Tranh Hàng Trống "thắp sáng" đêm trăng

0:00 / 0:00
0:00
(Ngày Nay) - Ứng dụng chất liệu từ mỹ thuật dân gian vào các sản phẩm thủ công, quà lưu niệm hẳn nhiên không còn là điều gì mới lạ. Nhưng, việc đưa tranh Hàng Trống kết hợp với đèn lồng giấy dó - điều mà dự án Magic of Colors thực hiện - lại là một câu chuyện thú vị và độc đáo.
Lồng đèn cùng một số sản phẩm mỹ thuật ứng dụng từ chất liệu tranh Hàng Trống được giới thiệu tới công chúng.
Lồng đèn cùng một số sản phẩm mỹ thuật ứng dụng từ chất liệu tranh Hàng Trống được giới thiệu tới công chúng.

Nằm trong chuỗi sự kiện Màu ký ức nhân dịp Trung Thu năm 2024, hoạt động làm đèn lồng giấy gió vừa được Magic of Colors tổ chức tại không gian Area 75 - Art & Auction (số 75 Hàng Bồ, Hà Nội).

Đưa tranh dân gian lên đèn lồng

Đến tham dự hoạt động, mọi người có thể tự tay vẽ tranh dân gian, và hoàn thiện một chiếc lồng đèn Trung Thu. Với những ván khắc các mẫu tranh Hàng Trống được chuẩn bị sẵn, người tham dự được tự mình in bản khắc bằng mực đen lên giấy dó. Sau đó, được hướng dẫn sử dụng kỹ thuật vờn màu đặc trưng của dòng tranh này lên trên bức tranh, và dán tranh lên thân đèn.

Thông thường, để hoàn thiện một bức tranh dân gian Đông Hồ (Bắc Ninh), chỉ cần in ván khắc gỗ lên mặt giấy dó. Trong tranh có bao nhiêu màu sẽ có bấy nhiêu ván khắc. Thế nên, việc hoàn thiện bức tranh không đòi hỏi quá nhiều sự khéo léo ở đôi bàn tay.

Còn với tranh Hàng Trống, người ta sẽ in ván khắc với nét mực đen làm viền cho các họa tiết trong tranh, kế đến phải dùng bút vẽ màu lên, cho bức tranh thêm rực rỡ, sống động. Tuy phải tỉ mỉ hơn, nhưng nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ, rất hứng thú với trải nghiệm này.

Theo chia sẻ của chị Nguyễn Thị Hữu - người sáng lập dự án Magic of Colors - tranh dân gian Hàng Trống vốn có lịch sử lâu đời. Có nhiều ý kiến cho rằng, dòng tranh này ra đời vào khoảng thế kỷ 16 và từng trải qua thời kỳ hưng thịnh vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. Tới nửa sau thế kỷ trước, tranh Hàng Trống bắt đầu mai một. Đến nay, nhiều người chỉ biết đến dòng tranh này qua các đề tài nổi tiếng như Tố nữ, Tứ bình (Tùng - Cúc - Trúc - Mai)... Những đề tài này được biết đến là bởi thường gắn với những lời chúc tụng, nên được mọi người mua tặng nhau.

Nhưng trên thực tế, đề tài trong tranh Hàng Trống đa dạng hơn như vậy. Đó có thể là khung cảnh sinh hoạt bình dị trong đời sống thường nhật, hoặc các trò chơi dân gian. Trong trải nghiệm lần này, dự án đã lựa chọn ván khắc của 5 bức tiêu biểu về các trò chơi dân gian như rước rồng, múa lân, bịt mắt bắt dê, rồng rắn lên mây, kéo co.Những đề tài này đều mô tả sinh hoạt văn hóa trong dịp lễ Trung Thu. Ván khắc được chuẩn bị với kích thước nhỏ hơn nhiều lần so với ván khắc cho tranh treo tường, nhờ vậy có thể dễ dàng dán lên thân đèn. Qua đó, dự án mong muốn giúp công chúng tiếp cận gần hơn với nhiều đề tài khác nhau trong trong tranh Hàng Trống.

Mang "hơi thở" trống đồng Đông Sơn

Khi lựa chọn mẫu đèn cho hoạt động trải nghiệm này, điều đầu tiên mà chị Nguyễn Thị Hữu và các cộng sự cân nhắc là chất liệu. Chất liệu phải bền vững, thân thiện với môi trường. Cho nên, dự án đã quyết định sử dụng tre để vừa đáp ứng được tiêu chí trên, vừa mang tinh thần văn hóa Việt Nam.

