Theo khảo sát do Viện ISEAS-Yusof Ishak tại Singapore tiến hành, có tới 50,5% số người được hỏi đã chọn Trung Quốc và 49,5% thích Mỹ hơn nếu ASEAN phải chọn giữa hai bên.
Đây là lần đầu tiên Trung Quốc vượt qua Mỹ kể từ cuộc khảo sát thường niên này được tiến hành kể từ năm 2020.
Cuộc khảo sát năm ngoái cho thấy 38,9% ngả về phía Trung Quốc còn 61,1% chọn Mỹ.
Cuộc khảo sát được tiến hành trong cả hai khu vực nhà nước và tư nhân, cũng như các học giả và nhà nghiên cứu ở Đông Nam Á. Do đó, nó thể hiện thái độ phổ biến của những người có sức ảnh hưởng đến chính sách về các vấn đề khu vực.
“Có vẻ như đây là sự khởi đầu của một xu hướng vì đây là lần đầu tiên Trung Quốc thực sự vượt qua Mỹ,” Danny Quah, hiệu trưởng Trường Chính sách công Lý Quang Diệu tại Đại học Quốc gia Singapore, cho biết. “Nhưng nếu chúng ta nhìn vào dữ liệu cơ bản, nó thực sự giống một mô hình bập bênh hơn là một xu hướng”.
Trong số 10 quốc gia thuộc ASEAN, Malaysia dẫn đầu với tỷ lệ 75,1% nghiêng về phía Trung Quốc, tiếp theo là Indonesia và Lào lần lượt là 73,2% và 70,6%. Tất cả các nước này đều được hưởng lợi đáng kể từ sáng kiến Vành đai và Con đường và quan hệ thương mại mạnh mẽ với chính quyền Bắc Kinh.
Trung Quốc là đối tác thương mại hàng đầu của Malaysia trong hơn một thập kỷ qua và đã đầu tư hàng tỷ USD vào các lĩnh vực quan trọng.
Năm ngoái, chính phủ Malaysia cho biết hãng xe ô tô Geely, vốn nắm giữ 49,9% cổ phần của công ty Proton, sẽ đầu tư khoảng 10 tỷ USD vào trung tâm sản xuất ô tô của Malaysia ở bang Perak.
Trong khi đó, Tổng thống đắc cử kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Prabowo Subianto đầu tuần này đã gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong chuyến công du nước ngoài đầu tiên sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống.
Năm ngoái, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á đã khai trương tuyến đường sắt cao tốc đầu tiên trong khu vực do Trung Quốc hợp tác xây dựng.
Trong khi đó, các công ty nhà nước Trung Quốc đang đẩy mạnh đầu tư vào cơ sở hạ tầng điện lực ở Lào, quốc gia coi Bắc Kinh là nhà đầu tư hàng đầu.
Ngược lại, Mỹ đã chứng kiến sự suy giảm uy tín của mình với tư cách là siêu cường được ưa thích.
Chính quyền Washington nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ từ Philippines và Việt Nam với tỷ lệ 83,3% và 79%, điều này phần nào phản ánh căng thẳng với Trung Quốc do các yêu sách chồng chéo ở Biển Đông.
Tuy nhiên, một câu hỏi riêng liên quan đến chính sách Đông Nam Á của Washington tiết lộ rằng 38,2% cảm thấy mức độ can dự của Mỹ với Đông Nam Á đã giảm dưới thời chính quyền của Tổng thống Joe Biden, cao hơn mức 25,2% cho biết con số này đã tăng lên.
Bà Bonnie Glaser, giám đốc điều hành Chương trình Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tại Quỹ Marshall Đức, lưu ý rằng sự suy giảm niềm tin và nhận thức về việc giảm sự hiện diện của Mỹ là đáng chú ý, đồng thời nói thêm rằng hiệu quả hoạt động của siêu cường này là “một sự thất vọng”.
“Có một mức độ kỳ vọng cao ở Đông Nam Á và mong muốn về sự hiện diện của Mỹ, đặc biệt là các hình thức hiện diện khác với những gì Mỹ thực sự đang làm”, bà Glaser cho biết.
Lấy ví dụ, vị chuyên gia này nêu ra Khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương (IPEF) của chính quyền Biden thiếu khái niệm về tiếp cận thị trường, bao gồm việc giảm hoặc loại bỏ thuế quan.
Tuy nhiên, cuộc khảo sát cho thấy người dân Đông Nam Á không hề muốn chọn phe nào cả. Khi được hỏi ASEAN nên phản ứng thế nào trước sự cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa Mỹ và Trung Quốc, chỉ 8% cho biết khu vực này phải chọn phe vì giữ thái độ trung lập là không thực tế, trong khi 46,8% cho rằng ASEAN nên ưu tiên tăng cường khả năng phục hồi và đoàn kết để chống lại áp lực từ cả Mỹ và Trung Quốc.
Ngoài ra, 59,5% số người được hỏi coi Trung Quốc là cường quốc kinh tế có ảnh hưởng nhất ở Đông Nam Á, vượt xa Mỹ với tỷ lệ 14,3%. Trong khi đó, 43,9% cho rằng Trung Quốc là cường quốc chính trị có ảnh hưởng nhất trong khu vực, so với 25,8% của Mỹ.
