Trump, các thẩm phán ông chỉ định sẽ "diễn giải Hiến pháp theo cách mà những người sáng lập muốn nó được hiểu".
"Tòa án Tối cao là tất cả những gì về nó", ông Trump cho biết, ông sẽ giới thiệu các thẩm phán ủng hộ cuộc sống với "xu hướng bảo thủ", những người sẽ là các "học giả lớn" bảo vệ súng và giải thích hiến pháp cách mà những người sáng lập nước Mỹ đã mong muốn.
Về vấn đề người nhập cư
Trump nói: "Chúng ta cần một biên giới vững mạnh hơn. Hillary muốn mở cửa biên giới và đón hàng chục nghìn người tị nạn. Cử tri ở North Hampshire mà tôi gặp hôm qua đều nói rằng các chính sách của ông Obama và bà Clinton mang lại nhiều rắc rối". "Tôi muốn xây dựng bức tường, củng cố biên giới".
Clinton nói rằng bà không muốn chia rẽ các gia đình, bà không muốn những người cha mẹ phải rời khỏi nước Mỹ trong khi con họ phải ở lại (vì sinh ra ở Mỹ). Clinton nói rằng bà sẽ cải cách vấn đề người nhập cư. "Tôi ủng hộ thắt chặt an ninh biên giới nhưng nó hoàn toàn khác với những điều mà Trump đề xuất", bà Clinton nói. Trump cho rằng luận điểm của bà Hillary đồng nghĩa với việc người ta có thể "lôi đưa trẻ ra khỏi bụng mẹ khi thai đã 9 tháng" và việc đó là không thể chấp nhận được.
Tỷ phú Mỹ bất ngờ quay sang cáo buộc bà Hillary Clinton “cũng muốn xây tường”.
Đáp lại, bà Clinton nhấn mạnh: “Tôi ủng hộ việc kiểm soát an ninh tại biên giới và thiết lập những khu vực hạn chế nếu thất cần thiết. Tuy nhiên, điều đó khác hoàn toàn với những đề xuất của ông Trump”.
Ông Trump cho rằng đối thủ của mình muốn có 'biên giới mở' và nhấn mạnh Đảng Cộng hòa sẽ 'trục xuất những kẻ xấu'. Donald Trump cũng đưa ra con số 2,5 triệu người nhập cư đã bị trục xuất trong giai đoạn ông Obama làm Tổng thống Mỹ để củng cố cho ý kiến của mình. Ông chỉ trích Tổng thống Obama mới là người gia tăng việc đưa người nhập cư trái phép ra khỏi Mỹ đầu tiên: “ Giờ thì họ lại có thể quay lại và thậm chí trở thành công dân Mỹ”.
Ông Trump chỉ trích bà Clinton muốn “cho tất cả bọn họ chỗ trú ẩn”. Ông Trump cho biết, trong số những người tham gia cuộc tranh luận lần này có 4 bà mẹ có con bị giết “bởi những kẻ nhập cư trái phép”. “Sẽ không tồn tại một quốc gia nếu quốc gia đó không có biên giới. Tôi từng lớn lên tại New Hampshire và chứng kiến rất nhiều vấn đề do bà Clinton và ông Obama tạo ra. Chúng ta cần phải xây dựng một biên giới mạnh hơn”. “Tôi sẽ xây dựng một bức tường. Chúng ta cần một bức tường để ngăn chặn tệ nạn buôn bán ma túy. Hành động đầu tiên của tôi khi trở thành Tổng thống là bắt hết những trùm buôn bán ma túy”.
Bà Clinton đáp trả: “Tôi đã gặp một cô gái trẻ ở Las Vegas tên là Karla. Cô ấy sinh ra ở Mỹ trong khi cha mẹ cô ấy thì không. Cô ấy rất lo lắng vì không muốn xa gia đình mình. Cô ấy cũng không muốn bố mẹ của những đứa trẻ sinh ra tại Mỹ trong các gia đình nhập cư bị tách khỏi con cái của họ. Cô ấy phản đối việc cưỡng ép người nhập cư rời khỏi Mỹ mà ông Trump từng đề cập”.
“Điều đó đồng nghĩa với việc Mỹ cần phải bổ sung rất nhiều nhân viên thực thi pháp luật để kiểm tra giấy tờ của những người nhập cư và sẽ phải lo tàu hỏa và xe bus để đưa họ ra khỏi nước Mỹ. Biện pháp đó sẽ khiến nước Mỹ tan rã”.
