Đằng sau động thái xin gia nhập CPTPP của Trung Quốc

0:00 / 0:00
0:00
(Ngày Nay) - Việc Trung Quốc xin gia nhập Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTP) vào tuần trước đã khiến nhiều người bất ngờ và được coi là một động thái đột ngột của chính quyền Bắc Kinh.
Đằng sau động thái xin gia nhập CPTPP của Trung Quốc

Tuy nhiên, động thái tưởng chừng đột ngột này lại dựa trên một kế hoạch đã được lên kịch bản cẩn thận bắt đầu từ hơn 300 ngày trước. Nếu Trung Quốc được chấp thuận gia nhập, điều này sẽ thay đổi động lực của hiệp định CPTPP.

Đối với Nhật Bản, quốc gia thay thế Mỹ để giữ vai trò dẫn đầu trong số 11 thành viên còn lại của hiệp định TPP, lợi ích của nước này có thể nhanh chóng bị tước đoạt nếu chính quyền Tokyo không nắm bắt chính xác các động thái chiến lược của Bắc Kinh và dự đoán các kịch bản trong tương lai.

Đầu tháng 11 năm ngoái, kế hoạch xin gia nhập CPTPP đã được các nhà lãnh đạo Trung Quốc đưa ra, theo một nguồn đáng tin cậy quen thuộc với các chính sách kinh tế đối ngoại của Trung Quốc.

Nguồn tin này cho biết phía Bắc Kinh đã hạ quyết tâm gia nhập CPTPP sau khi nắm được thông tin về chiến thắng của Tổng thống Mỹ Joe Biden trong cuộc bầu cử năm 2020.

Điểm mấu chốt của kế hoạch 300 ngày đó là Trung Quốc phải gia nhập CPTPP trước khi Mỹ, dưới thời Tổng thống Biden, có thể cân nhắc quay trở lại. Điều này có thể xảy ra vào năm 2022, một khi đại dịch COVID-19 lắng xuống.

Đằng sau động thái xin gia nhập CPTPP của Trung Quốc ảnh 1

Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị gặp mặt người đồng cấp Singapore Vivian Balakrishnan. Ảnh: AP

Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh APEC vào ngày 20/11 năm 2020, ông Tập Cận Bình đã tuyên bố rằng Trung Quốc "sẽ xem xét một cách thuận lợi" việc tham gia CPTPP. 300 ngày sau bài phát biểu trên, Trung Quốc đã đệ đơn xin gia nhập hiệp định.

Ngoài Mỹ, phía Trung Quốc cũng muốn gây áp lực với chính quyền trên đảo Đài Loan, vốn đã bày tỏ mong muốn tham gia CPTPP. Hôm thứ Tư, như để phủ nhận động thái của Trung Quốc, truyền thông Đài Loan đưa tin rằng chính quyền Đài Bắc đã chính thức nộp đơn xin gia nhập CPTPP.

Trước khi tuyên bố gia nhập CPTPP, Chủ tịch Tập Cận Bình đã tham gia thảo luận về các chính sách kinh tế đối ngoại cùng với Thủ tướng Lý Khắc Cường, người giám sát sự tham gia của Trung Quốc vào các cuộc đàm phán Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP).

Vào tháng 5 năm 2020, Thủ tướng Lý phát biểu trong cuộc họp báo thường niên vào cuối Đại hội Đại biểu Nhân dân Toàn quốc rằng Trung Quốc "có thái độ tích cực và cởi mở" đối với việc tham gia CPTPP.

Những người đóng vai trò quan trọng trong vai trò cầu nối giữa hai nhà lãnh đạo cao nhất là Phó Thủ tướng Lưu Hạc, một người thân tín của ông Tập, và Du Kiến Hoa, Thứ trưởng Bộ Thương mại đồng thời là đại diện thương mại quốc tế của Trung Quốc.

Một trung tâm chỉ huy được thành lập trong Quốc vụ viện Trung Quốc và các cuộc họp được tổ chức bất cứ khi nào cần đưa ra các quyết định quan trọng. Mục tiêu đầu tiên cần tiếp cận, dựa trên kế hoạch 300 ngày, là New Zealand.

New Zealand là một trong 4 thành viên sáng lập của hiệp định TPP (tiền thân của CPTPP), cùng với Brunei, Chile và Singapore. Nước này đóng vai trò là cơ quan lưu chiểu cho hiệp định thương mại, "người gác cổng" cho những người mới gia nhập.

Đơn đăng ký của Trung Quốc không được nộp cho nước chủ tịch năm nay là Nhật Bản, mà là New Zealand.

Vào tháng 1, hai tháng sau khi ông Tập tuyên bố ý định gia nhập, Trung Quốc đã ký một thỏa thuận nâng cấp hiệp định thương mại tự do (FTA) song phương với New Zealand, một FTA được coi là có lợi cho New Zealand hơn là cho Trung Quốc.

