Đổi mới chữ quốc ngữ: Khắc phục tồn tại hơn là cải tiến

(Ngày Nay) - Ý tưởng cải cách chữ viết tiếng Việt của PGS.TS Bùi Hiền, nguyên Phó Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nội dung & Phương pháp dạy học phổ thông vừa đưa ra công chúng đã gây tranh luận không chỉ trong giới chuyên môn mà cả người dân.
Một ví dụ về chữ viết cải tiến của PGS.TS Bùi Hiền
Một ví dụ về chữ viết cải tiến của PGS.TS Bùi Hiền

“Ngôn ngữ” thành “qôn qữ”

PGS-TS Bùi Hiền chia sẻ: “Từ năm 1924, khi toàn quyền Đông Dương ký nghị định cho phép dạy chữ quốc ngữ bắt buộc ở cấp tiểu học, trải qua gần một thế kỷ, đến nay chữ quốc ngữ đã bộc lộ nhiều bất hợp lý, nên cần phải cải tiến để giản tiện, dễ nhớ, dễ sử dụng, tiết kiệm thời gian, vật tư…”.Những bất hợp lý mà PGS Bùi Hiền chỉ ra khá cụ thể và tỉ mỉ bởi ông dốc sức nghiên cứu một cách khá kỹ lương và bài bản: “Chúng ta sử dụng 2, 3 chữ cái để biểu đạt một âm vị phụ âm đứng đầu. Ví dụ C – Q – K (cuốc, quốc, ca, kali), Tr – Ch (tra, cha), S – X (sa, xa)… Bên cạnh đó, lại dùng 2 chữ cái ghép lại để biểu đạt âm vị một số phụ âm đứng cuối vần như Ch, Ng, Nh (mách, ông, tanh…).

“Đó là những hiện tượng không thống nhất, không theo một nguyên tắc chung nào dẫn đến khó khăn cho người đọc, người viết, thậm chí gây hiểu nhầm hoặc không hiểu được chính xác nội dung thông tin. Người học như trẻ em hay người nước ngoài rất hay mắc lỗi do sự phức tạp này mang lại” - PGS Bùi Hiền nói.

Sự phức tạp được nhiều người hình tượng hóa là “phong ba bão táp không bằng ngữ pháp Việt Nam”.Vì thế, PGS Hiền kiến nghị cải tiến ngôn ngữ tiếng Việt một cách tối ưu hơn, giản tiện hơn.Chữ quốc ngữ cải tiến của ông dựa trên tiếng nói văn hóa của Thủ đô Hà Nội cả về âm vị cơ bản lẫn 6 thanh điệu chuẩn, nguyên tắc mỗi chữ chỉ biểu đạt một âm vị, và mỗi âm vị chỉ có một chữ cái tương ứng biểu đạt. Sẽ bỏ chữ “Đ” ra khỏi bảng chữ cái tiếng Việt hiện hành và bổ sung thêm một số chữ cái tiếng Latin như F, J, W, Z. Bên cạnh đó, thay đổi giá trị âm vị của 11 chữ cái hiện có trong bảng trên, cụ thể: C = Ch, Tr; D = Đ; G = G, Gh; F = Ph; K = C, Q, K; Q = Ng, Ngh; R = R; S = S; X = Kh; W =Th; Z = d, gi, r. Âm “nh” chưa có kí tự mới thay thế, nên trong văn bản đề xuất cải tiến, PGS Hiền tạm thời dùng kí tự ghép “n’” để biểu đạt.

Theo đó,  một đoạn văn tiếng Việt quen thuộc như: “Tiếng Việt là ngôn ngữ chính thức dùng trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác. Căn cứ vào mục tiêu giáo dục và yêu cầu cụ thể về nội dung giáo dục, Thủ tướng chính phủ quy định việc dạy và học bằng tiếng nước ngoài trong nhà trường và cơ sở giáo dục khác” sẽ đổi thành: "Tiếq Việt là qôn qữ cín’ wứk zùq coq n’à cườq và kơ sở záo zụk xák. Kăn kứ vào mụk tiêu záo zụk và yêu kầu kụ wể về nội zuq záo zụk, Wủ tướq cín’ fủ kuy dịn’ việk zạy và họk bằq tiếq nướk qoài coq n’à cườq và kơ sở záo zụk xák".