Dù ủng hộ việc kiểm soát biên giới, bà Clinton nhấn mạnh, ưu tiên hàng đầu là trấn áp tội phạm xuyên biên giới và chỉ trích tỷ phú Mỹ đã “câm như hến” trong cuộc gặp với Tổng thống Mexico. “Ông ấy thậm chí còn không nhắc đến từ bức tường. Để rồi lại “gây chiến” trên Twitter”.
Về vấn đề quản lý súng đạn
Bà Clinton cho biết bà ủng hộ Tu chính án thứ 2, tuy nhiên vẫn cần bịt các lỗ hổng trên mạng Internet gây khó khăn cho công tác quản lý việc mua súng. Bà Clinton nói rằng, bà cảm thấy rất đau xót khi hàng chục trẻ sơ sinh đã bị thương hoặc thiệt mạng do súng đạn. Theo bà Clinton, cần phải có những điều luật chặt chẽ để kiểm soát người sử dụng súng. Bà cáo buộc ông Trump nhận được sự ủng hộ của Hiệp hội súng trường Mỹ, và ông Trump gật đầu tỏ ý đồng tình.
Đáp lại, ông Trump cho rằng, tại Chicago, bạo lực súng đạn vẫn thường xuyên xảy ra bất chấp quy định về việc sử dụng súng tại đây rất nghiêm khắc. Ông thẳng thắn thừa nhận: “Tôi rất tự hào khi nhận được sự ủng hộ của Hiệp hội súng trường Mỹ (NRA)”.
Về vấn đề nạo phá thai
Người điều phối chương trình nhắc tới vụ Roe v Wade, vụ kiện cho phép hợp pháp việc phá thai tại Mỹ. Ông Trump cho rằng, mỗi bang nên có quy định riêng về vấn đề này. Wallace hỏi Trump liệu ông có muốn thấy Tòa án đảo ngược vụ Roe v. Wade (quyết định của Tòa án Tối cao Mỹ về nạo phá thai). Trump trả lời "điều đó sẽ tự động diễn ra" nếu ông được bầu.
Còn theo bà Clinton, chính phủ Mỹ không nên can dự vào những quyết định mang tính cá nhân như vậy, và các quy định về việc nạo phá thai nên đặt ưu tiên quan tâm tới sức khỏe người phụ nữ. "Trong trường hợp này, không chỉ là về Roe v. Wade, rất nhiều bang hiện đang áp đặt nhiều hạn chế đối với phụ nữ, ngăn họ đưa ra lựa chọn, gồm cả không cấp ngân sách cho tổ chức Planned Parenthood. Tôi sẽ ủng hộ tổ chức này và sẽ bảo vệ cho quyền được đưa ra quyết định của các phụ nữ", bà nói.
Trump đáp lại rằng chính sách đó sẽ cho phép chính quyền "giật đứa trẻ khỏi bụng mẹ trong tháng thứ 9". Hillary phản bác: "Đó không phải là điều sẽ xảy ra".
Wallace hỏi Hillary rằng, tại sao bà bỏ phiếu phản đối một lệnh cấm về phá thai vào kỳ cuối, phá thai một phần sinh?. Đáp lại, cựu Ngoại trưởng Mỹ cho biết, bà đã gặp những phụ nữ phải phá thai bởi vì bị đe dọa tính mạng người mẹ. Và bà không ủng hộ chính phủ đưa ra quyết định đó cho phụ nữ.
Người dẫn chương trình tiếp tục xoáy sâu vào bà Clinton khi dẫn một bức email bị Wikileaks rò rỉ của bà trong đó nêu rõ: “Ước mơ của tôi là một thị trường chung với tự do thương mại và biên giới mở”.
Tỷ phú Mỹ ngay lập tức phản ứng: “Cám ơn”.
Bà Clinton trả lời: “Đó là khi tôi đề cập đến vần đề năng lượng, chúng ta trao đổi năng lượng với các nước “hàng xóm” của chúng ta còn nhiều hơn với cả toàn thế giới cộng lại”.
Hillary nhanh chóng quay sang cáo buộc Nga liên quan tới hoạt động tấn công mạng của WikiLeaks.
Bà Clinton bất ngờ gọi Donald Trump là con rối của Tổng thống Putin. Ngay lập tức, đại diện Đảng Cộng hòa phản ứng: "Không. Bà mới là con rối".
Tuy nhiên, bà Clinton vẫn tiếp tục công kích và cho rằng ông Trump nhận được sự hỗ trợ từ Tổng thống Nga Putin.
Tỷ phú Mỹ khẳng định: “Bà Clinton không thích ông Putin vì ông ấy thông minh vượt trội bà và luôn “đi trước bà một bước”. Ông ấy “đánh bại bà Clinton ở Syria”.
