Trong bối cảnh các nền kinh tế đang tìm cách phục hồi và định vị lại vai trò văn hóa – sáng tạo trong tăng trưởng, bất kỳ cú sốc thuế quan nào cũng có thể làm lung lay các chuỗi cung ứng, đầu tư và dòng chảy hợp tác trong ngành công nghiệp nghệ thuật vốn đang khát khao mở rộng ra toàn cầu.
Trước đó, Tổng thống Donald Trump đã công bố mức thuế quan mới áp dụng với tất cả các quốc gia, trong đó có mức thuế cụ thể đối với 56 nước và Liên minh châu Âu. Bỏ qua phương pháp tính thuế khó hiểu, cùng với một số hòn đảo không có người ở, điều rõ ràng là Mỹ đang tính toán áp dụng thuế nhập khẩu với một lượng lớn đối tác thương mại và một phần lớn hàng hóa nhập khẩu mỗi năm.
Ngay trước và sau khi thông báo về mức thuế mới, các chuyên gia đã chia sẻ với ARTnews rằng những mức thuế mới và các biện pháp trả đũa - cả hiện tại và trong tương lai - sẽ gây ra nhiều tác động đối với ngành công nghiệp nghệ thuật. Những ảnh hưởng này bao gồm sự thay đổi giá của tác phẩm nghệ thuật, đồ nội thất, cổ vật, nguyên liệu thô, chi phí vận chuyển, giao hàng và dịch vụ tổ chức sự kiện. Ngoài ra, còn có thay đổi về chính sách nhập cư, trao đổi văn hóa, du lịch, tuyển dụng và việc đăng ký học các chương trình nghệ thuật tại Mỹ.
Mức thuế mới có thể kéo theo suy thoái
Các nhà kinh tế đã nhiều lần nhấn mạnh rằng các mức thuế này thực chất là loại thuế gián tiếp mà người nhập khẩu phải trả trước và sau đó sẽ được chuyển sang cho người tiêu dùng Mỹ, khiến giá hàng tăng và làm tăng nguy cơ xảy ra suy thoái.
Từ tháng Hai, các chuyên gia trong ngành nghệ thuật đã phải ứng phó với các mức thuế mới đối với hàng nhập khẩu từ Canada, Mexico, Hồng Kông và Trung Quốc. Theo Biểu thuế HTSUS của Mỹ, các tác phẩm nghệ thuật nguyên bản, đồ sưu tầm và cổ vật vẫn được miễn thuế. Tuy nhiên, trừ khi có thông báo miễn trừ mới, mức thuế “có đi có lại” được công bố ngày 2/4 sẽ bao gồm: Thuế cơ bản 10% cho các mặt hàng liên quan đến nghệ thuật từ các quốc gia khác, 26% đối với hàng từ Ấn Độ, 32% từ Đài Loan, 24% từ Nhật Bản, 25% từ Hàn Quốc, và 20% từ Liên minh châu Âu. Ngoài ra, miễn thuế cho các bưu kiện có giá trị dưới 800 USD sẽ chấm dứt từ ngày 2/5.
Tổng thống Trump cho rằng các mức thuế sẽ thúc đẩy người tiêu dùng mua hàng nội địa, từ đó kích thích nền kinh tế và tăng nguồn thu thuế. Ông cũng tuyên bố Mỹ đã bị “bòn rút và cướp bóc” bởi các quốc gia khác do thâm hụt thương mại kéo dài.
Theo Cục phân tích kinh tế Mỹ, thâm hụt thương mại năm 2024 là 918,4 tỷ USD, trong đó xuất khẩu đạt 3,1916 nghìn tỷ USD, tăng 119,8 tỷ so với 2023, còn nhập khẩu là 4,11 nghìn tỷ USD, tăng 253,3 tỷ so với 2023.
