Từ khi hai nước xây dựng quan hệ Đối tác Chiến lược năm 2018, quan hệ hợp tác chuyển sang giai đoạn mới toàn diện và thực chất hơn cũng như đạt một số thành tựu nổi bật. Do đó, chuyến thăm chính thức tới đây của Thủ tướng Phạm Minh Chính tới Australia kỳ vọng sẽ tạo động lực mới cho quan hệ song phương; đồng thời góp phần đưa quan hệ Việt Nam - Australia lên tầm cao mới.
Hai nền kinh tế bổ trợ
Với vai trò là một trong những đối tác thương mại lớn của Việt Nam, những năm gần đây quy mô thương mại song phương Australia - Việt Nam tiếp tục gia tăng mạnh mẽ nhờ khai thác các hiệp định thương mại đa phương.
Thống kê từ Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2022, thương mại song phương 2 nước đạt 15,7 tỷ USD, tăng 26,9% so với năm 2021. Tuy nhiên, năm 2023, con số này đạt gần 14 tỷ USD, giảm 12% so với năm 2022; trong đó, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Australia đạt 5,2 tỷ USD, giảm 5,3% so với cùng kỳ năm 2022. Ở chiều ngược lại, kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam từ Australia đạt 8,5 tỷ USD, giảm 15,7% so với cùng kỳ năm 2022. Nhập siêu của Việt Nam từ Australia có giá trị 3,3 tỷ USD, giảm 28,1% so với cùng kỳ năm 2022.
Nhận định thị trường Australia, đại diện Vụ Thị trường châu Á - châu Phi (Bộ Công Thương) cho rằng, với con số thống kê này năm 2023 Australia là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Việt Nam (đứng thứ 13 về xuất khẩu và đứng thứ 9 về nhập khẩu). Ngược lại, Việt Nam cũng là đối tác thương mại lớn thứ 10 của Australia.
Đáng lưu ý, Australia là thị trường cung cấp nguyên liệu đầu vào quan trọng cho một số ngành ngành công nghiệp và năng lượng của Việt Nam như than đá, chiếm 45,77% tổng kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng này từ thế giới, quặng và các loại khoáng sản, chiếm 44,78% năm 2023.
Theo ông Nguyễn Phú Hòa, Trưởng cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Australia, thương mại song phương Việt Nam và Australia trong tháng 1/2024 có sự phục hồi và tăng trưởng rất tích cực. Tổng kim ngạch thương mại hàng hoá giữa Việt Nam và Australia trong tháng 1/2024 đạt 1,25 tỷ USD, tăng 43,4% so với cùng kỳ 2023.
Các sản phẩm hàng hoá Việt Nam xuất sang Australia tương đối đa dạng; trong đó, tỷ trọng lớn nhất là các sản phẩm điện thoại và linh kiện, máy móc, linh kiện điện tử, máy vi tính, dầu thô, dệt may, giày dép, thuỷ hải sản… Ở chiều ngược lại, Việt Nam nhập khẩu chủ yếu từ Australia các sản phẩm than đá, quặng sắt, bông, lúa mì, kim loại, rau quả…
Đặc biệt, trong tháng 1/2024 nhiều mặt hàng là thế mạnh của Việt Nam dù kim ngạch xuất sang Australia còn khiêm tốn nhưng đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ như cà phê, sắt thép các loại, giấy và các sản phẩm từ giấy, gạo…
Theo ông Nguyễn Phú Hoà, để đạt được kết quả này nhờ Chính phủ hai nước đều quan tâm, coi kinh tế - thương mại là một trong ba trụ cột, và là trụ cột số 1 trong Chương trình hành động đối tác chiến lược giai đoạn 2020 - 2023.
Bởi vậy, trên nền tảng ba hiệp định mậu dịch tự do đa phương mà hai nước đều là thành viên FTA ASEAN-Australia-New Zealand (AANZFTA), Hiệp định Đối tác Thương mại Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP). Hơn nữa, lần đầu tiên hai bên thống nhất và công bố Kế hoạch triển khai Chiến lược tăng cường hợp tác kinh tế (EEES) do Thủ tướng hai nước công bố hồi tháng 11/2021 với các biện pháp cụ thể, có thời hạn rõ ràng đến năm 2025.
Đây được coi như những sáng kiến then chốt, vừa có cơ sở thực tiễn, vừa có nguồn lực thực hiện và sẽ rà soát thường xuyên. Ngoài ra, có thể khẳng định các cơ quan đại diện Việt Nam tại Australia đóng vai trò hỗ trợ hiệu quả cho hoạt động giao lưu kinh tế - thương mại hai nước.
Cũng theo ông Nguyễn Phú Hoà, dựa trên cơ sở những kết quả hợp tác thương mại mà hai nước đạt được, Việt Nam hoàn toàn có cơ sở để lạc quan về triển vọng hợp tác kinh tế - thương mại. Bởi hai nền kinh tế có sự bổ sung cao; trong đó, Việt Nam mạnh về đồ điện tử, máy móc, dệt may, giày dép và Australia có nhiều tài nguyên, nhiên liệu chất lượng cao.
“Sản phẩm hàng hoá của Việt Nam phong phú, đa dạng; một số sản phẩm Việt Nam đã tiếp cận được thị trường và khẳng định được thương hiệu, chất lượng như thuỷ sản, hạt tiêu, dệt may, đồ da giày. Bên cạnh đó, nhiều mặt hàng đang ghi nhận mức kim ngạch tăng trưởng mạnh những năm gần đây và có tiềm năng lớn để đẩy mạnh xuất khẩu sang Australia như bánh kẹo và sản phẩm từ ngũ cốc, gạo, clanke và xi măng...” ông Nguyễn Phú Hòa nhận định.