Khi được hỏi liệu ông có lên án bất kỳ sự can thiệp nào từ phía Nga hay không, tỷ phú Mỹ nhấn mạnh: “Từ Nga hay bất kỳ nước nào khác cũng đáng bị lên án cả. Tôi chỉ muốn nói rằng, ông Putin đã hoàn toàn lấn lước cả bà Clinton và ông Obama trong mọi vấn đề”.
Bà Clinton mỉa mai: “Tôi thấy hài hước khi ông ấy nên lên vấn đề hạt nhân. Ông ấy chỉ là kẻ nghiệp dư trong vấn đề này”.
Điều quan trọng ở đây là, khi Tổng thống ra lệnh, mệnh lệnh đó phải được thực thi. Trong khi đó, 10 người được quyền bấm nút hạt nhân của Mỹ đều nói rằng họ không tin tưởng ông Trump”.
Đáp lại, ông Trump khẳng định, ông nhận được sự ủng hộ của 200 tướng lĩnh quân đội Mỹ.
Về vấn đề thuế
Bà Clinton khẳng định, tầng lớp trung lưu đóng vai trò quan trọng, là động lực cho nền kinh tế. Nước Mỹ cần thêm nhiều việc làm mới, cần nguồn năng lượng sạch. Những người nghèo lao động chăm chỉ sẽ phải thoát nghèo. Bà cho rằng, kế hoạch cắt giảm thuế dành cho tầng lớp giàu có mà ông Trump đề xuất sẽ khiến nguồn thu thuế của chính phủ giảm sút, dẫn tới nguồn đầu tư từ ngân sách sẽ bị hao hụt, nợ công gia tăng khiến nước Mỹ mất đi 3 triệu việc làm và gây tổn hại tới nền kinh tế: “Giảm thuế cho người giàu, đó là điều chúng ta đã thử làm, nhưng không hề mang lại hiệu quả”. Mặt khác, phụ nữ cần được trả lương bình đẳng như nam giới. Clinton cũng nói rằng bà muốn miễn học phí cho các trường đại học.
Theo Trump: "Kế hoạch (về tăng thuế) của bà ấy là thảm họa. Hàng loạt khoản thuế sẽ được tăng dưới thời Hillary. Clinton muốn miễn học phí đại học, nhưng cả nước sẽ phải chịu gánh nặng này". Donald Trump cũng khẳng định ông và Đảng Cộng hòa sẽ 'giảm thuế quy mô lớn' nếu trở thành người lãnh đạo.
Đáp lại, bà Clinton cho rằng Trump sẽ giảm thuế, nhưng là thuế của những người giàu có và cùng với đó sẽ khiến nợ của Mỹ tăng thêm, đối lập với chính sách của Đảng Dân chủ.
"Khi Tổng thống Obama thừa hưởng những khó khăn kinh tế to lớn từ giai đoạn trước. Tôi tin rằng các biện pháp mà ông Obama áp dụng đã cứu đất nước. Tôi đề xuất chúng ta đầu tư vào tầng lớp trung lưu, chứ không phải từ giới thượng lưu", bà Clinton nói, tay chỉ về phía Trump.
Ông Wallace, người điều phối cuộc tranh luận đặt câu hỏi cho bà Clinton: Chính sách việc làm của bà cũng tương tự như các chương trình kích thích kinh tế của Tổng thống Obama, nhưng không tạo ra tăng trưởng đột phá cho kinh tế Mỹ: “Hãy nhìn xem, Ấn Độ đang tăng trưởng 8%/năm, còn chúng ta chỉ tăng trưởng 1%. Tôi nghĩ chúng ta đang đi xuống”, ông Wallace nói.
Tỷ phú Trump tỏ ra hài lòng với chi tiết này, trước đó bản thân Trump đã nói rằng Trung Quốc đang tăng trưởng 7%, trong khi Mỹ là 1%. Ông Trump lập tức chớp cơ hội này để công kích bà Clinton. Ông Trump nói rằng, nền kinh tế Mỹ đang trong tình trạng tồi tệ. Hàng loạt nhà máy, doanh nghiệp phải đóng cửa.
Khi bà Clinton tỏ ra muốn đính chính một ý của Trump, ông đáp lời: "Xin lỗi, đang là lượt tôi nói".
Trump công kích Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA) do cựu tổng thống Bill Clinton ký. "Việc làm của chúng ta đang bị tước đi bởi một trong những thỏa thuận mà chồng bà ấy ký kết - NAFTA", Trump nói và cáo buộc đối thủ không đủ cứng rắn đối với các đồng minh của Mỹ. "Tôi là một người cực kỳ hâm mộ NATO nhưng họ phải trả tiền chứ", Trump giải thích thêm. "Chúng ta sẽ khiến guồng máy hoạt động trở lại bởi đất nước chúng ta đang chết", Donald Trump kết luận sau khi tuyên bố sẽ đàm phán lại NAFTA hoặc hủy bỏ để triển khai những thỏa thuận mới.
