Trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành xu thế toàn cầu, Việt Nam đã có những bước đi tiên phong với nỗ lực làm chủ công nghệ, củng cố chủ quyền dữ liệu số.
_____________________
Xây dựng các chuẩn mực về định danh, xác thực và truy xuất
Là gian trưng bày đầu tiên tiếp cận người dân khi đến với Triển lãm giới thiệu 6 sản phẩm dữ liệu tiên phong do Trung tâm Dữ liệu quốc gia phối hợp cùng Hiệp hội Dữ liệu quốc gia tổ chức hôm 4/7, NDAChain - Nền tảng Blockchain Quốc gia khiến nhiều người phải dừng chân vì những ưu việt vượt trội của nền tảng Blockchain mang dấu ấn trí tuệ Việt Nam, do người Việt làm chủ.
Ông Nguyễn Huy, Trưởng Ban Công nghệ, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia chia sẻ: “Rất nhiều quốc gia tiên tiến đã triển khai blockchain quốc gia để đáp ứng nhu cầu cấp thiết của kỷ nguyên mới. Tại Trung Quốc, mạng dịch vụ Blockchain (BSN) đã ra đời từ năm 2020, hỗ trợ hơn 200 ứng dụng. Tại Hàn Quốc, blockchain quốc gia Klaytn được đưa vào sử dụng từ năm 2019, xử lý hơn 50 triệu giao dịch mỗi tháng. Liên minh châu Âu với EBSI được triển khai từ năm 2020 giúp rút ngắn thời gian xác minh dịch vụ công xuyên biên giới 30%... Còn tại Việt Nam, Quyết định số 1236/QĐ-TTg ngày 22/10/2024 đặt mục tiêu trở thành quốc gia số hàng đầu vào năm 2030 đòi hỏi chúng ta phải có một hạ tầng kỹ thuật số mạnh mẽ”.
 |
Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương và các đại biểu trải nghiệm sản phẩm dữ liệu tại triển lãm. |
NDAChain là nền tảng blockchain công nghệ lõi, được xác định là một trong các trụ cột chiến lược được triển khai dựa trên tinh thần của Thông báo số 171 của Thủ tướng Chính phủ tháng 3/2025.
Không giống các blockchain công khai đại chúng, NDAChain vận hành theo mô hình blockchain cấp phép (permissioned blockchain), nơi mỗi nút xác thực đều được lựa chọn và giám sát kỹ lưỡng. Hiện mạng lưới đã có 49 nút xác thực đại diện cho các bộ ngành, tập đoàn kinh tế lớn như Masan, VNVC, SunGroup, Sovico, VNG, Misa… Với đặc tính bất biến và truy xuất dữ liệu thời gian thực, NDAChain có thể được ứng dụng trong đa dạng ngành nghề. Chẳng hạn, trong lĩnh vực thực phẩm, dược phẩm, sản phẩm sức khỏe nơi các doanh nghiệp thường xuyên đối mặt với tình trạng hàng nhái, hàng giả, NDAChain giúp xác thực nguồn gốc, giám sát toàn bộ hành trình của sản phẩm từ nhà sản xuất đến tay người tiêu dùng. Tại các doanh nghiệp sản xuất và logistics, việc ứng dụng NDAChain vào quản trị chuỗi cung ứng sẽ giúp tự động hóa kiểm tra, đối soát, chứng thực tài liệu và dữ liệu liên quan đến vận chuyển, phân phối, tồn kho. Điều này không chỉ giảm chi phí vận hành mà còn tăng niềm tin với đối tác trong và ngoài nước…
 |
“Sự bùng phát hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại và thiếu minh bạch trong chuỗi cung ứng đã khiến người tiêu dùng mất lòng tin, doanh nghiệp bị thiệt hại nghiêm trọng, và thậm chí ảnh hưởng tới uy tín của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, các yêu cầu ngày càng khắt khe từ các hiệp định thương mại thế hệ mới, truy xuất chuỗi giá trị và minh chứng nguồn gốc, đang buộc chúng ta phải nhìn nhận vấn đề này không chỉ ở góc độ kỹ thuật, mà là một yêu cầu mang tính chiến lược quốc gia”, Trưởng ban Công nghệ, Hiệp hội Dữ liệu quốc gia Nguyễn Huy chia sẻ. Chuyển đổi số không thể chỉ là số hóa quy trình; nó cần một kiến trúc đồng bộ, một chiến lược dữ liệu quốc gia toàn diện. Trong lĩnh vực truy xuất nguồn gốc, ba yếu tố then chốt cần được đặt lên hàng đầu là: Định danh - Xác thực - Truy xuất. Định danh giúp gắn cho mỗi sản phẩm, mỗi tổ chức một mã số nhận diện duy nhất giống như “căn cước” của công dân trong thế giới vật lý. Xác thực là quá trình đảm bảo rằng thông tin gắn với sản phẩm là đúng sự thật không bị làm giả, không bị can thiệp. Và truy xuất nguồn gốc là khả năng theo dõi toàn bộ vòng đời của sản phẩm, từ sản xuất, chế biến, đóng gói, vận chuyển, đến tay người tiêu dùng, tất cả được ghi nhận minh bạch và có thể kiểm chứng.
