Từ xa xưa, trong văn hóa ẩm thực Việt Nam đã xuất hiện quan niệm về những món ăn may mắn. Trên mâm cỗ cúng gia tiên đầu năm không thể thiếu đĩa xôi gấc đỏ tươi – màu sắc hoan hỉ, may mắn; hay chiều 30, người Hà Nội thường mua một mớ mùi già để xua vận rủi năm cũ.
Ở Việt Nam, quan niệm may mắn có đôi chút khác biệt ở mỗi vùng miền. Niềm tin ở thực phẩm may mắn rõ nét nhất ở mỗi dịp lễ tết, bởi người ta thường hi vọng ở năm mới sự thịnh vượng. Chính vì thế, món ăn khai xuân nhất định phải có ý nghĩa may mắn sâu sắc.
Xôi gấc
Để đón tết cổ truyền, ngay từ tháng 10 âm lịch, các bà nội trợ đã bắt đầu chuẩn bị. Ngay trong sự bận bịu sắm sửa, trang hoàng nhà cửa, người ta vẫn phải tìm mua bằng được trái gấc đỏ tươi, dành để thổi những đĩa xôi đỏ thơm ngon. Sắc xôi càng thắm càng thể hiện sự may mắn đong đầy.
Ngũ quả
Mâm ngũ quả là biểu tượng cho sự đầy đủ, sung túc, trọn vẹn. Trong dịp tết của người Việt, không bao giờ được thiếu mâm ngủ quả. Mâm ngũ quả đẹp cả hình lẫn ý thường gồm 5 loại quả với 5 màu sắc khác nhau. Con số 5 thể hiện ước muốn của người Việt Nam trong năm mới sẽ đạt phúc ngũ lâm môn: Phú, quý, thọ, khang, ninh. 5 màu sắc tượng trưng ngũ hành trong vũ trụ là Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.
Bánh chưng
Bánh chưng là món ăn truyền thống trong mỗi dịp lễ tết của Việt Nam, mang đầy đủ tinh túy của đất trời là lời mong ước của một năm mới dồi dào, no đủ, sung túc và thịnh vượng.
Gà luộc
Các món thịt
Miền Bắc thường nấu thịt đông, miền Nam hay làm món thịt kho tàu, hoặc thịt kho hột vịt. Món thịt kho là món ăn thân quen, gắn bó với các thành viên trong gia đình từ bé đến lớn, khiến mọi người dễ dàng cảm nhận không khí hòa thuận, sum vầy – cũng là dấu hiệu của một năm mới thuận lợi và thành công.
Canh khổ qua
Đầu năm, món canh khổ qua nhồi thịt rất được ưa chuộng, đặc biệt là trong mâm cỗ của người miền Nam. Cũng chính là vì trong cách chơi chữ của người Việt, “khổ qua” có nghĩa là mọi nỗi khổ sẽ qua đi, để đón một năm mới hạnh phúc an lành. Đó cũng là mong ước của mỗi người Việt mỗi dịp tết đến xuân về.
Dưa hấu đỏ
Những hạt cát trong quả dưa hấu đổ, vốn đồng nghĩa với từ “cát” là những điều tốt lành trong tiếng Hán. Ngày Tết, người ta tin rằng một quả dưa hấu ruột đỏ, nhiều cát sẽ mang lại những may mắn cho gia chủ, bởi nước tượng trưng cho tiền bạc, và cát đồng nghĩa với sự may mắn.
Chén rượu đào
Một chén rượu đào cũng mang ý nghĩa may mắn đầu xuân. Xưa có rượu cam, rượu quýt mang sắc đỏ tài lộc. Ngày nay, những loại rượu đó đã trở nên “hiếm có khó tìm”, người ta lựa chọn rượu vang để thay thế. Ly rượu đỏ đầu năm ngoài may mắn cũng là lời chúc xuân, khúc dạo đầu cho bữa tiệc khai xuân, hay mâm cơm đoàn viên đầm ấm.