Hillary cho biết, bà muốn người giàu phải "đóng góp tương đối", với những tập đoàn sẽ phải đóng góp nhiều hơn những gì họ đóng góp cho nước Mỹ.
"Đó là một kế hoạch có thể tạo ra 10 triệu việc làm mới. Kế hoạch của Trump sẽ làm kinh tế Mỹ bị khuếch tán lợi ích và khiến đất nước mất đi 3 triệu việc làm cũng như làm cho số nợ của Mỹ tăng thêm 20 nghìn tỉ", bà nói.
Trả lời, tỷ phú Trump nói rằng, kế hoạch của đối thủ đảng Dân chủ "sẽ là một thảm họa".
"Việc làm của chúng ta đang bị tước đi bởi một trong những thỏa thuận mà chồng bà ấy ký kết - NAFTA", Trump nói và cáo buộc đối thủ không đủ cứng rắn đối với các đồng minh của Mỹ. "Tôi là một người cực kỳ hâm mộ NATO nhưng họ phải trả tiền chứ", Trump giải thích thêm.
Wallace nhấn mạnh kế hoạch của bà Hillary giống kế hoạch kích thích của Tổng thống Barack Obama, và như vậy sẽ khiến GDP phát triển chậm lại.
"Khi bạn thừa hưởng tình trạng kinh tế tồi tệ như những gì Tổng thống Obama phải hứng...Bản thân tôi tin rằng Tổng thống Obama đã cứu nền kinh tế Mỹ. Obama không được tin tưởng theo mức mà ông ấy đáng nhận khi đưa ra các quyết định như vậy", người điều phối cho hay.
Chris Wallace nói với Trump: "Ngay cả các nhà kinh tế bảo thủ cũng cho rằng kế hoạch của ông không hiệu quả". Trump lập luận rằng, Trung Quốc và Ấn Độ đang bùng nổ còn Mỹ vẫn cứ "trì trệ". Ông tuyên bố ủng hộ kiểu tăng trưởng mà những nước này đang trải qua.
Tiêu chuẩn để trở thành Tổng thống Mỹ
Người dẫn chương trình Wallace hỏi Trump về 9 phụ nữ lên tiếng bị ông sàm sỡ trong thời gian vừa qua, họ đã tố cáo ông "mò mẫm", ôm hôn họ. Lý do tại sao họ lại làm vậy? Ứng cử viên Đảng Cộng hòa cáo buộc: "Tôi không biết những người phụ nữ này, tôi cảm giác đó là những gì mà những thành viên trong chiến dịch vận động tranh cử của bà Clinton làm điều đó".
Đáp lời, bà Clinton mỉa mai ông Trump: "Tại các cuộc tranh luận trước, chúng ta đã nghe Donald nói về những gì ông đã làm cho phụ nữ. Và chúng ta đã có một số phụ nữ đứng ra nói về những gì ông đã làm với họ".
"Những câu chuyện đó hoàn toàn bịa đặt, tôi thậm chí còn không xin lỗi vợ mình, cô ấy đang ngồi kia vì tôi không làm gì cả", Donald Trump nói thêm.
Ông cũng cáo buộc Clinton và Tổng thống Obama thuê người đến gây bạo lực ở các cuộc mít tinh của Đảng Cộng hòa.
Trong khi đó, bà Clinton cho rằng Trump quan niệm 'coi thường phụ nữ sẽ khiến ông ta vĩ đại hơn'. Tuy nhiên, Trump khẳng định: "Không ai tôn trọng phụ nữ hơn tôi".
Nhiều tiếng cười phát lên từ hàng ghế khán giả.
Tỷ phú Trump lập tức chuyển chủ đề sang máy chủ email của Hillary Clinton "Những câu chuyện đó đã được phơi bày phần lớn. Nhưng tôi muốn nói điều gì đó hơi khác chút. Những gì không được huyễn hoặc hóa lên chính là các email của bà ấy, khi bà ấy tiêu hủy 33.000 email một cách tội phạm sau khi phải điều trần trước Quốc hội... Đó là những gì các bạn nên bàn tới, không phải tưởng tượng ra, khi ai đó muốn nổi tiếng".
