Từ nghề báo đến dàn dựng sân khấu, đạo diễn Nguyễn Việt Thanh luôn chọn sự tiên phong để mở lối sáng tạo. Khoảnh khắc chị chia sẻ hành trình của mình tại Trụ sở UNESCO Paris, Cộng hòa Pháp, trung tâm điều phối các hoạt động văn hóa, khoa học và giáo dục lớn nhất thế giới, đã trở thành một dấu mốc khi một nghệ sĩ Việt Nam hiện diện với tư cách người kiến tạo đối thoại, kết nối di sản dân tộc cùng tầm nhìn toàn cầu.
______________
 |
Đạo diễn Việt Thanh sinh trưởng trong một gia đình giàu truyền thống văn hóa, là con gái của nhà thơ Hữu Thỉnh. Tuổi thơ của chị ngập tràn trong văn chương, âm nhạc và những giá trị tinh thần được bồi đắp qua nhiều thế hệ. Thế nhưng, thay vì tiếp nối con đường tưởng như hiển nhiên định trước, chị chọn bước ra khỏi quỹ đạo an toàn, từ chối sống dưới sự che chở của người cha danh tiếng.
Khởi đầu sự nghiệp tại Đài Truyền hình Hà Nội, Việt Thanh có cơ hội trải nghiệm nhiều công việc và sớm để lại dấu ấn khi tham gia sản xuất những chương trình lớn. Trong đó, “Bản giao hưởng hòa bình” chị góp công xây dựng vẫn còn được công chúng nhắc nhớ cho đến hôm nay. Nhưng càng gắn bó, Việt Thanh càng nhận ra những giới hạn của môi trường công tác và khát vọng sáng tạo không ngừng thôi thúc chị.
Sau hơn một thập kỷ đồng hành với nghề, Việt Thanh quyết định rời bỏ công việc ổn định để dấn thân trên con đường mới mẻ, độc lập hơn. Nhắc lại lựa chọn ấy, nữ đạo diễn giãi bày rằng nếu cứ an phận trong một cơ quan nhà nước, con đường của chị hẳn sẽ ngày càng hẹp lại. Khi nghe tin Việt Thanh bỏ nghề, cha chị từng chưa thể đồng tình ngay. Cho đến về sau, khi chứng kiến những chương trình thành công của chị, ông buộc phải thừa nhận đó là lựa chọn đúng đắn của con gái.
 |
Cần kể thêm rằng, trước khi khẳng định tên tuổi trong lĩnh vực sân khấu, Việt Thanh từng là một trong những “bầu show” đầu tiên ở miền Bắc. Đầu những năm 2000, khi sân khấu ca nhạc còn khan hiếm, chị đã tự mình tổ chức chương trình, đầu tư và quản lý nghệ sĩ trẻ. Khi khái niệm “lăng xê chuyên nghiệp” vẫn còn xa lạ, chị đã mạnh dạn xây dựng một ê-kíp bài bản với nhạc sĩ sáng tác, chuyên gia hòa âm phối khí, nhà thiết kế thời trang, người phụ trách hình ảnh. Tất cả vận hành như một guồng máy, giúp nghệ sĩ bước ra thị trường với sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
Nhìn lại chặng đường đã qua, đạo diễn Việt Thanh nhận định đó không phải câu chuyện kể để tự hào, mà để thấy rõ những viên gạch đầu tiên đã đặt nền móng cho hành trình của chị sau này. Bởi cách làm ấy không chỉ mở đường cho lớp nghệ sĩ trẻ mà còn góp phần định hình sự chuyên nghiệp trong quản lý và biểu diễn ca nhạc trong khu vực miền Bắc.
Nếu nghề báo rèn cho Việt Thanh thói quen quan sát từ phía công chúng thì nghề quản lý nghệ sĩ mang lại cho chị trải nghiệm thực tế về tâm lý khán giả. Hai công việc tưởng chừng khác biệt nhưng lại bổ sung cho nhau, xây dựng nên bản lĩnh của một đạo diễn vừa có tầm nhìn tổng thể, vừa đủ nhạy cảm để chạm tới cảm xúc người xem.