 |
Ông Nguyễn Huy nhấn mạnh: Nếu không có một nền tảng định danh và xác thực mạnh mẽ cho hàng hóa, chúng ta sẽ không thể đảm bảo chất lượng sản phẩm, không thể kiểm soát chuỗi cung ứng, không thể chứng minh tính bền vững và cũng không thể thực hiện cam kết thương mại số mà Việt Nam đang theo đuổi. Đây không còn là vấn đề kỹ thuật, mà là một điều kiện tiên quyết cho phát triển kinh tế số công bằng, minh bạch và bền vững. Việc xây dựng các chuẩn mực chung về định danh, xác thực và truy xuất không chỉ phục vụ cho doanh nghiệp, mà còn là bước đi chiến lược để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong một thế giới ngày càng đòi hỏi trách nhiệm, minh bạch và dữ liệu làm trung tâm.
Nội lực công nghệ Việt với 6 sản phẩm tiên phong
Ngoài nền tảng Blockchain quốc gia NDAChain, Triển lãm còn giới thiệu thêm 5 sản phẩm dữ liệu khác, đều là những sản phẩm tiêu biểu nhất trong nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ lõi do các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam phát triển. Năm sản phẩm dữ liệu đó bao gồm: Nền tảng tích hợp, chia sẻ, điều phối dữ liệu quốc gia: Công cụ quan trọng để kết nối các hệ thống dữ liệu cục bộ, tạo nên dòng chảy dữ liệu xuyên suốt phục vụ điều hành và hoạch định chính sách; Ứng dụng định danh phi tập trung quốc gia: Giải pháp tiên phong trong đảm bảo an toàn định danh, cho phép người dân kiểm soát dữ liệu cá nhân một cách chủ động; Trợ lý ảo quốc gia Rabbi: Biểu tượng của trí tuệ nhân tạo “Make in Vietnam”, hỗ trợ hiệu quả trong giao tiếp, truy xuất thông tin và tự động hóa hành chính; Hệ thống thư điện tử quốc gia: Do người Việt làm chủ toàn diện từ công nghệ đến vận hành, hệ thống này đảm bảo chủ quyền số, bảo mật và khả năng tích hợp sâu với các nền tảng dịch vụ công. Cuối cùng là Sàn dữ liệu - Một cơ chế vận hành minh bạch, hiện đại cho phép trao đổi, mua bán và chia sẻ dữ liệu một cách hợp pháp và hiệu quả.
Cả 6 sản phẩm được giới thiệu tại Triển lãm không chỉ là thành quả khoa học, công nghệ mà còn là minh chứng cho khả năng tự chủ, sáng tạo và tư duy chiến lược trong lĩnh vực dữ liệu số. Thiếu tướng Nguyễn Ngọc Cương, Giám đốc Trung tâm Dữ liệu quốc gia đã trực tiếp cùng các lãnh đạo thăm quan các gian hàng, trao đổi với chuyên gia công nghệ và đại diện doanh nghiệp phát triển sản phẩm. Ông khẳng định: “Mỗi sản phẩm trong triển lãm hôm nay không chỉ là thành quả kỹ thuật mà còn là tuyên ngôn cho thấy Việt Nam hoàn toàn có thể làm chủ công nghệ dữ liệu lõi - yếu tố then chốt trong xây dựng một quốc gia số độc lập, tự cường”.