Bà Clinton đáp rằng: "Tất cả chúng ta đều biết ông ấy đã nói và làm gì với phụ nữ, nhưng Donald chưa bao giờ xin lỗi họ. Ông tấn công những gia đình quân nhân, các binh sĩ đang chiến đấu và hy sinh ngoài chiến trường, một thẩm phán liên bang. Donald có một tầm nhìn rất nguy hiểm cho đất nước". Hillary nói: "Trump chưa từng nhận trách nhiệm". "Đây là một kiểu mẫu rồi. Kiểu mẫu gây chia rẽ... ông ấy kích động bạo lực. Đó không phải là bản chất nước Mỹ”.
Vấn đề thương mại và TPP
Bà Clinton nhấn mạnh, Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) đã không đạt được những gì mà bà kỳ vọng.
Cũng theo bà Clinton: “Người duy nhất đưa việc làm của người Mỹ sang Mexico là ông Trump. Ông ấy cũng đưa việc làm trong nước ra 12 quốc gia khác. Trump mua nhôm và thép của Trung Quốc và tòa nhà tại Las Vegas của ông ấy cũng được xây bằng vật liệu Trung Quốc.
Đáp lại, ông Trump nói: “Tôi chỉ hỏi một câu đơn giản thôi. Bà đã làm chính trị suốt 30 năm rồi, sao bà không làm việc này từ 15 hay 20 năm trước ".
Ông Trump nói tiếp: “Bà chỉ hơn tôi về kinh nghiệm nhưng kinh nghiệm của bà là rất tồi tệ. Tôi không hề mua thép của Trung Quốc. Điều đó không thể xảy ra và tôi cũng không quan tâm đến việc ai chỉ trích tôi”.
"Tôi muốn so sánh 30 năm phụng sự đất nước của tôi, đi khắp nơi, giúp đỡ các gia đình, với 30 năm của ông Trump, và để công chúng quyết định", Clinton thách thức.
"Tôi đã xây dựng một công ty vĩ đại", Trump đáp lại. "Và hãy nhìn thành tích của bà ấy, Iraq, Libya. Bà ấy đang mang IS đến cho nước Mỹ", ông cáo buộc. Nếu bà Hillary trở thành tổng thống, Mỹ sẽ trở thành một mớ hỗn loạn, tin tôi đi", Trump nói.
Bà Clinton định cướp lời nhưng ông Trump chặn lại: “Đến lượt tôi rồi mà”.
Trump nói Clinton đem IS đến cho nước Mỹ. Ứng cử viên Đảng Cộng hòa cho rằng, việc chính quyền Tổng thống Obama quyết định rút quân khỏi Iraq đã tạo ra khoảng trống ở quốc gia này để rồi tạo điều kiện cho IS trỗi dậy.
Vấn đề tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS)
Khi được hỏi làm thế nào để đảm bảo rằng, IS sẽ không trổi dậy lần nữa sau khi bị đánh bại khỏi Mosul, bà Clinton trả lời: “Tôi hy vọng rằng, những nỗ lực của các cố vấn quân sự Mỹ sẽ được đền đáp nhưng mọi việc giờ vẫn rất khó khăn”.
Trong khi đó, tỷ phú Mỹ cáo buộc, Mỹ rầm rộ hỗ trợ các lực lượng tại Iraq giải phóng Mosul khỏi tay IS chỉ là chiêu bài để “bà Clinton trông có vẻ cứng rắn với chúng”.
“Từ 3 tháng trước, tôi đã biết rằng họ sẽ tấn công và yếu tố bất ngờ đã không còn nữa. Đó chính là sự ngu xuẩn của Chính phủ Mỹ”.
Người điều phối Wallace chuyển sang "những điểm nóng ở nước ngoài" và đặt câu hỏi liệu ứng viên Tổng thống hai đảng Dân chủ và Cộng hòa có đưa quân Mỹ lấp vào chỗ trống ở Mosul mà IS để lại sau khi bị đánh bật hay không.
Clinton nói: "Tôi không ủng hộ việc đưa binh sĩ vào Iraq với tư cách là lực lượng chiếm đóng". Trump đáp: "Mosul quá buồn". Ông cho rằng, Mỹ "ngốc" vì đã từ bỏ "yếu tố gây ngạc nhiên" khi vạch kế hoạch chiến dịch chống IS.
"Các nhà lãnh đạo chúng ta muốn có đều đã đi cả rồi... Chúng ta sẽ giành lại Mosul, và hưởng lợi sẽ là Iran. Chúng ta không nhận được gì khi giành lại Mosul cả. Người chiến thắng sẽ là Iran", ứng viên đảng Cộng hòa nói.
Trump còn giải thích thêm, người Iraq định ra thời gian đánh chiếm lại Mosul để làm cho hình ảnh bà Clinton tốt đẹp trước cuộc bầu cử.
