Lễ hội truyền thống động Hoa Lư được tổ chức tại 4 địa điểm: Đình Trai, chùa Hưng Quốc, động Thung Lau, đền Thung Lá. Lễ hội diễn ra từ ngày mùng 10 - 13 tháng Giêng hằng năm để tri ân các bậc tiền nhân như Đinh Tiên Hoàng Đế, Thái hậu Dương Vân Nga, Quốc sư Nguyễn Minh Không…
Với đạo lý uống nước nhớ nguồn, lễ hội được cộng đồng dân cư tổ chức nghiêm trang với nhiều nghi lễ tế, rước cùng với những hoạt động văn hóa, văn nghệ dân gian như: Cờ lau tập trận, múa lân, hát chèo, thi đấu cờ tướng và giao lưu văn nghệ… tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho đông đảo người dân và du khách.
Ông Đinh Khắc Thủy, Chủ tịch UBND xã Gia Hưng cho biết, việc tổ chức lễ hội truyền thống động Hoa Lư nhằm phát huy và gìn giữ văn hóa truyền thống quý báu đã có từ lâu đời. Đồng thời cũng là dịp huy động tài lực, vật lực để làm phong phú thêm lễ hội và cơ quan hữu quan có điều kiện tu sửa, tôn tạo, xây dựng khu di tích lịch sử ngày càng khang trang, đẹp đẽ. Ông Đinh Khắc Thủy bày tỏ tin tưởng lễ hội truyền thống sẽ trở thành ngày hội văn hóa tiêu biểu, ngày càng được tổ chức trang trọng, ấn tượng.
Theo truyền thuyết lịch sử kể lại: Trên mảnh đất địa linh nhân kiệt có vị tướng quân Đinh Tiên Hoàng Đế lấy chốn sơn động Hoa Lư làm nơi luyện tập binh mã, chiêu hồi quân sỹ. Sau khi dẹp loạn 12 sứ quân, Đinh Tiên Hoàng tự xưng là Vạn Thắng Vương. Năm Mậu Thìn (968) ông mở nước, dựng đô xưng làm Hoàng đế - Tôn hiệu là Đại Thắng Minh và đặt tên nước là Đại Cổ Việt, đến năm Canh Ngọ (970) ông bắt đầu đặt hiệu nước là "Thái Bình".
Tại Động Hoa Lư có đền thờ Thánh Nguyễn Minh Không. Theo nhiều công trình nghiên cứu, thiền sư Nguyễn Minh Không tên thật là Chí Thành, người Đàm Xá nay thuộc huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình, được biết đến với danh vị “Lý triều Quốc sư” hay “Lý Quốc Sư”. Không chỉ là một nhà tu hành đạt đạo, ông còn là một danh y nổi tiếng chữa bệnh bằng thuốc nam do ông dày công nghiên cứu, sưu tầm trong dân gian. Ông là người có công lao to lớn, đóng góp tích cực vào công cuộc phát triển văn hóa dân tộc Việt về các mặt: Y học, kiến trúc mỹ nghệ, là nền tảng cho sự phát triển bền vững của văn hóa Việt Nam, truyền từ đời này sang đời khác được dân gian phong Thánh.
Động Hoa Lư (còn có tên là thung Lau, thung Ông) được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia năm 1996. Nằm giữa động Hoa Lư là ngôi đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng và hội đồng văn võ triều Đinh, phía sau đền vua Đinh là đền thờ Thánh Nguyễn Minh Không. Lễ hội di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia động Hoa Lư là hoạt động văn hoá truyền thống lâu đời, kế thừa và phát huy bản sắc văn hoá tốt đẹp của dân tộc Việt Nam. Đây là dịp để người dân và du khách thập phương thành kính dâng hương, nhớ về cội nguồn, ghi nhớ công lao dựng nước và giữ nước, tạo lập làng, xã. Đồng thời cũng là dịp tổ chức giao lưu, vui chơi các hoạt động văn hoá, văn nghệ trên địa bàn.
