Đổi mới giáo dục phổ thông: Cần giải pháp và lộ trình phù hợp

Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) vừa ban hành Dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể (trong chương trình giáo dục phổ thông mới), để lấy ý kiến toàn xã hội. Dự thảo có nhiều điểm mới, có sự thay đổi căn bản trong cách dạy và học ở bậc phổ thông. Tuy nhiên, để thực hiện được cần có nhiều giải pháp đồng bộ.
Đổi mới giáo dục phổ thông: Cần giải pháp và lộ trình phù hợp

Phát huy được tiềm năng của học sinh

Theo Bộ GD&ĐT, mục tiêu của chương trình nhằm giúp học sinh phát triển khả năng vốn có của bản thân, hình thành tính cách và thói quen; phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần; trở thành người học tích cực, tự tin, có ý thức lựa chọn nghề nghiệp và học tập suốt đời; có những phẩm chất tốt đẹp và các năng lực cần thiết để trở thành người công dân có trách nhiệm, người lao động cần cù, có tri thức và sáng tạo.

Chương trình giáo dục cấp tiểu học giúp học sinh hình thành những cơ sở ban đầu cho sự hình thành và phát triển hài hòa về thể chất và tinh thần, phẩm chất và năng lực; định hướng chính vào giá trị gia đình, dòng tộc, quê hương, những thói quen cần thiết trong học tập và sinh hoạt; có được những kiến thức và kỹ năng cơ bản nhất để tiếp tục học THCS.

Đổi mới giáo dục phổ thông: Cần giải pháp và lộ trình phù hợp - anh 1

Đổi mới giáo dục phổ thông cần giải pháp và lộ trình phù hợp

Chương trình giáo dục cấp THCS giúp học sinh duy trì và nâng cao các yêu cầu về phẩm chất, năng lực đã hình thành ở cấp tiểu học; tự điều chỉnh bản thân theo các chuẩn mực chung của xã hội; hình thành năng lực tự học, hoàn chỉnh tri thức phổ thông nền tảng để tiếp tục học lên THPT, học nghề hoặc bước vào cuộc sống lao động.

Chương trình giáo dục cấp THPT giúp học sinh hình thành phẩm chất và năng lực của người lao động, nhân cách công dân, ý thức về quyền và nghĩa vụ đối với Tổ quốc trên cơ sở duy trì, nâng cao và định hình các phẩm chất, năng lực đã hình thành ở cấp THCS; có khả năng tự học và ý thức học tập suốt đời, có những hiểu biết và khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp năng lực và sở thích, điều kiện và hoàn cảnh của bản thân để tiếp tục học lên, học nghề hoặc bước vào cuộc sống lao động.

Thứ trưởng GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển cho biết, có thể hình dung đây là kế hoạch chung của giáo dục phổ thông từ lớp 1 đến lớp 12. Với chương trình này, học sinh có tiềm năng gì sẽ phát huy được tiềm năng đó. “Chương trình mới sẽ tạo cho học sinh năng động hơn, có tư duy độc lập, khả năng phát hiện giải quyết vấn đề, làm việc theo nhóm. Do đó, theo thiết kế, ngoài các môn học còn có yêu cầu tăng cường hoạt động xã hội được hướng tới những sáng tạo, trải nghiệm”, ông Hiển cho biết.

Nhà giáo Ưu tú Đặng Đình Đại, Hiệu trưởng Trường THPT Wellspring Hà Nội, nguyên Hiệu trưởng Trường THPT Nguyễn Gia Thiều, khẳng định, việc thay đổi này là cần thiết. Các nước khác đã thực hiện chương trình giáo dục như thế này từ lâu. Nếu chương trình này được thực hiện đúng đắn, sẽ có tác dụng rất tốt; vừa giảm tải cho học sinh, vừa mang tính định hướng cho học sinh khối trung học phổ thông. Điều này sẽ tiết kiệm được thời gian, công sức và sẽ giúp cho các em định hướng cho mình một cách hiệu quả, cơ bản.

Ông Đại chia sẻ: “Ở Việt Nam, đây là lần thay đổi chương trình một cách toàn diện, triệt để nhất. Tất cả những lần trước, chỉ là đổi mới về mặt nội dung chương trình, phương pháp… nhưng cái cốt lõi không thay đổi. Lần này là thay đổi hẳn về cách học, cách dạy. Điều này nằm trong lộ trình cần thiết để giáo dục Việt Nam hội nhập giáo dục thế giới”. Với kinh nghiệm trong ngành giáo dục, được trải nghiệm với nhiều nước, cũng như có người thân đang theo học ở nước ngoài, nhà giáo Đặng Đình Đại khẳng định đây là con đường đi đúng đắn.