Hillary đáp: "Lại một lần nữa, Donald Trump nói bóng gió tới việc ông ấy ủng hộ xâm chiếm Iraq". "Tra Google điều đó. Bạn có thể thấy hàng chục nguồn tin làm rõ việc Trump ủng hộ chiếm Iraq, bạn cũng có thể nghe đoạn ghi âm mà ông ấy nói như vậy".
Trump ba lần ngắt lời Hillary rằng "không đúng", trong khi Hillary tiếp tục cáo buộc Trump luôn luôn tìm kiếm học thuyết âm mưu.
Vấn đề Syria
Người điều phối Wallace hỏi Trump về tuyên bố của ông trong cuộc tranh luận gần nhất là "Aleppo đã thất thủ". Trump trả lời: "Aleppo là một thảm họa. Và chủ yếu là do Hillary Clinton. Assad hóa ra cứng rắn hơn nhiều, thông minh hơn nhiều so với bà ấy hay Obama. Ông ta liên minh với Nga và với Iran".
"Chúng ta đang hậu thuẫn quân nổi dậy, nhưng chúng ta không biết quân nổi dậy là ai. Và nếu họ đã lật đổ được Assad – và ông ấy là một gã tồi – thì các bạn có thể kết thúc tồi tệ hơn cả Assad. Nếu bà ấy không làm gì thì chúng ta đã tốt hơn nhiều rồi".
Wallace hỏi Clinton về vấn đề bà ủng hộ khu vực cấm bay ở Syria và nguy cơ Mỹ đối đầu với quân đội Nga, Syria có thể bùng phát chiến tranh.
"Tôi cho rằng khu vực cấm bay có thể giữ gìn mạng sống của nhiều người. Sẽ mất nhiều thời gian để thương thuyết song sẽ không thể làm điều đó trong ngày đầu tiên", ứng viên đảng Dân chủ cho hay.
Về vấn đề từ thiện
Câu hỏi dành cho bà Clinton xung quanh vụ bê bối rò rỉ email: “Tại Thượng viện, bà cam kết không có mâu thuẫn về lợi ích với quỹ Clinton. Nhưng trong email bị rò rỉ cho thấy, các nhà tài trợ có lợi ích đặc biệt trong việc tiếp cận quỹ này. Liệu bà có giữ đúng lời cam kết của mình hay không?”
Bà Clinton trả lời: “Mọi việc tôi làm trên cương vị Ngoại trưởng đều vì lợi ích đất nước và các giá trị của chúng ta. Quỹ Clinton Foundation là một quỹ từ thiện nổi tiếng toàn thế giới”.
Ông Trump lập tức phản pháo: “Đây là một doanh nghiệp tội phạm. Ả Rập Xê-út đóng góp 25 triệu USD. Tại sao bà không trả lại những khoản tiền mà bà đã lấy từ các quốc gia khác?”.
Bà Clinton đáp lại: “Quỹ Clinton sử dụng 90% tổng số tiền quyên góp vào các chương trình trên toàn thế giới. Tôi sẽ rất vui nếu so sánh với những gì mà quỹ Trump đã làm, đó là lấy tiền của người khác chỉ để mua những bức chân dung của ông Donald”.
Trump cáo buộc các hành động của Quỹ Clinton tại Haiti không đem lại lợi ích gì cho người dân ở đây và "dân Haiti ghét Clinton".
"Đừng nghe những lời Trump nói về từ thiện, chúng ta không thể biết nó có đúng hay không, vì ông ta có công khai hồ sơ thuế đâu", Clinton phản công.
Ngoài ra, bà cũng nói rằng ông Trump trong gần 20 năm qua không đóng khoản thuế thu nhập nào nhưng gần một nửa người nhập cư trái phép đã đóng thuế. "Những người nhập cư không giấy tờ này đóng thuế nhiều hơn cả vị tỷ phú".
Về vấn đề bầu cử
Câu hỏi dành cho ông Trump: Ông có chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử?
Trả lời câu hỏi có chấp nhận với kết quả bầu cử không, ông Trump khẳng định: "Khi đó tôi sẽ xem xét".
Điều phối viên Wallace cho biết, Mỹ có truyền thống chuyển giao quyền lực hòa bình Vậy nếu là người thua cuộc, liệu ông Trump có cho rằng cuộc bầu cử là không công bằng?
Ông Trump trả lời: "Tôi sẽ cho ông biết vào thời điểm đó. Tôi sẽ để ông hồi hộp".
Trump cũng chỉ trích giới truyền thông. "Họ đã đầu độc tâm trí cử tri. Nhưng không may mắn là các cử tri đã nhìn thấu điều này".