Đằng sau động thái xin gia nhập CPTPP của Trung Quốc ảnh 2

Đại diện Trung Quốc ký Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Ảnh: Reuters

Trung Quốc cũng đã liên hệ với Singapore, một thành viên sáng lập TPP khác, như một phần của quá trình "vận động hành lang" vào phút cuối trước khi nộp đơn xin gia nhập CPTPP. Trung Quốc đã để mắt đến vị trí chủ tịch của Singapore vào năm 2022.

Ủy viên Quốc vụ kiêm Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đến thăm Singapore vào giữa tháng 9 vừa qua. Theo truyền thông địa phương, ông Vương đã nhận được sự bảo đảm từ người đồng cấp Vivian Balakrishnan rằng Singapore hoan nghênh sự quan tâm của Trung Quốc đối với CPTPP.

Malaysia cũng đã bày tỏ sự ủng hộ đối với việc gia nhập CPTPP của Trung Quốc. Trung Quốc tin rằng nhiều quốc gia ở Đông Nam Á sẽ không phản đối việc nước này tham gia các cuộc đàm phán xin gia nhập.

Chính quyền Bắc Kinh cũng tự tin về việc phía Tokyo cũng sẽ không phản đối việc khởi động các cuộc đàm phán gia nhập của Trung Quốc.

CPTPP luôn là một con đường dẫn đến ảnh hưởng lớn hơn trong khu vực đối với Bắc Kinh. Ngoài ra, tình hình hỗn loạn tại Afghanistan cũng là yếu tố quyết định cuối cùng thúc đẩy Trung Quốc nộp đơn đăng ký.

Phía Bắc Kinh nhận thấy rằng chính quyền Biden sẽ bị ảnh hưởng bởi vấn đề Afghanistan và Trung Đông trong tương lai gần nên sẽ không thể có kế hoạch quay trở lại CPTPP sớm.

Dựa trên phân tích đó, giới lãnh đạo Trung Quốc đã có động thái đầu tiên trước thềm hội nghị cấp cao APEC năm nay, dự kiến ​​sẽ được tổ chức vào tháng 11.

Câu hỏi đặt ra ở đây là liệu ông Tập và các cấp dưới có sẵn sàng bắt tay vào cải cách toàn diện trong nước để đáp ứng những rào cản mà CPTPP đặt ra hay không. Tuy nhiên, vẫn có không ít người nghi ngờ về sự nghiêm túc của Trung Quốc trong việc gia nhập hiệp định này.

"Mọi người đang hiểu sai điều này", một nhà quan sát cho biết. "Với tình hình chính trị hiện tại ở Trung Quốc, chính quyền Bắc Kinh không có ý định tham gia CPTPP ngay lập tức. Họ cũng không sẵn sàng tổ chức các cuộc đàm phán một mất một còn."

"Việc tham gia đàm phán chỉ cần sự ủng hộ nhất trí của các thành viên CPTPP. Ngay cả khi các cuộc đàm phán được tiến hành, Trung Quốc sẽ từ tốn giải quyết các vấn đề nghiêm trọng", nguồn tin này nói thêm.

Đằng sau động thái xin gia nhập CPTPP của Trung Quốc ảnh 3

Ông Tập Cận Bình phát biểu tại hội nghị APEC 2020. Ảnh: Reuters

Trong vài năm qua, Trung Quốc đã đưa ra nhiều biện pháp đi ngược lại với những gì mong đợi của các quốc gia thành viên CPTPP. Sáp nhập các công ty lớn của nhà nước là một ví dụ.

Trong khi các nhà chức trách Trung Quốc đã áp dụng các khoản tiền phạt chống độc quyền đối với các công ty tư nhân lớn hoặc buộc họ phải chia nhỏ, nước này đã không giải quyết vấn đề trợ cấp cho các công ty nhà nước.

Vào năm 2001, Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Các cuộc đàm phán gia nhập WTO của nước này bắt đầu vào những năm 1990. Đó là những cuộc đàm phán "sống còn" mà Trung Quốc đánh cược số phận của mình trong khi tiến hành cải cách trong nước, đặc biệt là đối với các công ty nhà nước.

Đơn xin gia nhập CPTPP lần này của Trung Quốc không cho thấy rằng nước này có quyết tâm kiên quyết như vậy.

Trung Quốc phản đối việc cho phép lưu chuyển dữ liệu tự do xuyên biên giới, điều mà CPTPP quy định. Trên thực tế, chính quyền Bắc Kinh cũng đang đi theo hướng ngược lại, ngày 1/9 tới đây nước này đã bắt đầu thực thi luật bảo mật dữ liệu.

