Trong năm thứ 8 tổ chức này, Diễn đàn có sự tham dự của trên 650 đại biểu cấp cao từ Chính phủ, 10 bộ và các cơ quan ngang bộ; 31 cục, tổng cục, trung tâm, viện nghiên cứu; lãnh đạo tỉnh, sở, ban ngành từ 27 tỉnh, thành phố trên cả nước; đại sứ, tham tán thương mại của 12 quốc gia tại Việt Nam, các lãnh đạo doanh nghiệp, tập đoàn, tổng công ty, các hiệp hội, các viện nghiên cứu, các trường đại học…
Xây dựng Chính phủ điện tử: 4 nhiệm vụ trọng tâm
Tới dự và phát biểu chỉ đạo, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã thông báo việc thành lập Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử trên cơ sở kiện toàn Ủy ban quốc gia về ứng dụng công nghệ thông tin. Thủ tướng Chính phủ là Chủ tịch Ủy ban, trực tiếp chỉ đạo hoạt động xây dựng Chính phủ điện tử. Thành viên Ủy ban, ngoài Bộ trưởng các bộ liên quan trực tiếp tới các nhiệm vụ trọng yếu trong xây dựng Chính phủ điện tử còn có sự tham gia của đại diện cho khu vực tư nhân để tăng cường và bảo đảm cơ chế hợp tác công - tư chặt chẽ trong tiến trình triển khai thực hiện nhiệm vụ. Việc quyết định thành lập Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử thể hiện quyết tâm của Chính phủ, Thủ tướng đối với nhiệm vụ đặc biệt quan trọng này.
 Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu tại Diễn đàn Vietnam ICT Summit 2018 |
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định: “Với quyết tâm chính trị, thống nhất quan điểm “hành động nhanh, kết quả lớn, làm đâu chắc đấy”, “nghĩ lớn, nghĩ tổng thể nhưng bắt đầu từ những việc nhỏ nhất nhưng có hiệu quả lớn”, Chính phủ đã giao Văn phòng Chính phủ chủ trì soạn thảo Nghị quyết của Chính phủ về những nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm phát triển Chính phủ điện tử giai đoạn 2018-2020, định hướng đến năm 2025, xác định rõ mục tiêu, vai trò, trách nhiệm và lộ trình cụ thể trong triển khai Chính phủ điện tử và thiết lập hệ thống chỉ số trong giám sát hiệu quả thực thi, tránh tình trạng làm hình thức mà không bảo đảm yêu cầu.
Trong giai đoạn trước mắt, Thủ tướng yêu cầu và chỉ đạo các Bộ, ngành, địa phương cần xác định các nhiệm vụ trọng tâm và quyết tâm thực hiện 4 nhiệm vụ trọng tâm gồm: hoàn thiện và nâng cao chất lượng thể chế; Tập trung triển khai các giải pháp nền tảng công nghệ Chính phủ điện tử phục vụ chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; Dành nguồn lực để phát triển Chính phủ điện tử trên cơ sở xác định mục tiêu trọng tâm và ưu tiên đầu tư xây dựng Chính phủ điện tử trong ngắn hạn và trung hạn và rà soát, sắp xếp lại nguồn lực và huy động nguồn lực còn thiếu từ các nguồn, kể cả xã hội hóa và vay thương mại; Nâng cao hiệu quả công tác truyền thông, nhận thức về Chính phủ điện tử, kinh tế số, hạ tầng số.
Thông điệp của Bộ trưởng Bộ KHĐT tại ICT Summit 2018
Phát biểu tại Diễn đàn, Bộ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra nhanh chóng, có tác động sâu rộng đến mọi mặt của đời sống kinh tế, xã hội của tất cả các quốc gia trên toàn thế giới, làm thay đổi mạnh mẽ từ tổ chức sản xuất, cung ứng dịch vụ, phương thức kinh doanh đến cách thức tiêu dùng, cách thức giao tiếp, thậm chí làm thay đổi cả con người.
 Bộ trưởng Bộ KHĐT Nguyễn Chí Dũng phát biểu tại Diễn đàn |
Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 hình thành và phát triển thông qua quá trình tích hợp của hàng loạt các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật, dữ liệu lớn, điện toán đám mây... Điều này có ý nghĩa hết sức to lớn trong việc tạo ra bước phát triển nhảy vọt của nhân loại, xóa bỏ dần các giới hạn truyền thống về khan hiếm nguồn lực, làm thay đổi không gian kinh tế - xã hội theo hướng hòa trộn giữa không gian vật lý và không gian số.
Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 có sự khác biệt rất lớn so với các cuộc cách mạng công nghiệp trước đây, nhất là về tư liệu sản xuất và lực lượng lao động. Tư liệu sản xuất chính sẽ chuyển từ chủ yếu là vật chất sang chủ yếu là phi vật chất, trong đó, hệ thống mô phỏng tích hợp các loại công nghệ, môi trường số, kết nối vạn vật và không gian mạng sẽ trở thành công cụ sản xuất chủ yếu. Dữ liệu, thông tin sẽ trở thành nguyên liệu có giá trị nhất, có sức mạnh nhất và có thể được sử dụng không hạn chế về quy mô, không gian và thời gian. Lao động trí tuệ, lao động đa kỹ năng sẽ ngày càng trở thành lực lượng lao động chi phối. Trí tuệ nhân tạo, người máy sẽ thay thế con người trong rất nhiều lĩnh vực, làm cho năng lực và tiềm năng phát triển được mở rộng không giới hạn.
Với ý nghĩa như vậy, nhu cầu về tài chính sẽ giảm đáng kể, nhiều hoạt động hay công đoạn sản xuất có thể thực hiện với chi phí rất thấp, thậm chí bằng không. Chi phí cận biên trên một sản phẩm hàng hóa hoặc dịch vụ có thể được giảm xuống hàng trăm, hoặc hàng nghìn lần. Quy trình sản xuất trở nên nhanh hơn, thông minh hơn, có thể được rút ngắn gấp nhiều lần so với trước đây. Đối với Việt Nam, đây chính là những điểm mạnh, lợi thế cần được phát huy để chúng ta có thể nhanh chóng bắt kịp, đi cùng và tiến tới vượt lên hàng đầu ở một số lĩnh vực với các công nghệ đặc trưng của thời đại 4.0.
Có thể nói, cơ hội là rất rõ ràng. Nghiên cứu sơ bộ của Công tư tư vấn BCG cho thấy, cách mạng công nghiệp lần thứ 4 có thể giúp GDP của Việt Nam tăng thêm từ 8 đến 18 tỷ USD mỗi năm, là động lực để thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng cũng như thúc đẩy các nỗ lực cải cách hiện nay mà Chính phủ đang thực hiện một cách mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, cơ hội không tự nhiên đến với một quốc gia thụ động chờ đợi, thụ động tiếp nhận những thay đổi do cuộc cách mạng đem lại.
Ngược lại, Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đòi hỏi chúng ta phải chủ động, tích cực, quyết liệt đổi mới, sáng tạo, thực hiện hàng loạt các chương trình cải cách trên 4 yếu tố nền tảng và 4 trụ cột chuyển đổi. Chúng ta không chỉ tiếp nhận, tận dụng cơ hội mà còn phải tạo ra cơ hội mới với tư duy và phương châm hành động là “bây giờ hoặc không bao giờ”. Vì cơ hội chỉ đến một lần và không bao giờ quay lại.
4 yếu tố nền tảng gồm: (i) Đột phá về thể chế; (ii) Phát triển và nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin; (iii) Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia; và (iv) Phát triển nguồn nhân lực.
Trong đó, đổi mới và phát triển hệ thống thể chế phù hợp là quan trọng và quyết định nhất, đúng như thông điệp đã được Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhắc nhở nhiều lần là “thể chế, thể chế và thể chế”.
Hệ thống thể chế cho Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 trước hết là thể chế kinh tế thị trường đầy đủ, hiện đại và hội nhập; luôn hướng tới sự chấp nhận, thích nghi và khuyến khích thúc đẩy với những cái mới, những thay đổi liên tục, mạnh mẽ và nhanh chóng của khoa học và công nghệ; là hệ thống thể chế nuôi dưỡng, thu hút nhân tài, giải phóng năng lực cá nhân, phát huy tối đa sức sáng tạo của mọi cá nhân, tổ chức để mang lại những giá trị mới cao hơn; bảo vệ được an toàn, an ninh trên không gian mạng cũng như quyền tự do và quyền riêng tư của mỗi người.
Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin quốc gia cần được quan tâm, đầu tư để có thể mở rộng, nâng cấp ít nhất là ngang bằng với mức độ tiên tiến của khu vực. Cơ sở dữ liệu quốc gia cần phải được nhanh chóng xây dựng và phát triển một cách thống nhất, phù hợp với thông lệ quốc tế về lưu trữ, phân tích, kết nối, lưu chuyển, tiếp cận và khai thác sử dụng thông tin. Phát triển nguồn nhân lực phù hợp với yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đi đôi với chuyển đổi cơ cấu lao động phù hợp và thích ứng với yêu cầu của thị trường lao động trong thời đại 4.0 theo hướng đào tạo kỹ năng đa ngành. Người lao động phải được trang bị nhiều loại kỹ năng đa dạng để thích ứng với môi trường thời đại 4.0 và dễ dàng dịch chuyển công việc phù hợp với nhu cầu của thị trường.
