Nguyễn Diệu Linh (Ngọc Hồi, Hà Nội) dù mới 20 tuổi nhưng đã bị cận thị đến 10 đi ốp. Thời gian gần đây nhiều lúc vẫn đeo kính đủ số nhưng Linh nhìn vẫn thấy mờ và vướng, có khi còn thấy chớp sáng trong mắt. Mỗi khi học bài, xem tivi, ngồi học ở lớp Linh thường xuyên thấy khó chịu, mắt yếu hẳn. Sau khi kể với mẹ các triệu chứng trên, mẹ Linh nghĩ mắt con bị lên số nên đã đưa con đi khám. Tại Bệnh viện Mắt Trung ương, sau khi kiểm tra các bác sĩ cho biết Linh bị rách võng mạc.
Cùng bị bệnh về võng mạc như Linh, nhưng chị Nguyễn Thị Thanh Kim, 46 tuổi (Bình Thạnh, Tp.HCM) lại bị rất đột ngột. Chị kể, một lần đang đọc báo bỗng nhiên thấy các hàng chữ dần biến mất cứ như có người che mắt mình. Vài ngày sau đó, chị thấy mắt dần mất tầm nhìn. Lo lắng về bệnh, chị đã đến khám tại Bệnh viện FV và phát hiện mình bị bong võng mạc do võng mạc bẩm sinh quá mỏng.
Các bác sĩ cho biết nếu không phẫu thuật kịp thời mắt trái sẽ bị mù vĩnh viễn. Ngay lập tức, chị đã được các bác sĩ tại Khoa mắt Bệnh viện FV phối hợp với Trung tâm Mắt Quốc gia Singapore tiến hành phấu thuật võng mạc. Lúc bước vào phẫu thuật, mắt trái của chị đã hoàn toàn không nhìn thấy gì. Sau khi trải qua ca phẫu thuật, chị Kim đã rất phấn khởi vì không những mắt trái nhìn rõ lại mọi vật giống như trước đây mà chị còn không phải đeo kính nữa.
Dấu hiệu nhận biết bong võng mạc
Võng mạc là lớp sợi thần kinh mỏng nhạy cảm với ánh sáng, bám chặt vào mặt trong phía sau nhãn cầu, được nuôi dưỡng bởi một hệ thống mao mạch. Chức năng của võng mạc được ví như tấm phim trong máy ảnh, nó có tác dụng ghi lại những hình ảnh của thế giới bên ngoài, sau đó truyền lên não bộ, nhờ đó chúng ta có thể nhận biết được thế giới xung quanh. Võng mạc được cấu thành từ mặt trong màng cảm giác và mặt ngoài màng nhận màu.
Hiện tượng bong võng mạc xảy ra khi chất lỏng trong đi vào giữa hai màng sẽ tách màng cảm giác ra. Sau khi bị bong, võng mạc sẽ không được nuôi dưỡng, dẫn đến tầm nhìn của người bệnh bị mờ, nếu không điều trị có thể dẫn đến mù một phần hoặc toàn phần. Đây là bệnh lý nguy hiểm, diễn tiến âm thầm và khá khó nhận biết.
Bệnh bong võng mạc không gây đau đớn, chỉ gây rối loạn thị giác và giảm thị lực. BS. Đặng Văn Quế (Phó Giám đốc Bệnh viện Mắt Sài Gòn-Hà Nội) cho biết: “Vì không gây đau đớn nên mọi người còn khá chủ quan khi bị bong võng mạc. Triệu chứng dễ nhận biết nhất của bệnh bong võng mạc đó là thị lực bị giảm dần cho đến mất hẳn thị lực. Những người bị cận thị, đặc biệt là cận thị nặng từ 5-7 đi ốp thường có nguy cơ cao bị bong võng mạc”.
Ngoài ra, khi thấy ánh sáng nhấp nháy tại góc mắt, hiện tượng ruồi bay cũng có thể là triệu chứng của hiện tượng võng mạc bị bong. Nếu võng mạc bong cả mảng lớn, bệnh nhân có cảm giác như bị một mảng tối che ngay trước mắt, di chuyển dần về phía trung tâm, khi bong qua hoàng điểm sẽ gây mờ mắt rất nhanh, thị lực giảm rồi dần dần mất hẳn.