 |
Triển lãm không chỉ dừng lại ở khía cạnh trình diễn công nghệ. Theo các chuyên gia, đây là nơi phản ánh rõ nhất tinh thần đổi mới sáng tạo, ý chí độc lập công nghệ và khát vọng làm chủ vận mệnh dữ liệu quốc gia. Các giải pháp AI, dữ liệu lớn, nền tảng định danh, sàn giao dịch... đều hướng tới một mục tiêu: Xây dựng hệ sinh thái số Việt Nam hiện đại, bền vững và có năng lực cạnh tranh toàn cầu.
Cơ hội lịch sử để bứt phá
Bắt đầu từ ngày 1/7/2025, Việt Nam chính thức bước vào một trang mới - Trang của tinh thần cải cách mạnh mẽ, của khát vọng đổi mới bộ máy để kiến tạo tương lai khi cả nước còn 34 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và mô hình chính quyền địa phương hai cấp chính thức được triển khai đồng bộ trên toàn quốc.
Song song với cuộc đại cải tổ về tổ chức, một cuộc cách mạng dữ liệu nhằm đưa dữ liệu trở thành “bàn đạp” vận hành bộ máy chính quyền mới trơn tru, hiệu quả cũng được thực hiện.
Ngày 1/7 không chỉ là ngày đánh dấu thay đổi về tổ chức bộ máy, mà còn là thời khắc Luật Dữ liệu chính thức có hiệu lực. Lần đầu tiên trong lịch sử lập pháp Việt Nam, dữ liệu được xác lập tư cách pháp lý như một tài sản có giá trị, có thể giao dịch, trao đổi, khai thác và bảo vệ.
Dữ liệu đã và đang hiện diện khắp nơi, trở thành yếu tố then chốt trong mọi quyết định, đồng hành cùng các quyết sách lịch sử của đất nước. Trong bối cảnh đó, Trung tâm Dữ liệu quốc gia và Hiệp hội Dữ liệu quốc gia được thành lập với nhiệm vụ trở thành đầu mối chia sẻ dữ liệu, hỗ trợ hoạch định chính sách, cải thiện dịch vụ công và thúc đẩy đổi mới sáng tạo.
Ngày 4/7, Trung tâm Dữ liệu quốc gia chính thức ra mắt hai đơn vị chiến lược, đó là Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu và Phòng an ninh, an toàn hệ thống, nhằm thúc đẩy nhanh hơn nữa mục tiêu làm chủ công nghệ dữ liệu lõi tại Việt Nam. Trong đó, Thiếu tá Đào Đức Triệu, Tổng Thư ký Hiệp hội Dữ liệu quốc gia được giao nhiệm vụ làm Giám đốc Trung tâm sáng tạo, khai thác dữ liệu. Thượng tá Đặng Văn Hiệu làm Trưởng phòng An ninh, an toàn hệ thống.
Sự ra đời của Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu và Phòng An ninh, an toàn hệ thống đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tiến trình xây dựng nền kinh tế số và thực thi chiến lược chuyển đổi số quốc gia. Đây không chỉ là sự ra đời của hai đơn vị chuyên môn, mà còn là sự hiện thực hóa tầm nhìn quốc gia về việc dữ liệu là tài sản chiến lược.
Đặc biệt, Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu được định vị như một “bộ não” đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực dữ liệu, nơi thúc đẩy khai thác, ứng dụng và chuyển hóa dữ liệu thành giá trị phục vụ quản trị, điều hành và phát triển kinh tế - xã hội. Trong khuôn khổ Lễ ra mắt Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu và Phòng An ninh an toàn hệ thống đã diễn ra Lễ ký kết Thỏa thuận hợp tác về phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo giữa Trung tâm Sáng tạo, khai thác dữ liệu với 26 đơn vị đối tác công nghệ chiến lược đại diện cho nhiều lĩnh vực khác nhau và các các tổ chức tài chính ngân hàng. Các thỏa thuận này đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, sáng tạo các nền tảng dữ liệu lõi của quốc gia.