Mẫu thiết kế của đèn lồng cũng được đặc biệt quan tâm, khi phải làm sao để có thể thể hiện bản sắc Việt Nam và chiếm thiện cảm với mọi người ngay từ cái nhìn đầu tiên. Nhóm của chị Hữu từ khi lên ý tưởng, đã đề xuất thiết kế phải dựa trên trống đồng Đông Sơn. Sau đó, nhóm đã phối hợp với KTS Mạnh Hùng để hoàn thiện mẫu thiết kế. Việc làm ra khung đèn, lắp bóng đèn đòi hỏi tay nghề cao, nên đã được nhà xưởng hoàn thiện từ trước. Người trải nghiệm chỉ cần hoàn thiện các công đoạn đơn giản hơn với giấy dó, màu vẽ, hồ dán…

Ở góc độ khác, giấy dó là loại giấy đặc trưng trong vẽ tranh dân gian hẳn không cần bàn tới. Song, hồ sử dụng để dán tranh lên đèn lại là điều đáng chú ý. Đây là loại hồ chuyên dùng để bồi tranh khi vẽ. Trong quá trình vẽ tranh, nghệ nhân sẽ bồi tranh lên các tấm giấy dó để bức tranh thêm phần cứng cáp và có tuổi thọ lâu hơn. Theo chia sẻ của chị Hữu, hồ được nấu từ bột mì là thành phần chính, kèm theo đó là pha thêm chút phèn chua theo tỉ lệ của riêng nghệ nhân. Phèn chua giúp chất hồ trong hơn, khi bồi lên giấy sẽ mềm mại hơn. Khi hồ được bôi lên rồi khô lại sẽ không khiến giấy dó bị cứng, giòn, và không lưu lại vết loang.

Gắn lên khung mỗi chiếc đèn lồng còn có một tấm phim với công dụng tản ánh sáng và tản nhiệt. Khi thắp đèn lên, ánh sáng sẽ tỏa đều, chiếu sáng đủ mọi góc của bức tranh. Và khi dùng lâu dài, với nhiệt độ cao, chất liệu tre dễ gây ra cháy. Việc gắn thêm tấm phim khiếnbóng đèn không sinh nhiệt lượng lớn, giúp cho đèn an toàn trong quá trình sử dụng.

Khác với những chiếc đèn lồng thường dùng để treo lên cao hay có thể cầm tay để rước trong mâm cỗ trông trăng, đèn lồng của Magic of Colors được thiết kế với hình thức đèn để bàn. Với nhiều gia đình hiện đại hiện nay, không gian sống thường có phần khiêm tốn, nên không phải ai, dù yêu thích đến mấy, cũng có thể trưng tranh trong nhà. Việc kết hợp tranh với các vật dụng hàng ngày được kỳ vọng vừa tiết kiệm diện tích, vừa có thể thổi vào không gian sống giá trị văn hóa truyền thống.

Cụ thể, tại Quyết định số 1410/QĐ-UBND, UBND tỉnh Điện Biên công nhận Chợ phiên Tủa Chùa trở thành điểm du lịch; giao UBND thị trấn Tủa Chùa có trách nhiệm tổ chức quản lý, khai thác, phát triển điểm du lịch theo đúng quy định của Luật Du lịch.

Cũng trong ngày 13/8, UBND tỉnh Điện Biên có Quyết định số 1408/QĐ-UBND công nhận “Hang động Chua Po” thuộc xã Lao Xả Phình, huyện Tủa Chùa, chính thức được xếp hạng là Di tích cấp tỉnh về danh lam thắng cảnh. Di tích này sẽ được khoanh vùng bảo vệ theo Luật Di sản Văn hóa.

Theo đánh giá của ngành Du lịch tỉnh Điện Biên, Tủa Chùa là một huyện vùng cao được thiên nhiên ban tặng cho khí hậu trong lành, mát mẻ quanh năm, cảnh quan thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ. Du lịch Tủa Chùa được ví như sơn nữ đang ngủ quên giữa mây trời Tây Bắc cần đánh thức.

Đây còn là địa phương rất giàu tiềm năng, lợi thế để phát triển du lịch với những điểm nhấn ấn tượng như: Rừng thông xã Trung Thu, rừng chè Tuyết Shan cổ thụ Sín Chải, rừng hoa ban Tà Si Láng, cao nguyên đá cổ Tả Phìn… Hệ thống hang động kỳ vĩ với vẻ đẹp hoang sơ rất thuận lợi để phát triển du lịch mạo hiểm, khám phá. Hiện nay, Tủa Chùa có 4 hang động được công nhận danh lam thắng cảnh cấp quốc gia gồm, hang Xá Nhè, hang Khó Chua La (xã Xá Nhè), hang pê Răng Ky (xã Huổi Só), hang Thẳm Khến, xã Mường Đun… Tủa Chùa cũng là địa phương có hệ thống ruộng bậc thang đa dạng, độc đáo, đẹp nhất nhì vùng Tây Bắc, tiêu biểu là hệ thống ruộng bậc thang tại cánh đồng Chiếu Tính (xã Tả Phìn), ruộng bậc thang Đề Dê Hu (xã Sính Phình) và cánh đồng mâm nổi tiếng tại Háng Khúa (xã Sín Chải).