Khác với nhiều đồng nghiệp trẻ bắt đầu sự nghiệp ngay sau khi ra trường, Việt Thanh phải đến lứa tuổi ba mươi mới chính thức đạo diễn những chương trình mang dấu ấn cá nhân. Và ngay lập tức, chị trở thành lựa chọn của nhiều tên tuổi lớn. Việt Thanh đã nhận dàn dựng từ Khánh Ly trong ngày trở lại đến các liveshow của Đàm Vĩnh Hưng, Hồ Ngọc Hà, Lệ Quyên, Quang Dũng, Anh Thơ, Trọng Tấn… Tất cả đều in đậm dấu ấn của đạo diễn Việt Thanh cùng sự khác biệt giữa thị trường nghệ thuật đầy biến động.
 |
Nếu phần đông đạo diễn thường chọn con đường quen thuộc, dàn dựng trong rạp hát, khán giả ngồi ngay ngắn, đèn bật đúng giờ rồi vở diễn mở màn thì Việt Thanh lại khác. Nữ đạo diễn chủ động phá vỡ khuôn mẫu, kéo nghệ thuật ra khỏi thói quen cố hữu, đặt khán giả vào những trải nghiệm khó lặp lại. Bởi ở mỗi thể nghiệm, di sản truyền thống luôn được chị đặt thành điểm tựa, là chất liệu gốc, cũng là men để xúc cảm thăng hoa.
Một trong những sân khấu đáng nhớ đối với Việt Thanh là vở diễn giữa không gian linh thiêng của núi rừng Yên Tử. Thay vì chọn khung giờ tối, nữ đạo diễn chọn giờ mở màn vào lúc bốn giờ sáng, giữa ánh bình minh tinh khôi. Cứ thế, trong lớp sương mù bảng lảng, tiếng tù và vang rền, tiếng trống thúc dội về từ triền núi, hình ảnh đoàn quân nhà Trần hiên ngang bước ra từ lòng đất lịch sử. Và khán giả gần như choáng ngợp. Lúc ấy, họ không còn chỉ ngồi xem mà như được nhập thân vào lịch sử, hòa trong bầu hào khí Đông A hùng tráng.
 |
Hôm ấy cũng là một buổi diễn không đông khán giả, nhưng tất cả đều là những gương mặt tinh hoa trong giới báo chí, chuyên môn và nghệ thuật. Họ đến với Việt Thanh không đơn thuần để tìm một trải nghiệm giải trí, mà chờ đợi được chị dẫn dắt vào không gian sử thi, vừa linh thiêng, huyền hoặc nhưng cũng tràn đầy xúc cảm nhân thế. Sau chương trình, nhiều người thừa nhận họ đã ở trong một trạng thái hiếm gặp khi đi xem một chương trình nghệ thuật.
Khi được hỏi về dấu ấn trên, Việt Thanh nhận định: “Chưa đầy hai giờ biểu diễn nhưng thực chất là kết quả của gần một năm chuẩn bị. Tôi đi sâu vào từng chi tiết, từ âm nhạc, phục trang, động tác cho tới thần thái của hàng trăm diễn viên… tất cả đều phải chính xác. Bởi khán giả phía dưới đã quá hiểu câu chuyện lịch sử mà vở diễn chia sẻ, họ có đầy đủ tri thức để không bỏ lọt bất cứ sơ suất nào. Đặc biệt với bản thân mình tôi tự đề ra thử thách phải chạm tới những tầng nghĩa sâu xa của kho tàng dân tộc, nếu không, chẳng khác nào quay lưng với truyền thống của cha ông”.
Nền tảng tri thức sóng đôi cùng sự nhạy bén về văn hóa từng không ít lần giúp đạo diễn Việt Thanh hóa giải những khó khăn mà công việc sáng tạo không ngừng đặt ra. Đơn cử, trong dịp kỷ niệm giao lưu giữa Bộ trưởng Quốc phòng Việt Nam và Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc gần đây, nữ đạo diễn được giao nhiệm vụ dàn dựng một chương trình vừa hay, vừa ý nghĩa nhưng ngắn gọn và đảm bảo tinh thần ngoại giao. Tuy nhiên, không chỉ có thể, càng gần ngày diễn áp lực về không khí, an ninh và thời gian ngày càng đặt nặng lên vai chị.
 |
Đến ngày diễn, giữa không khí căng thẳng và an ninh dày đặc, đạo diễn Việt Thanh đã làm lắng dịu tất thảy khi tiết mục hát then dìu dặt mở đầu cất lên, sau đó là dàn nhạc dân tộc bao gồm đàn tính và nhiều nhạc cụ độc đáo khác, mở ra cao trào là màn song ca giữa các nghệ sĩ Việt – Trung. Chỉ sau năm phút biểu diễn, không gian lặng đi trước khi tiếng vỗ tay trỗi dậy. Buổi giao lưu giữa các lãnh đạo cao cấp giữa hai nước dự kiến vốn diễn ra rất ngắn, cuối cùng lại kéo dài tới 30 phút khi hai vị bộ trưởng có sự cởi mở trong đối thoại. “Giá trị của di sản nằm ở chỗ ấy, khi đã chạm vào cảm xúc thì mọi khoảng cách nghi thức hay chính trị đều có thể tan biến”, đạo diễn Việt Thanh hồi tưởng.