PGS-TS Bùi Hiền tin rằng, việc thay đổi sẽ phải mất rất nhiều thời gian, từ thay đổi nhận thức, thay đổi cách học, cách dạy, sách giáo khoa cũng phải thay đổi, các văn bản, sách, báo, rồi lập trình chữ viết trên máy tính… Phải thay đổi từng bước một.“Nhưng chỉ cần mất 1-2 năm là quen dần” - ông Hiền nói.

Khắc phục những tồn tại hơn là cải tiến

Trao đổi với báo chí, GS-TS Bùi Khánh Thế (chuyên ngành ngôn ngữ học, Phó Chủ tịch Hội đồng khoa học và đào tạo ĐH Ngoại ngữ-Tin học TP.HCM) nêu quan điểm thẳng thắn, càng đổi mới càng bị rối, đó là chưa kể sẽ phải tốn rất nhiều thời gian, công sức và kinh phí để thay đổi.Vì thế, đối với chữ quốc ngữ, nên tìm cách chú ý khắc phục những cái khó, hơn là cải tiến. 

Đồng quan điểm này, TS Nguyễn Hải Vân, Chủ nhiệm Khoa Tiếng Việt, ĐH Khoa học xã hội & nhân văn (ĐH Quốc gia Hà Nội) cũng cho rằng: Theo tôi thì nên chuẩn hóa rõ việc i hay y, rồi d-r, g hay gh… Cần chuẩn hóa và thống nhất cái đó để trẻ học hoặc người nước ngoài học thuận tiện hơn. Việc chuẩn hoá cũng nên được đặt ra một cách chính thức ở cấp nhà nước chứ không chỉ ở phạm vi hội thảo, các đề tài khoa học Còn việc thay đổi như ông Hiền đưa ra chưa cần thiết.

Theo một giáo viên tiểu học ở quận Đống Đa, Hà Nội, đề xuất của PGS.TS Bùi Hiền là một cuộc cách mạng thực sự, thay đổi hoàn toàn chữ viết và thói quen hiện nay. Việc xóa sạch một thói quen cũ và thay một thói quen mới cho cả một thế hệ trước và mới bắt đầu tập đọc tập viết vô cùng khó, nếu không muốn nói là không thể.“Ngành Giáo dục đã có nhiều lần các chuyên gia bàn luận về cải tiến chữ quốc ngữ nhưng mà cuối cùng vẫn chưa thể cải cách được” – vị này nói.

Tất nhiên, đối với ngành giáo dục còn chưa hoàn thiện và còn nhiều vấn đề cơ bản chưa được giải quyết ổn thỏa thì những đề xuất có tính xây dựng, giảm phức tạp cho người học là điều đáng trân trọng.Chuyện dư luận phản đối kịch liệt trước một cái mới là điều không tránh khỏi.Nhưng theo đa phần dư luận hiện nay, trong khi nhiều vấn đề của ngành giáo dục còn gây bức xúc cho dư luận vẫn chưa được giải quyếtthì việc cải tiến ngôn ngữ tiếng Việt trong bối cảnh hiện nay xem ra càng khiến cho chương trình học vốn đã “nặng” của học sinh càng thêm phức tạp.