Ngành nghệ thuật Mỹ lệ thuộc lớn vào hàng nhập khẩu
Dù nhiều nghệ sĩ, tổ chức và nhà sưu tập nghệ thuật lớn đặt trụ sở tại Mỹ, ngành công nghiệp nghệ thuật nước này lại phụ thuộc vào nguồn cung nhập khẩu như: nguyên liệu mỹ thuật, đồ dùng văn phòng, gỗ (để làm thùng vận chuyển và khung tranh), bột giấy cho sách và catalog triển lãm, thiết bị điện tử, cùng các sản phẩm nghệ thuật giá rẻ như quần áo, túi vải, poster, ô dù và đồ chơi. Thép và nhôm cũng được sử dụng trong điêu khắc, kệ kho và kết cấu bảo tàng.
Các phòng tranh và tổ chức nghệ thuật nhỏ, vừa chịu ảnh hưởng nặng nhất do biên lợi nhuận thấp, nhân sự ít và khó thương lượng chi phí với nhà cung cấp.
Trước đó, các chủ phòng tranh từng chia sẻ với ARTnews rằng Mỹ không có chính sách “bảo lãnh nhập khẩu tạm thời” như phương án ATA Carnet ở Anh và Mexico để đưa tác phẩm nghệ thuật vào Mỹ phục vụ hội chợ hay đấu giá.
Dù Mỹ có cho phép nhập khẩu tạm thời các tác phẩm nghệ thuật do nghệ sĩ, giảng viên, nhà khoa học mang vào phục vụ triển lãm và thúc đẩy khoa học, nghệ thuật, nhưng những đơn vị ngoài Canada, Mexico, Hồng Kông sẽ phải nộp ít nhất 10% thuế giá trị mặt hàng - trừ phi đó là tác phẩm nguyên bản, đồ sưu tầm hay cổ vật.
Tình hình càng thêm khó khăn với các cắt giảm ngân sách
Thuế mới của Trump được đưa ra trong bối cảnh Mỹ vừa cắt giảm ngân sách cho Quỹ Quốc gia Nghệ thuật (NEA), Quỹ Quốc gia Nhân văn (NEH), và toàn bộ nhân sự Viện Bảo tàng và Thư viện Quốc gia (IMLS) bị cho nghỉ.
Giáo sư kinh tế Wendong Zhang tại Đại học Cornell cho biết, một số thành phố của Mỹ như Syracuse đã ghi nhận lượng khách du lịch từ Canada giảm do các mức thuế mới. Chi phí vận chuyển hàng hóa có thể còn tăng cao nếu Mỹ thông qua đề xuất áp thêm phí với tàu Trung Quốc tại các cảng, đặc biệt khi thuế mà Mỹ áp cho Trung Quốc đã tăng lên tổng cộng 125%.
Doanh nghiệp nghệ thuật Mỹ rơi vào thế bị động
Từ tháng Hai, câu chuyện thuế quan đã trở thành nỗi lo lớn cho các doanh nghiệp nghệ thuật tại Mỹ trong việc dự đoán chi phí tương lai.
“Rất khó để lập kế hoạch. Điều này khiến bạn chần chừ không dám đầu tư hay thuê nhân sự mới,” Giáo sư Zhang chia sẻ, cho biết ngay cả trường ông cũng phải hạn chế tuyển dụng vì chưa rõ nguồn hỗ trợ từ liên bang.
Ngay cả những tổ chức nghệ thuật sẵn sàng chi trả cũng sẽ phải đối mặt với thủ tục giấy tờ phức tạp hơn và nguy cơ chờ đợi lâu hơn tại hải quan.
“Bạn phải kiểm tra từng món hàng, kể cả những gì mua ở Yorkdale (Toronto), xem có bị áp thuế không,” ông Zhang cho biết.
Cựu Bộ trưởng Thương mại Mỹ và nhà sưu tập Wilbur Ross nói rằng một cách để tránh thuế là lưu giữ tác phẩm tại các kho ngoại quan.
“Tôi không nghĩ điều này ảnh hưởng quá nhiều đến nghệ thuật đương đại,” ông nói. “Có thể sẽ tác động đến nghệ thuật cổ điển và cổ vật nhiều hơn. Người bán có thể phải giảm giá, nhưng giá mua cuối cùng chắc không thay đổi nhiều.”