Cần có lộ trình thực hiện

Thứ trưởng GD&ĐT Nguyễn Vinh Hiển cũng khẳng định, với điều kiện hiện nay khi áp dụng chương trình, sách giáo khoa mới thì 90-95% nhà trường đã đủ điều kiện thực hiện được ngay. Theo ông Hiển: “Tất nhiên phải cố gắng thêm, giáo viên phải bồi dưỡng thêm, phải đổi mới quản lý của nhà trường, cơ sở vật chất phải được cải thiện dựa trên cái có sẵn. Phải đồng loạt triển khai áp dụng chương trình và sách giáo khoa mới từ 2018; nhưng triển khai ở những mức độ khác nhau, ở từng trường khác nhau chứ không phải giống nhau ở mọi trường. Trước đây, không phải vậy”.

Tuy nhiên, theo các nhà giáo dục, chương trình giáo dục phổ thông tổng thể có nhiều điểm hoàn toàn khác cách dạy và học truyền thống. Để thực hiện hiệu quả chương trình cải cách mang tính toàn diện, cơ bản này, nhiều vấn đề cần được giải quyết đồng bộ; nếu thực hiện được ngay là rất khó. Đơn cử, thứ nhất, có chương trình mới thì phải có sách giáo khoa mới. Mà sách giáo khoa cho chương trình này là theo kiểu tích hợp và lần đầu tiên có tại Việt Nam nên cần phải nghiên cứu kỹ. Thứ hai, về đội ngũ giáo viên. Giáo viên của ta được đào tạo và thể nghiệm theo cách học, cách dạy cũ, bây giờ chuyển sang cái mới sẽ gặp nhiều khó khăn về cả phương pháp giảng dạy và nội dung chương trình. Thứ ba, về cơ sở vật chất. Như ngày trước, chúng ta có thể tận dụng được trường lớp nhưng nay học theo kiểu mới thì đòi hỏi phải có cơ số phòng học lớn hơn, thêm những sân vận động thể thao, nhà thể chất…. Thứ tư, là sĩ số học sinh trong lớp hiện nay là quá đông. Tuy nhiên, để học theo chương trình mới, số học sinh phải giảm xuống nữa. Điều đó cũng có nhiều cần thêm nhiều trường học mới. Thứ năm, là từ phía học sinh. Các em đang quen với cách dạy và học cũ, giờ chuyển ngay sang phương pháp mới là không hề đơn giản. Bởi thầy, cô giáo cũng bỡ ngỡ, bố mẹ các em cũng bỡ ngỡ.

Ông Đại cho rằng, việc đưa ra chương trình giáo dục phổ thông mới là sự thay đổi rất lớn, cần có sự nhận thức cho đến hành động của các thành viên trong ngành giáo dục và toàn xã hội thì mới có thể thực hiện tốt được. Đây được coi là hướng đúng đắn, tuy nhiên không thể nói chung chung, mà phải đi vào rất cụ thể, chi tiết, rành mạch cho từng khoản mục. “Từ dự thảo ra chính thức còn cả một chặng đường. Dự thảo này chắc chắn sẽ nhận được ý kiến của rất nhiều người. Tôi nghĩ, nếu thời điểm thực hiện trước năm 2018, e rằng sẽ rất gấp gáp”, ông Đại nhận xét.

Nhiều chuyên gia giáo dục cũng đóng góp ý kiến, việc thay đổi chương trình giáo dục phổ thông gặp nhiều khó khăn là chuyện đương nhiên, quan trọng nhất là nhìn vào đó để đề ra giải pháp thích hợp và lộ trình cần thiết. Không nên nóng vội để việc thực hiện mang lại hiệu quả cao.

Theo Dự thảo, giáo dục phổ thông 12 năm, gồm hai giai đoạn: Giai đoạn giáo dục cơ bản (gồm cấp tiểu học 5 năm và cấp THCS bốn năm) và giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT ba năm).