Tạo bước tiến mới
Ông Nguyễn Đình Tùng- Tổng Giám đốc Công ty Vina T&T Group cho hay, ngay trong ngày đầu tháng 1/2024, Hợp tác xã GAP Cù Lao Giêng và Công ty Vina T&T đã xuất khẩu 6 tấn xoài tượng da xanh An Giang sang thị trường Australia. Các lô xoài tượng đều đã được cấp mã số vùng trồng, mở ra cơ hội mới cho trái xoài Đồng bằng sông Cửu Long vươn ra thương trường quốc tế.
Tương tự, theo bà Nguyễn Nam Phương Thảo, Phó Giám đốc Công ty TNHH Hoàng Phát Fruit, thị trường Australia có sức hồi phục nhiều hơn nên kinh tế người dân bên đó cũng dần hồi phục sẽ chi tiêu nhiều hơn. Trong tháng 1/2024, lượng đơn hàng, lợi nhuận từ xuất khẩu trái cây tươi của Hoàng Phát Fruit tăng trên 30% với hơn 4.000 tấn các loại; trong đó, nhiều nhất là xoài, thanh long. Ngoài thị trường truyền thống là Trung Quốc, trái cây của Hoàng Phát Fruit còn vươn tới thị trường mà doanh nghiệp mở rộng những năm gần đây như Hàn Quốc, Nhật Bản, Australia và NewZealand.
Nhằm hỗ trợ các cơ quan, doanh nghiệp tìm hiểu trực tiếp tình hình thị trường, tìm kiếm cơ hội kinh doanh xuất nhập khẩu và đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại với thị trường Australia, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, sẽ tổ chức Đoàn khảo sát, giao dịch thương mại và đầu tư tại Australia 2024.
Theo đó, chương trình diễn ra từ ngày 1-9/3/2024 tại Brisbane, Sydney, Melbourne (Australia) gồm hoạt động như gặp gỡ, làm việc với nhà phân phối, nhập khẩu, đầu tư tại Brisbane, Sydney, Melbourne, hiệp hội ngành hàng, Tổng Lãnh sự quán Việt Nam tại Sydney; khảo sát thị trường bán buôn, bán lẻ tại Brisbane, Sydney, Melbourne.
Đặc biệt, tham gia Diễn đàn kết nối doanh nghiệp Việt Nam - Australia đoàn còn có cơ hội trao đổi về sáng kiến chính sách cấp cao tập trung vào thương mại song phương, xen kẽ câu chuyện thành công của doanh nghiệp FDI. Cùng đó là Phiên thảo luận, kết nối nhu cầu doanh nghiệp để tham gia vào chuỗi cung ứng, quảng bá sản phẩm, dịch vụ, tìm kiếm cơ hội xuất nhập khẩu và đầu tư, chia sẻ bài học kinh doanh, đầu tư thành công của doanh nghiệp hai nước.
Nhằm góp phần thúc đẩy quan hệ hợp tác song phương Việt Nam - Australia, Thương vụ Việt Nam tại Australia khẳng định sẽ tiếp tục chủ động nắm bắt cập nhật thông tin thị trường, triển khai hoạt động xúc tiến thương mại hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tối đa lợi thế của Hiệp định thương mại tự do (AANZFTA, CPTPP, RCEP) thúc đẩy xuất khẩu.
Bên cạnh đó, Thương vụ sẽ phối hợp Cục Xúc tiến Thương mại và đơn vị chức năng của Bộ Công Thương triển khai hoạt động hợp tác với đối tác của Australia, đặc biệt Cơ quan Thương mại và Đầu tư Chính phủ Australia (Austrade), tổ chức chương trình làm việc, trao đổi, qua đó xây dựng cơ chế hợp tác song phương, góp phần củng cố và thúc đẩy hợp tác thương mại.
Về phía doanh nghiệp, Thương vụ khuyến cáo, cộng đồng doanh nghiệp xuất khẩu trong nước cần nghiên cứu kỹ các thông tin về thị trường, tập trung vào nắm bắt nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng, pháp luật nước sở tại... với sản phẩm doanh nghiệp có ý định xuất khẩu.
Cùng đó, doanh nghiệp chú trọng hơn nữa về bao bì sản phẩm, đảm bảo chất lượng hàng hóa, nhất là quy định về thành phần hóa chất, chất bảo quản; quan tâm chú ý về thủ tục hải quan, đóng gói để đảm bảo tốt nhất thời gian vận chuyển giúp hàng hóa bảo quản tốt.
Riêng với lĩnh vực nông nghiệp, Thương vụ khuyến nghị doanh nghiệp cần tăng cường kiểm soát chất lượng vùng trồng, vùng nuôi; hoàn thiện hệ thống đăng ký, đánh giá cấp mã vùng trồng, vùng nuôi, cơ sở đóng gói, sơ chế, chế biến; thúc đẩy chuyển đổi số trong sản xuất, thương mại nông sản.
Mặt khác, chú trọng quản lý chất lượng sản phẩm, đầu tư phát triển nâng cao năng lực cho doanh nghiệp trên các khía cạnh công nghệ, nhân sự, nhất là chuyên môn về marketing và thị trường.
Đặc biệt, Thương vụ cũng khuyến cáo việc xây dựng chiến lược kinh doanh dài hạn, xây dựng lòng tin với khách hàng cũng là yếu tố rất quan trọng khi xuất khẩu sang thị trường Australia. Bởi vậy, doanh nghiệp cần chú trọng xây dựng thương hiệu, quan tâm đến vấn đề sở hữu trí tuệ, không ngừng đa dạng hóa nâng cao chất lượng sản phẩm để đủ sức cạnh tranh tại thị trường Australia.
