Ông Nguyễn Việt Hùng, chuyên gia sinh học, bệnh dịch học và an toàn thực phẩm, 1 trong 10 nhà khoa học quốc tế tham gia vào nhiệm vụ kéo dài 28 ngày ở thành phố Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc để tìm hiểu xem virus Corona chủng mới bắt đầu lây truyền sang người như thế nào.
Kết quả mà nhóm đưa ra, một bản báo cáo chung với các nhà khoa học Trung Quốc, đã gây ra nhiều tranh cãi sau khi được công bố hồi tuần trước, trong đó Tổng Giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus nói rằng đội chuyên gia không được tiếp cận dữ liệu kịp và đầy đủ.
Tiến sĩ Hùng, người từng ở Nairobi (Kenya) để tham gia chương trình về sức khỏe con người, cho hay sự quan tâm của dư luận quốc tế về nghiên cứu này lớn đến nỗi ông chưa từng chứng kiến trong sự nghiệp của mình.
“Chúng tôi nhận thức rõ rằng chúng tôi đã thực hiện nhiệm vụ này trong bối cảnh nhạy cảm chính trị, nhưng chúng tôi luôn tập trung vào nghiên cứu, vào mục đích của nhiệm vụ và công việc cần phải làm” - ông nói.
Trả lời về quyền tiếp cận dữ liệu trong lúc thực hiện nhiệm vụ của WHO, ông Hùng nói rằng một số dữ liệu hiện vẫn đang được xử lý. Ông tiết lộ thêm, một điểm quan trọng mà nhóm chuyên gia tập trung vào chính là tìm hiểu vai trò của chợ hải sản Hoa Nam, nơi từng liên quan tới nhiều ca nhiễm COVID-19 đầu tiên ở Vũ Hán. Trong số 174 ca nhiễm được xác nhận vào tháng 12/2019, 28% là có liên quan tới khu chợ này.
Hiện vẫn chưa rõ chợ Hoa Nam có phải nơi mà virus Corona lần đầu lây truyền sang người, hay liệu có phải dịch lây lan nhanh hơn sau khi một người bị nhiễm mang mầm bệnh tới đây hay không. Tuy nhiên, đội chuyên gia WHO tin rằng virus bắt nguồn từ loài dơi và rất có khả năng đã lây sang người thông qua một loài vật trung gian.
Đội chuyên gia cũng cho hay, sự lây truyền trực tiếp từ dơi hoặc loài vật khác sang người là một khả năng khác, và cũng có thể virus lây lan thông qua chuỗi cung ứng thực phẩm đông lạnh. Tuy nhiên, các nhà điều tra kết luận rằng, có rất ít khả năng virus Corona chủng mới rò rỉ từ một phòng thí nghiệm nghiên cứu virus trên loài dơi.
Chợ hải sản tại TP Vũ Hán. Ảnh: AP. |
Tiến sĩ Hùng tiết lộ, dữ liệu được các nhà nghiên cứu Trung Quốc thu thập, sau được cả hai bên phân tích, đã cho ra một dấu vết quan trọng: Một số loại hàng hóa được bán ở chợ Hoa Nam đến từ các tỉnh miền Nam Trung Quốc - khu vực vốn là nơi tập trung nhiều loài dơi có chứa virus, có liên hệ gần gũi với loài dơi có chứa virus Corona chủng mới.
“Chúng tôi không hề có thông tin này trước khi tới Trung Quốc… và điều này cho thấy khả năng tuyến đường mà virus lây truyền là thông qua các trang trại nuôi động vật hoang dã ở miền Nam Trung Quốc, sau đó tới Vũ Hán” - ông nói.
Nhiều chuyên gia quốc tế đã ngạc nhiên rằng tại sao những công việc nghiên cứu như trên lại chưa được các nhà khoa học Trung Quốc thực hiện, đặc biệt là vào tháng 2/2020, chính quyền Bắc Kinh đã ban hành lệnh cấm buôn bán động vật hoang dã để lấy làm thực phẩm, khiến các trại nuôi động vật hoang dã bị đóng cửa.
Theo tiến sĩ Hùng, rất có khả năng các nhà khoa học Trung Quốc chưa thực hiện được những nghiên cứu như vậy là do thời gian bị hạn chế, bởi Trung Quốc phải tập trung vào kiểm soát dịch và nghiên cứu môi trường ở nhiều khu vực. Ông cho hay bản thân ông cũng chưa rõ liệu những trại động vật hoang dã ở miền Nam Trung Quốc đã thực sự đóng cửa hay chưa.
“Tôi nghĩ rằng cần phải đi theo hướng này, để xem liệu quy định mới có thực sự hiệu quả và được thực thi hay không, có khả năng kiểu trại nuôi động vật hoang dã như vậy vẫn hoạt động - Cần phải theo dõi và đưa ra nhiều câu hỏi” - ông nói.
Hiện chưa rõ, những nhiệm vụ như vậy sẽ được giao cho cơ quan nào phụ trách.
“Nhiệm vụ của chúng tôi đã hoàn thành và bản báo cáo đã được đệ trình. Giai đoạn hai của cuộc điều tra sẽ phụ thuộc vào kết quả làm việc giữa WHO và Trung Quốc” - ông Hùng nói.
Trong khi đó, nghiên cứu được các đội chuyên gia ở Thái Lan và Campuchia công bố trong năm nay đã phát hiện ra nhiều chủng virus có quan hệ gần gũi với SARS-CoV-2. Tuy nhiên, chủng có quan hệ gần gũi nhất vẫn là virus có trên thân loài dơi được phát hiện ở Tây Nam Trung Quốc.
“Tôi muốn nói rằng, chúng ta vẫn cần tập trung vào Trung Quốc, bởi các mối liên hệ tới Vũ Hán cùng thông tin về các trại nuôi động vật hoang mà chúng tôi tìm ra. Nhưng cùng lúc, chúng ta cần rà soát cả các nước đang là điểm nóng của dịch, nơi đã có bằng chứng rằng virus có thể bắt nguồn từ đó” - ông Hùng cho biết thêm.