Không chỉ ở Yên Tử hay bên lề các phiên ngoại giao, đạo diễn Việt Thanh còn ghi dấu với những festival quy mô kỷ lục. Chị từng xây dựng chuỗi sự kiện kéo dài sáu ngày, thu hút hơn ba trăm nghìn lượt khán giả, một con số vượt xa nhiều festival trong nước. Trong đó, buổi sáng có lễ hội xiếc, buổi chiều là lễ hội nước rồi đến lễ hội quà tặng… Cứ thế, ngày nào cũng kín khán giả tham gia, đặt chỗ. Tuy nhiên điều khiến nữ đạo diễn tự hào không phải là kỷ lục, mà là niềm tin công chúng dành cho thương hiệu nghệ thuật của chị. Họ sẵn sàng bỏ tiền mua vé vì tin chắc sẽ nhận lại một trải nghiệm xứng tầm.
 |
Trong giới biểu diễn nghệ thuật tại Việt Nam, nhiều người có thói quen phân biệt rạch ròi giữa “concert” và “event”. Theo đó, “concert” được coi là nghệ thuật đích thực, còn “event” thường bị đánh giá là sự kiện thiên về thương mại, hào nhoáng nhưng thiếu chiều sâu. Dưới góc nhìn của đạo diễn Việt Thanh, ranh giới đó ngày càng trở nên mờ nhạt. Bởi mỗi sự kiện dù gắn với nghệ sĩ hay thương hiệu vẫn có thể mang tầm vóc nghệ thuật, miễn là biết đặt văn hóa vào trung tâm.
Chính quan niệm này đã giúp Việt Thanh trở thành đối tác tin cậy của nhiều tập đoàn lớn như Vietcombank, Viettel, Novaland, Casper, Masterise… Với họ, nữ đạo diễn không chỉ là người chịu trách nhiệm dàn dựng chương trình mà còn đồng hành như một cố vấn kiến tạo chiều sâu văn hóa cho các hoạt động từ nội bộ cho đến đối ngoại.
 |
Điều khác biệt ở đạo diễn Việt Thanh là cách chị giúp doanh nghiệp tìm thấy “tâm hồn” của mình. Chẳng hạn, những định chế tài chính hàng đầu của cả nước khi tổ chức lễ ký kết, hội nghị hay sự kiện thường mang nặng tính hành chính, thiếu điểm nhấn do chưa có sự tham gia của văn hóa. Khi bắt tay với đạo diễn Việt Thanh, từng sự kiện của doanh nghiệp được tái định nghĩa, không chỉ là sự kiện mà còn là dịp để lan tỏa giá trị văn hóa doanh nghiệp, để đối tác của họ nhận ra mình đang bước vào một không gian có bản sắc riêng biệt, không lẫn với bất kỳ ai.
Không ít lần đạo diễn Việt Thanh đã tạo nên bất ngờ, khiến chính lãnh đạo doanh nghiệp xúc động. Từng có vị chủ tịch bước lên sân khấu rồi khựng lại, sau đó thừa nhận rằng không ngờ một sự kiện tài chính lại có thể tinh tế và giàu chất văn hóa đến thế. Đó là khoảnh khắc chứng minh rằng một doanh nghiệp, ngoài hoạt động kinh doanh, còn có thể lan tỏa bản sắc dân tộc thông qua cách tổ chức sự kiện.
Với Việt Thanh, trách nhiệm của một nhà đạo diễn không dừng ở việc làm đẹp cho các sự kiện trước mắt. Chị coi nó như một hoạt động “gieo mầm”, đưa những hạt giống văn hóa vào từng chương trình, từng hoạt động, để về lâu dài chính doanh nghiệp sẽ trở thành người nuôi dưỡng rồi lan tỏa di sản.
Ở góc độ rộng lớn hơn, cách làm ấy mở ra một hướng tiếp cận mới cho công nghiệp văn hóa Việt Nam. Thay vì chỉ dựa vào nhà nước hay giới nghệ sĩ, mà có thể huy động nguồn lực mạnh mẽ từ các doanh nghiệp, những chủ thể có đủ tiềm lực tài chính với mạng lưới khách hàng và sức ảnh hưởng rộng lớn để đưa văn hóa Việt Nam đi xa. Và để làm được điều đó, rất cần những đạo diễn thấu hiểu văn hóa như Việt Thanh, người biết kết nối giá trị văn hóa với tầm nhìn chiến lược của thương hiệu.
 |