Các lực lượng cánh tả ở Trung Quốc là một nhóm có ảnh hưởng và ủng hộ việc ông Tập đi theo hướng kiểm soát nhà nước chặt chẽ hơn. Họ đã liên tục phản đối việc gia nhập CPTPP, nói rằng các quy định của hiệp định như hạn chế trợ cấp cho các công ty nhà nước sẽ dẫn đến vi phạm chủ quyền quốc gia của Trung Quốc.

Với tình hình chính trị hiện tại của Trung Quốc, việc nước này tuyên bố gia nhập CPTPP là điều mâu thuẫn.

Trong khi đó, một nguồn tin khác chỉ ra rằng việc Trung Quốc đăng ký gia nhập CPTPP là nhằm gửi đi một thông điệp cả trong và ngoài nước rằng nước này sẽ vẫn là "một nền kinh tế thị trường."

Nguồn tin này mô tả việc Trung Quốc đăng ký trở thành thành viên CPTPP là một hành động phòng thủ, được thực hiện khi nhận thức rằng nước này đang bị giám sát chặt chẽ hơn vì nghiêng hẳn về chủ nghĩa xã hội gần đây.

Ủy ban Thường vụ Bộ Chính trị Trung Quốc, cơ quan ra quyết định hàng đầu của Đảng Cộng sản Trung Quốc, sẽ được cải tổ tại đại hội đảng diễn ra vào mùa thu năm 2022.

Ông Tập đang cố gắng duy trì vị trí lãnh đạo tối cao của Trung Quốc sau năm 2022. Với việc để mắt đến đại hội đảng năm 2027, nhà lãnh đạo 68 tuổi có thể sử dụng khả năng gia nhập CPTPP của Trung Quốc và các cuộc đàm phán thành viên trong tương lai làm đòn bẩy cho các cải cách trong nước.

Tuy nhiên, chiến lược gia nhập CPTPP của Trung Quốc, có nhiều khía cạnh khác nhau, không bao giờ có thể bị đánh giá thấp.

Một thủ tướng mới của Nhật Bản sẽ kế nhiệm ông Suga Yoshihide sau cuộc bầu cử chủ tịch đảng Dân chủ Tự do cầm quyền vào cuối tháng này.

Bất cứ ai đảm nhận chức vụ đứng đầu chính phủ Nhật Bản sẽ ngay lập tức bị áp lực phải đưa ra quyết định về cách đối phó với Trung Quốc về mặt chính trị và kinh tế.

Theo Nikkei Asia
Nhóm nhạc BTS tích cực quảng bá văn hóa Hàn Quốc. Ảnh: Bighit Entertainment
Giới trẻ châu Á kể chuyện văn hóa dân tộc
(Ngày Nay) - Người trẻ châu Á ngày nay không chỉ năng động, sáng tạo mà còn luôn ý thức gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. Họ đang thổi bùng sức sống mới cho văn hóa truyền thống bằng những cách thức độc đáo và đầy cảm hứng.
Ảnh minh họa
Công an Hà Nội cảnh báo 24 thủ đoạn sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm tài sản
(Ngày Nay) - Theo Công an TP Hà Nội, tội phạm sử dụng công nghệ cao để lừa đảo chiếm đoạt tài sản vẫn diễn biến phức tạp, các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, lợi dụng không gian mạng để thực hiện hành vi phạm tội, gây thiệt hại đặc biệt lớn về kinh tế-xã hội.
Tầng lớp tỷ phú, giàu có tìm nơi tận hưởng cuộc sống “xa xỉ thầm lặng”
Tầng lớp tỷ phú, giàu có tìm nơi tận hưởng cuộc sống “xa xỉ thầm lặng”
(Ngày Nay) -  “Quiet luxury” - sự xa xỉ thầm lặng đang phát triển thành xu hướng sống, phong cách tận hưởng mới của giới thượng lưu. Bắt nguồn từ thời trang, xu hướng này “lấn sân” sang lĩnh vực bất động sản và được giới nhà giàu ưa chuộng. Điều này lý giải vì sao phân khu The Miyabi (thuộc Thành phố đảo Hoàng Gia - Vinhomes Royal Island) được săn đón ngay khi vừa ra mắt .
Ảnh minh họa
WHO ra mắt mạng lưới toàn cầu mới giám sát virus corona
(Ngày Nay) -  Ngày 27/3, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã ra mắt mạng lưới toàn cầu mới về virus corona CoViNet để phát hiện, theo dõi và đánh giá sớm cũng như chính xác các virus SARS-CoV-2, MERS-CoV và các chủng virus corona mới đe dọa nghiêm trọng sức khỏe cộng đồng.
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng
Việt Nam hoan nghênh Nghị quyết về việc ngừng bắn tại Dải Gaza
(Ngày Nay) - Ngày 27/3, trả lời câu hỏi của phóng viên đề nghị cho biết phản ứng của Việt Nam trước việc Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua Nghị quyết 2728 về việc ngừng bắn tại Dải Gaza, Người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng khẳng định: