Tại Hội nghị quốc tế với chủ đề “Công nghiệp văn hóa là động lực chiến lược cho phát triển bền vững” tại Tokyo ngày 17/10/2025, ông Satoshi Sugawara, Giám đốc điều hành Công ty Đường cao tốc Thủ đô (Shutoko Expressway Company Limited), ủy viên Ban điều hành Hiệp hội Tư vấn Giá trị Nhật Bản (SJVE) nhấn mạnh cách hệ thống đường cao tốc đô thị tại Tokyo không chỉ là hạ tầng giao thông mà còn là cầu nối văn hóa, góp phần thúc đẩy công nghiệp văn hóa và phát triển bền vững.
___________________
 |
Thông qua việc kết nối các di sản văn hóa, bảo tồn cảnh quan lịch sử, ứng dụng công nghệ tiên tiến và phương pháp Kỹ thuật Giá trị (Value Engineering - VE), công ty đã định hình một mô hình phát triển bền vững, trong đó văn hóa trở thành động lực cốt lõi cho sự thịnh vượng của Tokyo và các khu vực lân cận.
 |
| Ông Satoshi Sugawara, Giám đốc điều hành của Công ty Đường cao tốc Thủ đô (Shuto Expressway Company Limited) |
Công ty Đường cao tốc Thủ đô, thành lập năm 1959 để phục vụ Olympic Tokyo 1964, hiện quản lý 327 km đường cao tốc trong khu vực Tokyo và vùng phụ cận, tạo thành mạng lưới huyết mạch kết nối các biểu tượng văn hóa như Tokyo Skytree, Asakusa, Tháp Tokyo, Cầu Cầu Vồng (Rainbow Bridge), và Hầm Yamanote - hầm đường bộ dài nhất Nhật Bản với chiều dài 18,2 km. Với khoảng một triệu lượt xe lưu thông mỗi ngày, trong đó xe tải hạng nặng chiếm tỷ lệ cao gấp năm lần so với đường thường, mạng lưới này hỗ trợ vận chuyển hàng hóa và di chuyển công việc (chiếm 60% lưu lượng ngày thường) đồng thời đóng vai trò quan trọng trong du lịch văn hóa, với 50% lưu lượng ngày nghỉ phục vụ các hoạt động giải trí và tham quan. Khoảng 40% lưu lượng là di chuyển nội bộ trong mạng lưới Shuto, trong khi 50–60% kết nối với các tuyến cao tốc khác, giúp liên kết Tokyo với các địa phương, từ đó quảng bá bản sắc văn hóa và tăng cường khả năng tiếp cận các di sản văn hóa.
 |
 |
Công nghiệp văn hóa không chỉ nằm ở các hoạt động nghệ thuật mà còn ở cách hạ tầng đô thị tôn vinh các giá trị văn hóa.
Dự án ngầm hóa khu vực Nihonbashi, dự kiến hoàn thành vào năm 2040, chuyển đoạn đường cao tốc trên sông thành tuyến ngầm, khôi phục cảnh quan cổ kính của Nihonbashi – một trung tâm thương mại và văn hóa lịch sử của Tokyo. Dự án này không chỉ bảo tồn di sản văn hóa mà còn tạo không gian công cộng mới, khuyến khích các hoạt động văn hóa cộng đồng và thu hút du khách. Tương tự, dự án Ōhashi “Green” Junction kết hợp nút giao thông với công viên sinh thái “Ohashi Satonomori”, nơi tổ chức các hoạt động giáo dục, trồng lúa và bảo tồn thiên nhiên, được vinh danh bởi giải thưởng từ Bộ trưởng Đất đai Nhật Bản. Để đảm bảo tính bền vững, công ty sử dụng robot, drone và trí tuệ nhân tạo (AI) để kiểm tra và bảo trì 95% hạ tầng là cầu cạn và hầm, nhiều đoạn đã hơn 50 năm tuổi. Hệ thống i-DREAMs quản lý dữ liệu hạ tầng thông minh, trong khi Dự án Tái thiết (Renewal Project) hướng tới một hệ thống giao thông bền vững trong 100 năm tới. Dự án thay thế Cầu Daishi, hoàn thành trong hai tuần bằng phương pháp trượt ngang cầu mới, là một ví dụ tiêu biểu, đảm bảo duy trì khả năng tiếp cận các địa điểm văn hóa mà không gây gián đoạn giao thông.
