Tổng thống Mỹ Joe Biden phát biểu khi khai mạc cuộc họp: “Phần lớn lịch sử của thế giới chúng ta sẽ được viết ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương trong những năm tới”, đồng thời lưu ý rằng ba quốc gia sẽ cùng nhau viết nên câu chuyện này.
“Tôi mong chờ hội nghị thượng đỉnh đầu tiên này và nhiều hội nghị thượng đỉnh khác trong những năm tới”, ông Biden nói.
Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr., người phát biểu tiếp theo, cho biết: "Cuộc gặp này có thể chỉ là sự khởi đầu".
Theo nhà lãnnh đạo này, hội nghị thượng đỉnh ba bên ra đời không phải vì sự thuận tiện hay hiệu quả mà là “một sự tiến triển tự nhiên” giữa các đối tác “được liên kết bởi sự tôn trọng sâu sắc đối với nền dân chủ, quản trị tốt và pháp quyền”.
“Hội nghị thượng đỉnh hôm nay là cơ hội để xác định tương lai mà chúng ta mong muốn và cách chúng ta dự định cùng nhau đạt được nó”, ông Marcos Jr. khẳng định.
Về phần mình, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida cho rằng “sự hợp tác nhiều tầng” giữa các đồng minh và các quốc gia có cùng chí hướng là điều cần thiết để duy trì và củng cố trật tự quốc tế tự do và cởi mở dựa trên pháp quyền.
Trước hội nghị thượng đỉnh, một quan chức cấp cao của Mỹ đã nói rõ với báo giới rằng cuộc gặp này là phản ứng trực tiếp trước hành động ép buộc của Trung Quốc ở Biển Đông và nhằm gửi đi một thông điệp đoàn kết “rõ ràng”.
Tại hội nghị thượng đỉnh, Tổng thống Biden đã gián tiếp cảnh báo Trung Quốc về những hoạt động này.
"Tôi muốn nói rõ. Các cam kết quốc phòng của Mỹ với Nhật Bản và Philippines là sắt thép. Chúng là sắt thép. Bất kỳ cuộc tấn công nào vào máy bay, tàu hoặc lực lượng vũ trang Philippines ở Biển Đông sẽ viện dẫn hiệp ước phòng thủ chung của chúng tôi", ông nói.
Sau thời gian đầu tỏ ra lạnh nhạt, hiện chính quyền Biden đang tỏ rõ sự ủng hộ dành cho Tổng thống Marcos Jr. và đang cố gắng “khóa chặt” quan hệ bằng cách củng cố quan hệ kinh tế, với sự giúp đỡ của Nhật Bản.
“Liên minh của chúng tôi với Philippines là liên minh lâu đời nhất ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và chưa bao giờ mạnh mẽ hơn”, vị quan chức này nói với các phóng viên hôm thứ Tư, trước hội nghị thượng đỉnh ba bên.
Quan chức này nói với các phóng viên rằng chính sách của Biden rất rõ ràng rằng Hiệp ước phòng thủ chung năm 1951 “áp dụng cho Biển Đông, bao gồm cả các tàu của Philippines có thể hoạt động ở đó và bao gồm cả các tàu bảo vệ bờ biển của nước này”.
Khi được hỏi Mỹ có thể làm gì hơn nữa, quan chức này trả lời: “Mỹ có thể mời Tổng thống Marcos đến Nhà Trắng vào ngày mai để tham dự cuộc gặp song phương và hội nghị thượng đỉnh lãnh đạo ba bên lần đầu tiên. Đây rõ ràng là một tín hiệu có mục đích của việc ủng hộ và giải quyết cho Marcos".
Một số sáng kiến mới bao gồm tổ chức một cuộc tuần tra chung của lực lượng tuần duyên Mỹ-Nhật Bản-Philippines ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Ba nước đã tổ chức cuộc tuần tra chung đầu tiên vào năm ngoái, nhưng lần này Mỹ sẽ mời cảnh sát biển Philippines và Nhật Bản lên tàu cảnh sát biển Mỹ trong quá trình tuần tra “để đào tạo thêm và đồng bộ hóa công việc cùng nhau”.
Trong cuộc gặp hôm thứ Tư, Tổng thống Biden và Thủ tướng Kishida đã đồng ý thành lập một trung tâm cứu trợ thiên tai ở Nhật Bản. Mỹ dự định sử dụng cả Nhật Bản và Philippines làm trung tâm tổng hợp để ứng phó với thiên tai trên khắp Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Về mặt kinh tế, ba nhà lãnh đạo sẽ công bố một dự án cơ sở hạ tầng mới mang tên Hành lang PGI Luzon, kết nối Vịnh Subic, Clark, Manila và Batangas thông qua việc xây dựng cảng, đường sắt, cơ sở năng lượng sạch và chuỗi cung ứng chất bán dẫn.
Đặc biệt, dự án PGI, hay Quan hệ đối tác về Cơ sở hạ tầng và Đầu tư Toàn cầu, là câu trả lời của chính quyền Biden đối với Sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc, và đây sẽ là hành lang PGI đầu tiên ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.
Cả ba sẽ thành lập một ban chỉ đạo để đẩy nhanh công việc trên hành lang Luzon và Tập đoàn Tài chính Phát triển, tổ chức tài chính phát triển của chính phủ Mỹ, sẽ mở văn phòng khu vực đầu tiên tại Philippines.