Chương trình giáo dục phổ thông có tám lĩnh vực giáo dục: Ngôn ngữ và văn học; Toán học; Đạo đức - Công dân; Thể chất; Nghệ thuật; Khoa học Xã hội; Khoa học Tự nhiên; Công nghệ - Tin học.

Hệ thống các môn học được thiết kế theo định hướng bảo đảm cân đối nội dung các lĩnh vực giáo dục, phù hợp từng cấp học, lớp học; thống nhất giữa các lớp học trước với các lớp học sau; tích hợp mạnh ở các lớp học dưới, phân hoá dần ở các lớp học trên; tương thích với các môn học của nhiều nước trên thế giới.

Tên của từng môn học được gọi dựa theo các môn học trong chương trình hiện hành, có điều chỉnh để phản ánh tốt nhất nội dung, tính chất, ý nghĩa giáo dục của môn học trong từng cấp học, do đó tên một môn học có thể thay đổi ở từng cấp học.

Lên THPT, để hài hoà giữa học phân hoá định hướng nghề nghiệp với học toàn diện, môn Khoa học Xã hội cùng với các môn Vật lý, Hoá học, Sinh học sẽ dành cho học sinh định hướng khoa học tự nhiên; môn Khoa học Tự nhiên cùng với các môn Lịch sử, Địa lý sẽ dành cho các học sinh định hướng khoa học xã hội; đồng thời học sinh còn được tự chọn các chuyên đề học tập phù hợp nguyện vọng cá nhân.

Các môn học ở cả ba cấp học được chia thành môn học bắt buộc và môn học tự chọn. Các môn học tự chọn gồm ba loại: Tự chọn tuỳ ý: Học sinh có thể chọn hoặc không chọn; tự chọn trong nhóm môn học: Học sinh buộc phải chọn một hoặc một số môn học trong nhóm môn học theo quy định trong chương trình; tự chọn trong môn học: Học sinh buộc phải chọn một số nội dung trong một môn học. Tỷ lệ môn học tự chọn hoặc nội dung học tự chọn tăng dần từ lớp dưới lên lớp trên.

Hợp tác cùng Thời Nay

>>> Xem thêm:

- Hướng dẫn cách rút hồ sơ đăng ký xét tuyển đại học, cao đẳng 2015

- Điểm chuẩn các trường khối Sư phạm - Y - Dược dự kiến vẫn tăng cao

- “Cỗ máy” sư phạm ì ạch với đổi mới

Thủ tướng Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam tới sân bay quốc tế Trường Thủy (thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc), bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh GMS, Hội nghị Cấp cao ACMECS, Hội nghị Cấp cao CLMV và làm việc tại Trung Quốc. Ảnh: VGP/Nhật Bắc.
Thủ tướng tới Vân Nam, bắt đầu chuyến công tác tại Trung Quốc
(Ngày Nay) - Sáng 5/11, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính và Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã tới sân bay quốc tế Trường Thủy (thành phố Côn Minh, tỉnh Vân Nam, Trung Quốc), bắt đầu chuyến công tác tham dự Hội nghị Thượng đỉnh GMS, Hội nghị Cấp cao ACMECS, Hội nghị Cấp cao CLMV và làm việc tại Trung Quốc từ ngày 5 đến ngày 8/11/2024.
Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và Phó Tổng thống Kamala Harris đang chạy đua với thời gian. Ảnh: ABC.
Cuộc đua sít sao trước thềm ngày bầu cử Mỹ
(Ngày Nay) - Trước thềm ngày bầu cử Tổng thống Mỹ 2024 (5/11), hai ứng cử viên của đảng Dân chủ và đảng Cộng hòa đang chạy đua với thời gian nhằm kêu gọi sự ủng hộ của các nhóm cử tri chưa đưa ra quyết định, trong bối cảnh cuộc đua vào Nhà Trắng vẫn rất sít sao.
Khai thác chất liệu truyền thống dân tộc: Xu hướng sáng tác của nghệ thuật múa đương đại
Khai thác chất liệu truyền thống dân tộc: Xu hướng sáng tác của nghệ thuật múa đương đại
(Ngày Nay) - Cùng với các loại hình nghệ thuật khác, nghệ thuật múa Việt Nam đang tạo dấu ấn với công chúng trong việc khai thác những chất liệu truyền thống vào các tác phẩm, vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, vừa mang hơi thở cuộc sống đương đại vào các tác phẩm, tạo nên bản sắc của múa Việt trước thế giới.