 |
 |
Trong bối cảnh thiên tai, mạng lưới đường cao tốc đóng vai trò tuyến đường khẩn cấp, đảm bảo khả năng tiếp cận các địa điểm văn hóa quan trọng trong các tình huống như động đất. Hệ thống được duy trì hoạt động 24/7 thông qua trung tâm điều hành và các cuộc diễn tập thường xuyên để ứng phó với động đất, bão và tuyết lớn. Các biện pháp như sử dụng vật liệu nhẹ để khắc phục sụt lún, dọn tuyết và đặt bao cát chống ngập hầm giúp duy trì sự liên tục của các hoạt động văn hóa, từ lễ hội đến triển lãm, củng cố công nghiệp văn hóa như một động lực cho phát triển bền vững. Công ty còn mở rộng tầm ảnh hưởng ra quốc tế, tham gia 90 dự án tại 19 quốc gia, trong đó có Việt Nam, nơi công ty thực hiện năm hợp đồng từ năm 2010 đến 2019.
Hai dự án tiêu biểu bao gồm khảo sát tích hợp hệ thống giao thông tiên tiến (ITS) vào năm 2014 ở miền Bắc Việt Nam và nâng cao năng lực quản lý chi phí, hợp đồng, chất lượng và an toàn trong xây dựng vào năm 2015. Những dự án này hỗ trợ xây dựng hạ tầng giao thông bền vững, tạo điều kiện cho du lịch văn hóa và kết nối các địa điểm di sản. Việc thành lập pháp nhân “Shutoko International Thailand” vào năm 2024 mở ra cơ hội tăng cường hợp tác tại Đông Nam Á, nơi văn hóa và giao thông có mối liên hệ chặt chẽ.
 |
Cảnh quan Nihonbashi trước và sau khi ngầm hóa hệ thống giao thông (ảnh thiết kế minh họa trong bài phát biểu của ông Sugawara). |
Phương pháp Kỹ thuật Giá trị (VE), được áp dụng từ năm 2002, là chìa khóa để tối ưu hóa các dự án giao thông và văn hóa. Dựa trên công thức “Giá trị = Chức năng / Chi phí”, VE giúp tăng cường chức năng hạ tầng trong khi giảm chi phí. Trong dự án Cầu Daishi, VE được sử dụng để nghiên cứu phương án thi công, đánh giá rủi ro và truyền thông với cộng đồng, đảm bảo tôn trọng các giá trị văn hóa địa phương. Trong hoạt động dọn tuyết, VE cải thiện hiệu quả xử lý, đảm bảo khả năng tiếp cận các địa điểm văn hóa trong thời tiết khắc nghiệt. Với hơn 20 năm áp dụng VE, công ty đã mở rộng mạng lưới từ 281 km lên 327 km, trong đó tất cả các dự án xây dựng mới đều tích hợp VE, thúc đẩy tư duy sáng tạo phù hợp với tinh thần đổi mới của công nghiệp văn hóa.
Tầm nhìn của Công ty Đường cao tốc Thủ đô là xây dựng một khu vực Tokyo phát triển bền vững, nơi văn hóa là động lực cốt lõi. Bằng cách kết hợp hạ tầng giao thông với bảo tồn di sản, phát triển không gian công cộng như công viên sinh thái Kawaguchi Highway Oasis và ứng dụng công nghệ tiên tiến, công ty đang định hình một mô hình phát triển bền vững. Nhìn về 100 năm tới, Shuto Expressway cam kết sử dụng VE và các giải pháp đổi mới để xây dựng một Tokyo thịnh vượng, nơi các giá trị văn hóa được bảo tồn và lan tỏa, tạo động lực cho sự phát triển bền vững không chỉ cho Nhật Bản mà còn cho thế giới. Mỗi cây cầu, mỗi tuyến đường và mỗi không gian công cộng được tạo ra là một chương trong câu chuyện về một tương lai nơi văn hóa và sự bền vững hòa quyện, truyền cảm hứng cho các thế hệ tiếp nối trong hành trình xây dựng một thế giới tốt đẹp hơn.
Bài phát biểu của ông Satoshi Sugawara đã khẳng định rằng hạ tầng giao thông, thông qua việc kết nối và tôn vinh các giá trị văn hóa, có thể trở thành động lực chiến lược cho phát triển bền vững.
Shutoko Expressway Company Limited, còn được gọi là the Metropolitan Expressway Company Limited (Shutoko), là một công ty của Nhật Bản chuyên về xây dựng, bảo trì và quản lý mạng lưới đường cao tốc lớn. Công ty tham gia vào các dự án đường cao tốc đô thị ở Nhật Bản và có kinh nghiệm hợp tác với các tổ chức quốc tế như Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB). Tên chính thức: Metropolitan Expressway Company Limited (Shutoko).