Tủa Chùa là một trong hai huyện của tỉnh Điện Biên có vùng ngập nước lòng hồ thủy điện Sơn La (cùng với thị xã Mường Lay). Hệ sinh thái vô cùng phong phú, lòng hồ sông Đà đẹp nên thơ được ví như vịnh Hạ Long thu nhỏ giữa Tây Bắc. Việc tỉnh Điện Biên công nhận Chợ phiên Tủa Chùa trở thành điểm du lịch sẽ tạo điều kiện thuận lợi để địa phương phát triển du lịch, thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế đến tham quan trải nghiệm.

Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Hồ An Phong.
Hội nghị triển khai Chỉ thị 30/CT-TTg: Bước ngoặt quan trọng cho ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam
(Ngày Nay) - Ngày 21 và 22/11/2024, Bộ VH,TT&DL đã tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Hội nghị được kỳ vọng trở thành bước đột phá, đặt nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của ngành công nghiệp văn hóa. Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam cũng cử đại diện tham dự hội nghị nhằm học hỏi kinh nghiệm thực tiễn để thúc đẩy công nghiệp văn hóa gắn liền với hợp tác toàn cầu.
Bước tiến đột phá trong dự án xây dựng Bản đồ Tế bào con người
Bước tiến đột phá trong dự án xây dựng Bản đồ Tế bào con người
(Ngày Nay) - Các nhà khoa học quốc tế ngày 20/11 đã công bố bản thiết kế đầu tiên về sự phát triển của hệ xương người, đánh dấu bước tiến quan trọng trong dự án Bản đồ Tế bào con người (Human Cell Atlas), một nỗ lực lớn nhằm tạo ra bản đồ sinh học chi tiết của mọi loại tế bào trong cơ thể người.
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
(Ngày Nay) - Gia Lai hiện có hàng trăm ngôi chùa, trong đó có nhiều chùa đã qua trăm năm lịch sử. Nhưng chỉ duy nhất chùa Tân An (đường Nguyễn Thiếp, phường Tây Sơn, thị xã An Khê) được sự công nhận và ban tặng của hoàng gia nhà Nguyễn, gọi là sắc tứ.
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
(Ngày Nay) - Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023 - 2025 của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, gồm: An Giang, Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Sơn La, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh, Vĩnh Phúc, giai đoạn 2023 – 2025.
Đặc sắc chương trình giao lưu "Sắc màu di sản"
Đặc sắc chương trình giao lưu "Sắc màu di sản"
(Ngày Nay) - Tối 21/11, tại hồ Nguyên Phi Ỷ Lan (thành phố Bắc Ninh), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức Chương trình nghệ thuật dân ca trên thuyền và giao lưu các miền di sản chủ đề "Sắc màu di sản".
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
(Ngày Nay) - Mối quan hệ làng xóm cũng có những nhiêu khê và phức tạp, nếu không khéo thì từ thâm tình lại hóa ra giận ghét, thậm chí là oán thù. Cho nên Đức Phật rất tinh tế khi dạy phải thân kính với bà con.
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
(Ngày Nay) - Khi tôi nghe thấy tin có người nào đó vừa mất đi, tin ấy với tôi như tiếng chuông thức tỉnh. Tiếng chuông đó là một lời nhắc nhở sâu sắc về sự mong manh của kiếp người.
Oai nghi của người tu hành
Oai nghi của người tu hành
(Ngày Nay) - Oai nghi cùng với chánh kiến và tịnh giới là ba yếu tố làm nên đạo hạnh - phẩm chất của tu sĩ Phật giáo, như cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Siêu, bậc am tường kinh luật luận đã từng nhấn mạnh.
Tác phẩm có tên “Comedian” của nghệ sĩ người Italy Maurizio Cattelan ra mắt lần đầu năm 2019 tại triển lãm Art Basel ở Miami Beach, đã gây tranh cãi về việc có thể được coi là nghệ thuật hay không. Ảnh: AP
6,2 triệu USD cho quả chuối dán tường
(Ngày Nay) - 6,2 triệu USD là mức giá vừa được trả cho một tác phẩm nghệ thuật gây tranh cãi, một quả chuối tươi dán lên tường bằng băng dính bạc. Tác phẩm được đưa ra trong một cuộc bán đấu giá của Sotheby’s ở New York, Mỹ.