Trump lặp lại cáo buộc quy trình bầu cử gian lận. Ông Trump nói rằng, có hàng triệu cử tri đăng ký đã bỏ những lá phiếu cho người mà họ không nên bầu. Sau đó, ông Trump nói rằng, bà Clinton không nên được phép chạy đua vào Nhà Trắng. "Với sự tôn trọng, tôi nói rằng cuộc chạy đua này có gian lận. Bà ấy không nên được cho phép".
"Cái suy nghĩ này (chuyện bầu cử gian lận) nghe rất buồn cười, nhưng đầu óc Trump đúng là như vậy đấy", Clinton mỉa mai. Bà cũng nhắc lại tuyên bố gần đây của Tổng thống Obama về ông Trump rằng "khi ông ta liên tục than vãn, chỉ trích cuộc bầu cử, việc đó nghĩa là ông không đủ phẩm chất đảm nhận công việc".
Về phần mình, bà Clinton "tung" chiêu đáp trả mạnh mẽ: "Chris, hãy để tôi trả lời thay câu này, bởi vì nó thật khủng khiếp". Bà cho biết ông Trump luôn luôn nói những điều gian lận: tiểu học Iowa, các thẩm phán trong vụ kiện Trump U, Emmy...
Hillary nói: "Điều đó thật khủng khiếp". "Trump tuyên bố, bất cứ điều gì không diễn ra theo cách của ông ấy đều là gian lận chống lại ông ấy... đó không phải là cách thức dân chủ vận hành... Tôi thấy kinh hoảng khi ai đó là ứng viên đại diện cho một đảng lớn của chúng ta lại có quan điểm như vậy", bà nói.
Trump lập tức phản bác, cho rằng Hillary Clinton sẽ không bao giờ có thể tranh cử vào vị trí số 1 vì bê bối email của bà.
Về vùng cấm bay ở Syria
Hai ứng viên chỉ được phép trả lời ngắn gọn bởi sắp hết thời gian. Bà Clinton khẳng định, vùng cấm bay sẽ khiến người dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em Syria được sống trong sự an toàn. Theo bà, hàng triệu người dân Syria đã mất nhà cửa và cần được trợ giúp: “Bức ảnh cậu bé 4 tuổi được lôi ra từ đống đổ nát với máu chảy trên mặt thật ám ảnh”.
Ông Trump ngắt lời: “3 tuần trước đây, đã có một hiệp ước ngừng bắn. Nhưng khi hiệp ước này đổ vỡ, nước Nga đã giành quyền kiểm soát phần lớn lãnh thổ”.
Câu hỏi dành cho ông Trump: Liệu ông có sử dụng quân đội tại Syria và Iraq?
Ông Trump trả lời: “Thật đáng buồn về tình hình ở Mosul. Chúng ta đã từng có Mosul. Cách đây 3 tháng, tôi biết rằng sẽ có một cuộc tấn công. Thế nhưng, thật đáng ngạc nhiên, chúng ta đã rút lui.”
Theo ông Trump, cuộc tấn công này là một động thái dàn xếp có lợi cho bà Clinton: “Lý do duy nhất mà Iraq mở đợt tấn công nhằm tái chiếm thành phố Mosul là bởi vì bà Clinton đang chạy đua cho chiếc ghế Tổng thống. Bà ấy muốn tỏ ra vẻ cứng rắn.”
Bà Clinton buộc tội: Một lần nữa, ông Donald tỏ ý rằng, ông ấy không ủng hộ cuộc chiến tại Iraq.
Ông Trump: Sai, sai rồi.
Bà Clinton vẫn quyết liệt: Hãy Google mà xem, hãy tìm kiếm cụm từ “Donald Trump Iraq”.
Vấn đề cuối cùng được đưa ra trong buổi tranh luận là nợ công và kinh tế Mỹ
Ông Trump: Tôi sẽ tạo ra một loạt việc làm và đạt tốc độ tăng trưởng 6% với "cỗ máy kinh tế to lớn" của tôi. Chủ nghĩa bảo hộ. Các rào cản thương mại. "Tôi sẽ tạo ra mô hình đất nước mà chúng ta đã đứng trên quan điểm của ngành công nghiệp".
Ông kết thúc đầy mạnh mẽ: "Chúng ta có các doanh nhân vĩ đại nhất trên thế giới... Chúng ta phải sử dụng những người dân tuyệt vời của chúng ta".
