Di tích 'kêu cứu' trước trào lưu bích họa hóa

0:00 / 0:00
0:00
(Ngày Nay) - Trong tuần vừa qua, bức bích họa do Đoàn thanh niên địa phương vẽ tại đình cổ Tự Đông, (TP Hải Dương) đã trở thành tâm điểm của dư luận vì tính nghiêm trọng trong việc ảnh hưởng đến các di sản văn hóa. Điều đáng nói, xu hướng bích họa hóa các công trình từ cảnh quan công cộng đến di sản đang ngày càng lan tràn và thiếu kiểm soát đến mức báo động.
Bích họa tại đình Tự Đông, Hải Dương chỉ tồn tại trong một ngày! Ảnh: Facebook.
Bích họa tại đình Tự Đông, Hải Dương chỉ tồn tại trong một ngày! Ảnh: Facebook.

Câu chuyện của đình Tự Đông

Theo ông Đinh Văn Tuyến, Chủ tịch UBND phường Cẩm Thượng (TP Hải Dương), mới đây ngôi đình cổ Tự Đông ở khu dân cư số 4 đã được các thanh niên địa phương phủ sơn, vẽ bích họa tại một góc khu vực đầu hồi, tường của đình nhằm hưởng ứng tháng Thanh niên năm 2022.

Cụ thể, phía đầu hồi bên trái của đình được sơn toàn bộ. Ngoài vẽ bích họa chủ đề bản đồ Việt Nam, 40m tường rào của di tích cũng được phủ sơn. Công trình được thực hiện trong khoảng 3 tuần với tổng kinh phí 40 triệu đồng.

Ngay sau khi công trình "con đường bích họa" được hoàn thiện, trên mạng xã hội, nhiều người đã bày tỏ sự không hài lòng bởi bức họa này đã khiến ngôi đình cổ Tự Đông bị biến dạng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến giá trị lịch sử - văn hóa.

Lãnh đạo UBND phường Cẩm Thượng cho hay, sau khi tiếp nhận ý kiến từ người dân và chỉ đạo, hướng dẫn của Sở Văn hóa, Thể thao và du lịch tỉnh Hải Dương, địa phương đã cho sơn lại toàn bộ đầu hồi, tường của đình Tự Đông để xóa bức bích họa không phù hợp này.

Di tích 'kêu cứu' trước trào lưu bích họa hóa ảnh 1

Lớp sơn mới đang được đè lên đình Tự Đông. Ảnh: T.Huy.

Cụ thể, bức tường được khắc phục bằng cách sơn lại lớp 1 và hiện đang tiếp tục sơn lại lớp 2 để khu đầu hồi và bức tường của đình không còn tình trạng lem nhem.

Lãnh đạo UBND phường nêu rõ, đây là sự việc không mong muốn, góc độ chính quyền địa phương có thiếu sót khi chưa nhìn nhận hết vấn đề.

Tuy nhiên, nhiều người dân quanh khu vực cho rằng việc sơn lại dù xoá hết các hình vẽ nhưng vô tình lại "làm mới" ngôi đình cổ này. Từ một xuất phát điểm với động cơ tích cực, sai sót của những người trong cuộc đã biến việc làm đẹp không gian công cộng thành một trường hợp vi phạm Luật Di sản văn hóa điển hình.

Xu hướng bích họa hóa đáng báo động!

Sai lầm ở đình Tự Đông còn có thể tạm khắc phục khi ít nhiều ở mức nhẹ hơn nếu so với những ca tùy tiện sơn sửa, đổi màu, “biến cũ thành mới”… thường xuyên nhắc tới trong việc trùng tu các cấu kiện gỗ trên di tích. Nhưng xa hơn, cũng phải nói thêm, câu chuyện ở đây liên quan tới việc tìm địa điểm - và cả “nội dung” cho những bức tranh bích họa, vốn là một trào lưu nổi lên tại Việt Nam trong những năm gần đây.

