Con người chiếm đoạt không gian sống các loại vật khác và người lớn thì xiên nốt chỗ chơi của đám trẻ thị dân. Mọi khoảng hở trong thành phố này ngột ngạt bia hơi, bún phở mỳ miến... không còn dành cho trẻ con nữa.
Nghỉ hè xưa cũ ở Hà Nội thật lạ, cái quán tính phải dậy sớm ăn vội cơm rang rồi cắp cặp tới trường, nghỉ hè thì văng vẳng tiếng loa phường í ơi nhắc các bạn trẻ con xuống tập thể dục cùng các anh chị phụ trách.
Mùa hè cũ Hà Nội mát mùi hoa dâu da xoan, trong vắt lỗ mũi. Đám trẻ cùng trường cấp 1 lố nhố đứng giữa ngã tư khu phố tập vươn thở cùng các anh chị phụ trách lớp lớn hơn được nhà trường giao phó quản lý các em 3 tháng hè. Các chị phụ trách có mùi mồ hôi hoi hoi làm bọn đang loay hoay lớn lạnh sống lưng.
Hà Nội cũ nghèo, vắng, lành và an toàn. Những sớm hè nhìn dọc con phố quen thuộc vắng lặng, góc phố có cô hàng xôi xéo khói bốc nghi ngút mỗi lần mở thúng đong xôi lên lá sen. Trẻ con đói, không đến lượt bởi bị cắt suất tiền quà sáng khi nghỉ hè, đó là một thiệt thòi rất lớn. Cái đói ăn đeo đẳng nhưng khỏe mạnh lạ kỳ.
Sau này tôi nghiệm ra hình như chính những trò chơi dưới vỉa hè lại là hoạt động rèn luyện thể chất rất tốt. Song phi, nhảy dây, chạy như chó đuổi với ném loong, khéo léo đánh khăng, trốn tìm… khiến những đứa trẻ bỗng đen xạm đi vào mùa hè nhưng luôn khỏe mạnh.
Mùa hè phố cổ tần suất mất điện cao vọt dù rằng đồ gia dụng có gì ngoài vài chiếc quạt nhựa to bằng cái nắm đấm, cứ nhập nhoạng tối là mất điện tối om tới tận khuya. Thế là đám trẻ lại có cớ xuống đường tụ tập với nhau chơi trốn, có đứa đang chơi buồn ngủ quá tự mò về nhà ngủ, khốn khổ các bạn đi tìm cho đến lúc bị gọi về không xong.
Quê ngoại tôi ở Hải Dương sát bên bờ sông Luộc, qua bên kia bờ là tỉnh Thái Bình. Hè mẹ hay đưa về quê như một thói quen để gặp gỡ bà ngoại, các bác và học những kỹ năng mềm mà chắc chắn đám trẻ thành thị thiếu hụt. Học bơi dưới ao, rồi mò ra cả sông cùng các anh bơi thoăn thoắt.
Năm ngoái cho con trai về nông thôn chơi, ngày đầu tiên là bi kịch thời iPad. 1.000 câu hỏi bố ơi sao không có toilet, nhà không có điều hòa ạ, chốc con tắm ở đâu… Đêm nằm bên con trên chiếc phản cứng trải chiếu, tiếng quạt kêu, ếch nhái óc ách làm thằng bé sợ hãi nằm ôm bố chặt cứng rồi chìm vào giấc ngủ.
Những ngày sau dẫn con ra đồng, bắt cua, học những việc nông nhẹ nhàng rồi mượn cả chiếc thuyền ship cậu bé thành phố dọc dòng sông. Nó thực sự thích và lăn lộn quên hết những “khó khăn” thành thị và chiếc iPad có nhiều trò chơi.
Mùa hè của các con hôm nay, có điều gì xa lạ hay bị ém nhẹm trong những quán tính bận rộn của cha mẹ? Đám trẻ lớn nhanh lắm, thời gian bên đứa con bé bỏng là hữu hạn, trôi tuột trong hối tiếc như một Hà Nội cũ.