Thứ trưởng Bộ VH,TT&DL Hồ An Phong.
Hội nghị triển khai Chỉ thị 30/CT-TTg: Bước ngoặt quan trọng cho ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam
(Ngày Nay) - Ngày 21 và 22/11/2024, Bộ VH,TT&DL đã tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Hội nghị được kỳ vọng trở thành bước đột phá, đặt nền tảng cho sự phát triển mạnh mẽ và bền vững của ngành công nghiệp văn hóa. Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam cũng cử đại diện tham dự hội nghị nhằm học hỏi kinh nghiệm thực tiễn để thúc đẩy công nghiệp văn hóa gắn liền với hợp tác toàn cầu.
Bước tiến đột phá trong dự án xây dựng Bản đồ Tế bào con người
Bước tiến đột phá trong dự án xây dựng Bản đồ Tế bào con người
(Ngày Nay) - Các nhà khoa học quốc tế ngày 20/11 đã công bố bản thiết kế đầu tiên về sự phát triển của hệ xương người, đánh dấu bước tiến quan trọng trong dự án Bản đồ Tế bào con người (Human Cell Atlas), một nỗ lực lớn nhằm tạo ra bản đồ sinh học chi tiết của mọi loại tế bào trong cơ thể người.
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
Gia Lai : Ngôi cổ tự duy nhất được phong sắc tứ
(Ngày Nay) - Gia Lai hiện có hàng trăm ngôi chùa, trong đó có nhiều chùa đã qua trăm năm lịch sử. Nhưng chỉ duy nhất chùa Tân An (đường Nguyễn Thiếp, phường Tây Sơn, thị xã An Khê) được sự công nhận và ban tặng của hoàng gia nhà Nguyễn, gọi là sắc tứ.
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
Sắp xếp đơn vị hành chính của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương
(Ngày Nay) - Thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đã ký ban hành các Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp đơn vị hành chính giai đoạn 2023 - 2025 của 12 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, gồm: An Giang, Đồng Tháp, Hà Nam, Hà Nội, Hà Tĩnh, TP Hồ Chí Minh, Phú Thọ, Sơn La, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Trà Vinh, Vĩnh Phúc, giai đoạn 2023 – 2025.
Đặc sắc chương trình giao lưu "Sắc màu di sản"
Đặc sắc chương trình giao lưu "Sắc màu di sản"
(Ngày Nay) - Tối 21/11, tại hồ Nguyên Phi Ỷ Lan (thành phố Bắc Ninh), Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh tổ chức Chương trình nghệ thuật dân ca trên thuyền và giao lưu các miền di sản chủ đề "Sắc màu di sản".
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
Phật dạy 5 điều thân kính với làng xóm
(Ngày Nay) - Mối quan hệ làng xóm cũng có những nhiêu khê và phức tạp, nếu không khéo thì từ thâm tình lại hóa ra giận ghét, thậm chí là oán thù. Cho nên Đức Phật rất tinh tế khi dạy phải thân kính với bà con.
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
Học cách trân quý từng phút giây còn sống
(Ngày Nay) - Khi tôi nghe thấy tin có người nào đó vừa mất đi, tin ấy với tôi như tiếng chuông thức tỉnh. Tiếng chuông đó là một lời nhắc nhở sâu sắc về sự mong manh của kiếp người.
Oai nghi của người tu hành
Oai nghi của người tu hành
(Ngày Nay) - Oai nghi cùng với chánh kiến và tịnh giới là ba yếu tố làm nên đạo hạnh - phẩm chất của tu sĩ Phật giáo, như cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Siêu, bậc am tường kinh luật luận đã từng nhấn mạnh.
Tác phẩm có tên “Comedian” của nghệ sĩ người Italy Maurizio Cattelan ra mắt lần đầu năm 2019 tại triển lãm Art Basel ở Miami Beach, đã gây tranh cãi về việc có thể được coi là nghệ thuật hay không. Ảnh: AP
6,2 triệu USD cho quả chuối dán tường
(Ngày Nay) - 6,2 triệu USD là mức giá vừa được trả cho một tác phẩm nghệ thuật gây tranh cãi, một quả chuối tươi dán lên tường bằng băng dính bạc. Tác phẩm được đưa ra trong một cuộc bán đấu giá của Sotheby’s ở New York, Mỹ.