Bà Clinton: "Khi tôi nghe ông Donald nói vậy, tôi tự hỏi khi nào ông đã nghĩ nước Mỹ là vĩ đại . Ông nói trước tôi và Obama. Nhưng "ông đã chỉ trích đất nước chúng ta trong nhiều thập kỷ. Năm 1987, ông đã gỡ một quảng cáo 100.000 USD trên tờ New York Times khi Ronald Reagan là tổng thống và đã nói chính xác những gì ông vừa nói".
"Nếu bạn nhìn vào các khoản nợ, tôi trả tiền cho tất cả mọi thứ tôi đang đề xuất ... chúng ta sẽ có những gì mà các nhà kinh tế gọi là tăng trưởng trung lưu... Tôi muốn đầu tư vào bạn, tôi muốn đầu tư vào gia đình bạn...", bà nói.
Câu hỏi dành cho Trump là liệu ông có tăng thuế để đẩy mạnh các dịch vụ y tế và an sinh xã hội hay không. Ứng cử viên Đảng Cộng hòa nói: "Chúng tôi sẽ cắt giảm thuế, tăng trưởng kinh tế, bãi bỏ và thay thế Obamacare nhưng Clinton thậm chí muốn làm cho trương trình này tồi tệ hơn".
Wallace hỏi liệu Hillary có cân nhắc tới một thỏa thuận gồm cả tăng thuế để cứu vãn chương trình y tế, phúc lợi, thất nghiệp không. Cựu ngoại trưởng đáp, bà sẽ tăng thuế đối với người giàu có.
Trump lập tức chỉ trích: "Thật là một người phụ nữ độc ác"
Clinton phớt lờ Trump và nói: "Kế hoạch thuế của Trump sẽ gây hậu quả thảm khốc với an sinh xã hội và chăm sóc y tế".
Đáp lại, bà Clinton nhấn mạnh: “Tôi không muốn cắt giảm những lợi ích mà người dân được hưởng mà phải tăng nó lên. Chính sách Obamacare sẽ giúp thúc đẩy mục tiêu này”.
Ông Trump gọi bà Clinton là một “người đàn bà xấu tính” và tuyên bố sẽ làm nhiều việc cho người Mỹ gốc Phi hơn những gì bà Clinton có thể làm “trong 10 kiếp nữa”.
Câu hỏi cuối cùng trong đêm là vì sao cử tri nên bầu cho ông/bà?
Mỗi ứng viên có một phút để phát biểu kết thúc phần tranh luận. Bà Clinton được nói trước.
Bà Clinton: “Tôi muốn tiếp cận tất cả người Mỹ, dù là Dân chủ hay Cộng hòa, chúng ta cần tất cả mọi người xây dựng nước Mỹ. Hay để tôi nói trực tiếp điều này. Chúng tôi cần tài năng của các bạn. Cuộc bầu cử sắp đi đến hồi kết. Hãy thể hiện trách nhiệm và nắm bắt lấy cơ hội của mình Tôi sẽ đứng dậy hoạt động vì quyền lợi gia đình, thu nhập tốt hơn, công việc, cơ hội phát triển của trẻ em. Các gia đình sẽ phải chống lại lợi ích của các tập đoàn. Hãy cho tôi cơ hội".
Tỷ phú Trump: "Bà ấy quyên tiền từ những người bà ấy muốn kiểm soát. Điều đó không thể xảy ra được. Chúng ta muốn nước Mỹ trở lại vĩ đại như xưa. Quân đội Mỹ giờ đã suy yếu. Hãy quan tâm hơn đến những cựu chiến binh. Phụ nữ và cảnh sát không còn được coi trọng. Trong các thành phố tình trạng bắn giết diễn ra liên miên trong khi tất cả nhừng gì bà ấy làm chỉ là trao đổi với những người Mỹ gốc Phi và Latin.
Chúng ta sẽ khiến nước Mỹ trở lại vững mạnh như trước và mọi chuyện mới chỉ bắt đầu. Các bạn không thể để nước Mỹ trải qua 4 năm dưới thời Tổng thống Obama nữa, đó là điều sẽ xảy ra nếu các bạn bỏ phiếu cho bà ấy”.
Tranh luận kết thúc, người dẫn chương trình cảm ơn Trump và Clinton đã tham gia cuộc tranh luận ứng viên tồng thống cuối cùng và tuyên bố kết thúc sự kiện.
Khép lại cuộc tranh luận nảy lửa, hai ứng viên Tổng thống Mỹ Hillary Clinton và Donald Trump không bắt tay nhau như 2 lần tranh đối đầu trước đây. Mỗi người lần lượt bắt tay cám ơn người điều phối chương trình và đi xuống hàng ghế khán giả.
(TS Phan Thị Thùy Trâm tổng hợp)
