Một số chuyên gia kỳ vọng giá cà phê sẽ giảm vào năm tới, nhưng biến đổi khí hậu và các yếu tố khác có thể tạo tiền đề cho giá tăng cao hơn trong dài hạn.
Giá cà phê đã tăng vọt trong những tháng gần đây, với giá cà phê robusta tại sàn giao dịch London đạt mức cao kỷ lục vào tháng 7. Cà phê Robusta tiếp tục được giao dịch với mức giá 4.000 USD/tấn, trong khi giá cà phê arabica tại sàn giao dịch New York đang ở mức trên 2 USD/pound trong tháng này.
Mức giá cao phản ánh một loạt các yếu tố. Sản lượng cà phê tại Việt Nam, quốc gia sản xuất lớn thứ hai thế giới, đã bị ảnh hưởng tiêu cực bởi hiện tượng El Nino vào năm ngoái.
Ông Carlos Mera, giám đốc nghiên cứu thị trường hàng hóa nông nghiệp tại ngân hàng Rabobank cho biết, sản lượng cà phê của Việt Nam chỉ giảm dưới kỳ vọng khoảng 5%. Nhưng sau vụ thu hoạch thấp ở Brazil trong những năm trước, dẫn đến lượng hàng tồn kho thấp.
Sự chậm trễ trong vận chuyển đã tạo thêm một yếu tố bất ổn khác cho thị trường cà phê. Các vấn đề về vận chuyển đã trở nên phổ biến do thay đổi tuyến đường vì lo ngại các cuộc tấn công ở Biển Đỏ trong bối cảnh chiến tranh ở Trung Đông.
Đối với các nhà buôn từ châu Âu, cũng có những bất ổn về cách tuân thủ Quy định về phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR), nhằm đảm bảo rằng các sản phẩm không góp phần gây ra nạn phá rừng hoặc suy thoái rừng. Một cách để các công ty ứng phó là đảm bảo đủ nguồn cung trước khi thực hiện vào cuối năm nay.
Tất cả những yếu tố này đã góp phần làm giá cà phê tăng cao.
"Hiện tại, nhu cầu tích trữ hàng tồn kho rất lớn", ông Mera cho biết. "Chúng tôi dự kiến giá sẽ vẫn biến động vào năm 2024, trước khi giảm vào năm 2025 do vụ thu hoạch bội thu ở Brazil".
Nhìn về phía trước, một số biến động trên thị trường hiện tại cuối cùng sẽ tự điều chỉnh, theo Taisuke Horie, một nhà giao dịch cà phê tại công ty Marubeni của Nhật Bản cho biết. Mặc dù giá cà phê hiện đang cao, Bộ Nông nghiệp Mỹ ước tính sẽ có thặng dư sản lượng cho năm tiếp thị cà phê hiện tại.
"Nhu cầu tập trung vào một loại hạt cà phê giá rẻ cụ thể không hướng đến những loại hạt đắt tiền", ông Horie cho biết.
Một số nhà buôn lớn đã chuyển sang cà phê robusta, vốn rẻ hơn arabica, kể từ năm 2021, khi nguồn cung của Brazil bị ảnh hưởng nặng nề bởi sương giá và giá chung tăng vọt trong đại dịch.
Mặc dù Brazil có vụ thu hoạch arabica bội thu trong năm nay, nhưng người mua vẫn chưa hoàn toàn chuyển sang arabica, đặc biệt là đối với hạt cà phê chế biến ướt chất lượng cao, ông cho biết.
Điều này dẫn đến giá hạt robusta cao hơn hạt arabica của Brazil trong một số trường hợp. Trong khi giá arabica theo truyền thống quyết định giá thị trường cà phê, thì cuộc chạy đua giành hạt cà phê giá rẻ hơn hiện nay có nghĩa là có những lúc robusta dẫn dắt cuộc biến động giá, theo chuyên gia Horie.
Mặc dù giá cuối cùng có thể giảm từ mức cao hiện tại, nhưng các yếu tố cấu trúc có khả năng khiến cà phê đắt hơn trước đây.
Một trong số đó là biến đổi khí hậu. Theo Christian Bunn, một nhà khoa học tại Trung tâm Nông nghiệp Nhiệt đới Quốc tế, sản lượng cà phê robusta bị ảnh hưởng phần lớn bởi độ ẩm và lượng mưa, trong khi sản lượng cà phê arabica phụ thuộc nhiều hơn vào sự thay đổi nhiệt độ.
Biến đổi khí hậu có thể dẫn đến "chất lượng giảm, giá cả biến động nhiều hơn và tăng trưởng chậm về số lượng", ông Bunn cho biết. Mặc dù việc lai tạo giống cà phê đã được tính đến để sản xuất cà phê có khả năng chịu được căng thẳng, nhưng phải mất nhiều năm và "có nguy cơ chúng ta sẽ thua trong cuộc đua chống lại biến đổi khí hậu", ông Bunn cho biết.
Điều kiện thời tiết không chỉ ảnh hưởng đến cây trồng mà còn ảnh hưởng đến người nông dân. Đảm bảo chất lượng là công việc đòi hỏi nhiều lao động, từ trồng cây che bóng mát đến hái những hạt cà phê ngon nhất.
Một tác động đến giá cả trên thị trường thể là cà phê hòa tan, vốn được làm từ ít hạt hơn thông qua các phương pháp chiết xuất hiệu quả hơn, ông Horie cho biết. Một tác động khác có thể là cà phê ngày càng trở thành một thức uống xa xỉ, "khi những người không thể chịu đựng được giá cao đang dần thay đổi thói quen tiêu thụ".