Không kể tới từ khi “Con đường gốm sứ” xuất hiện sớm tại Hà Nội từ 2010, trào lưu ấy bắt đầu phát triển mạnh qua những dự án phát triển văn hóa do nước ngoài hỗ trợ. Điển hình, 2 công trình nổi bật nhất trong số đó là làng bích họa Tam Thanh (Quảng Nam) năm 2016 và phố bích họa Phùng Hưng (Hà Nội) năm 2018 - đều có sự tham gia của các họa sĩ Hàn Quốc. Sau khi xuất hiện, cả 2 trường hợp này đều được dư luận chú ý, và sớm trở thành những điểm đến thu hút cộng đồng.

Để rồi, từ thành công ấy, rất nhanh, bích họa liên tục xuất hiện tại các đô thị lớn lẫn làng quê, và được thực hiện bởi rất nhiều thành phần trong xã hội. Đó có thể là những bức bích họa được thực hiện tại các không gian được coi là “đắc địa” tại địa phương, và cũng có thể chỉ là những bức bích họa phục vụ một cộng đồng nhỏ với mục đích “làm mới” một khoảng không gian chung nào đó.

Nếu nhìn một cách bao dung, trào lưu ấy cũng có thể coi là một bước tiến trong ý thức về trang trí đô thị và không gian công cộng. Nhưng ngược lại, trong hàng trăm, hàng ngàn bức bích họa xuất hiện tại Việt Nam vài năm qua, các chuyên gia cũng không khó chỉ ra những trường hợp bị coi là kém hiệu quả, thậm chí là ảnh hưởng tiêu cực tới không gian xuất hiện nó.

Đơn cử, chỉ vài tháng sau thành công của phố bích họa Phùng Hưng, một cụm bích họa khác đã xuất hiện tại trên vách tường trường Phan Đình Phùng (Hà Nội) với những hình ảnh cũng rất “Hà Nội” như cầu Long Biên, chùa Một Cột, gánh hàng hoa, tàu điện…Vậy nhưng, cụm bích họa này lại bị đánh giá thấp, khi những hình vẽ này có chất lượng thẩm mỹ không cao - và đặc biệt, lại trở nên... thừa thãi khi đặt tại một trục phố vốn đã cổ kính và đẹp nhất Hà Nội.

Hoặc, ở một số trường hợp trên bốt điện gần lòng đường hay mặt tường, bãi đất trống gần các ngã tư, sự xuất hiện của bích họa lại khiến nhiều chuyên gia lo ngại về khả năng gây phân tán sự tập trung của người tham gia giao thông.

Trước câu chuyện ở đình Tự Đông, một trường hợp tương tự cũng diễn ra vào năm ngoái, khi di tích đình Tiên Lữ (Vĩnh Phúc) cũng bất ngờ xuất hiện tranh bích họa và sau đó cũng phải xóa bỏ. Và dù là câu chuyện về chất lượng thẩm mỹ, nội dung thể hiện hay lựa chọn không gian, những mặt trái của bích họa cho thấy: Loại hình này có lẽ đã tới lúc cần tới sự định hướng và hỗ trợ từ người làm nghề, cũng như các cơ quan quản lý - thay vì tiếp tục “len lỏi” vào các đô thị và làng quê một cách tự phát như hiện tại...

Ảnh minh họa
WHO ra mắt mạng lưới toàn cầu mới giám sát virus corona
(Ngày Nay) -  Ngày 27/3, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ra mắt mạng lưới toàn cầu mới về virus corona CoViNet để phát hiện, theo dõi và đánh giá sớm cũng như chính xác các virus SARS-CoV-2, MERS-CoV và các chủng virus corona mới đe dọa nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng
Việt Nam hoan nghênh Nghị quyết về việc ngừng bắn tại Dải Gaza
(Ngày Nay) - Ngày 27/3, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước việc Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua Nghị quyết 2728 về việc ngừng bắn tại Dải Gaza, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng khẳng định:
Ảnh minh họa
Giả danh cán bộ, công chức Sở Thông tin và Truyền thông để lừa đảo
(Ngày Nay) -  Ngày 28/3, ông Bùi Thanh Toàn, Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bạc Liêu cho biết, thời gian qua, Sở liên tục nhận được phản ánh có dấu hiệu lừa đảo khi một số đối tượng giả danh cán bộ, công chức Sở Thông tin và Truyền thông tỉnh Bạc Liêu gọi điện cho cán bộ lãnh đạo của một số sở, ngành, địa phương và người dân.