Bong võng mạc có thể xảy ra đối với các trường hợp bị chấn thương ở mắt. Ngoài ra, người có võng mạc mỏng như người trung niên và cao tuổi, người mắc chứng cận thị nặng (từ 6 đi ốp trở lên), xuất huyết dịch kính võng mạc, bệnh võng mạc đái tháo đường hay gia đình có tiền sử bị bệnh võng mạc có nguy cơ mắc chứng bong võng mạc cao hơn người bình thường.
Các chuyên gia nhãn khoa nhận định phụ nữ mang thai mắc tật khúc xạ ở mắt như bị cận thị, viễn thị, đái tháo đường hoặc từng có chấn thương ở mắt sẽ có nguy cơ bong võng mạc gấp 4 lần so với người bình thường. Vì vậy, các sản phụ trong trường hợp này cần khám đáy mắt ngay từ những tháng đầu của thai kỳ và khám lại theo chỉ định của bác sỹ để kịp thời phát hiện các điểm bị tổn thương trên võng mạc.
Cứu cánh cho người bong võng mạc
Để tránh bị bong võng mạc, BS. Đặng Văn Quế đưa ra lời khuyên: “Những người bị cận thị cần phải thăm khám định kỳ tại các chuyên khoa mắt khoảng 6 tháng một lần. Tại đây, các bác sĩ sẽ tiến hành khám và siêu âm mắt cho người bệnh nhằm kịp thời phát hiện những dấu hiệu bất thường ở mắt. Ngoài ra, người bình thường cũng cần kiểm tra thị lực thường xuyên bởi các bệnh về võng mạc đều là bệnh nguy hiểm. Những người bị rách võng mạc có thể điều trị để hàn gắn võng mạc, nhưng nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn đến biến chứng nguy hiểm đó là bong võng mạc”.
Bên cạnh các đối tượng trên, những người bị chấn thương ở nhãn cầu, gia đình có tiền sử bệnh hay khi thấy có bất cứ dấu hiệu bất thường ở mắt như xuất hiện chấm đen hay ánh sáng nhấp nháy, nhìn vật biến dạng hoặc nhìn mờ một vùng cố định… cần tìm đến khám tại các bác sĩ chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt bởi khi võng mạc bị bong càng lâu thì khả năng phục hồi thị lực càng thấp. Người có một mắt đã bị bong võng mạc cũng cần kiểm tra ngay mắt còn lại để phát hiện sớm những tổn thương ở mắt kia.
Bệnh bong võng mạc diễn tiến khá phức tạp, vì vậy, tùy theo hiện trạng của bệnh các bác sĩ sẽ có phương pháp điều trị phù hợp.
Nếu phát hiện sớm, khi võng mạc chỉ bị rách, chưa gây bong hoặc chỉ bong một phần nhỏ, các bác sĩ sẽ sử dụng laser bắn xung quanh vết rách để hàn gắn vết thương, ngăn chặn hiện tượng võng mạc bị bong ra. Các trường hợp võng mạc đã bị bong hoàn toàn thì cần can thiệp phẫu thuật làm bám võng mạc. Tuy nhiên, theo BS. Đặng Văn Quế, tại Việt Nam cũng như nhiều nước tiên tiên trên thế giới, phẫu thuật bong võng mạc hầu như không có kết quả.
Sau phẫu thuật võng mạc, các bác sĩ nhãn khoa khuyên người điều trị phải tuyệt đối tuân thủ kỹ hướng dẫn, chỉ định của bác sĩ, đặc biệt là cách sử dụng thuốc và tư thế nằm, ngồi, đọc sách, cúi đầu. Trong khoảng 8-15 ngày sau khi mổ, người bệnh nên hạn chế đọc sách và đảo mắt qua lại, không nhìn ra cửa sổ khi ngồi trên ô tô, tránh hoạt động nặng, không đi máy bay, tránh bơi lội, tránh để các hóa chất như xà phòng, dầu gội đầu nhiễm vào mắt, tránh các hoạt động có thể lây nhiễm như tránh xa phòng cấp cứu… Khoảng 3-6 tháng sau võng mạc sẽ hồi phục hoàn toàn.