Trên cơ sở 4 yếu tố nền tảng như tôi vừa đề cập, chúng ta cần thúc đẩy chuyển đổi quản trị và sản xuất theo 4 trụ cột:
Thứ nhất, chuyển đổi nền quản trị quốc gia, trước hết là xây dựng Chính phủ điện tử, dần tiến tới Chính phủ số và phát triển thành phố thông minh; nâng cao hiệu lực, hiệu quả điều hành kinh tế bằng các công nghệ hiện đại; giảm thiểu chi phí tuân thủ và tạo cơ hội kinh doanh cho doanh nghiệp trong các ngành kinh tế mới.
Thứ hai, chuyển đổi phương thức tổ chức sản xuất kinh doanh theo hướng thông minh hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn và năng lực cạnh tranh cao hơn; áp dụng phổ biến các phương thức kinh doanh mới như kinh tế chia sẻ, thương mại điện tử, thanh toán điện tử... Thu hút các tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới kết hợp với khuyến khích và hỗ trợ phát triển các công ty công nghệ trong nước; hỗ trợ nâng cao kỹ năng của doanh nghiệp nhỏ và vừa trong tiếp cận, áp dụng các công nghệ, các mô hình quản lý và kinh doanh phổ biến trong thời đại 4.0 để họ tiếp cận được thị trường toàn cầu.
Thứ ba, áp dụng các công nghệ và phương thức tổ chức kinh doanh của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 để nhanh chóng chuyển đổi sản xuất trong các ngành có lợi thế, có tiềm năng phát triển, có thể đóng góp lớn vào phát triển đất nước, ví dụ như: sản xuất nông nghiệp, công nghệ thông tin, dịch vụ hậu cần - Logistics, dịch vụ tài chính, dịch vụ y tế, giáo dục...
Thứ tư, xây dựng hệ sinh thái đổi mới, sáng tạo và khởi nghiệp để phát triển các công nghệ tiên tiến, giúp Việt Nam vượt lên ở một số lĩnh vực của công nghệ 4.0, ví dụ như trí tuệ nhân tạo, chế tạo thông minh, an ninh mạng... Hệ sinh thái phải được xây dựng theo chuẩn mực quốc tế, trong đó, hạt nhân là chuỗi các Trung tâm đổi mới sáng tạo theo các mô hình tốt nhất thế giới. Các Trung tâm này cần phải được xây dựng ở vị trí phù hợp, được quản trị theo thông lệ tốt nhất của quốc tế với những người quản lý chuyên nghiệp, đẳng cấp quốc tế, kết nối hữu cơ với các trường đại học, các viện và trung tâm nghiên cứu khoa học cả trong nước, khu vực và quốc tế; cùng với sự tham gia của các công ty công nghệ hàng đầu, các nhà đầu tư, nhất là đầu tư mạo hiểm, để hỗ trợ những người khởi nghiệp phát triển, nhanh chóng thương mại hóa các ý tưởng, phát minh sáng chế và mô hình kinh doanh mới.
Các trung tâm đổi mới sáng tạo với hệ sinh thái như tôi đã đề cập phải là nơi sống, làm việc tốt, đủ sức cạnh tranh quốc tế để thu hút các tài năng công nghệ 4.0, trước hết là những người Việt Nam ở trong và ngoài nước đến làm việc, nghiên cứu phát triển các công nghệ đặc trưng của Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 như: trí tuệ nhân tạo, máy học, thuật toán phân tích dữ liệu lớn, in 3D, Blockchain, vật liệu mới, năng lượng mới, mô hình kinh doanh mới... Đó sẽ là nơi kiến tạo và phát triển năng lực công nghệ quốc gia, tạo ra những sản phẩm công nghệ “Made in Việt Nam” và “Made by Việt Nam”. Đó cũng là cách để chúng ta vươn lên hàng đầu trong các ngành, lĩnh vực công nghệ mà Việt Nam có tiềm năng, lợi thế.
Với tất cả ý nghĩa đó, tôi có một niềm tin mãnh liệt và chắc chắn rằng, Cách mạng công nghiệp lần thứ 4 thực sự là cơ hội phát triển của dân tộc, của đất nước chúng ta. Chỉ có tận dụng và hiện thực hóa một cách nhanh chóng cơ hội này, chúng ta mới vượt qua được thách thức về tụt hậu, để thu hẹp khoảng cách phát triển và để bắt kịp, đi cùng, vượt lên về công nghệ và kinh tế.
Tôi tin rằng, tất cả chúng ta đều cảm nhận được và chia sẻ cơ hội mới có tính bước ngặt này đang đến với đất nước chúng ta. Cùng với đó, các doanh nghiệp công nghệ, nhân lực công nghệ thông tin sẽ ngày càng đóng vai trò tích cực, đóng góp lớn vào nhiệm vụ hiện thực hóa cơ hội phát triển này.
Về phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chúng tôi cam kết sẽ đi tiên phong, là đối tác tin cậy của tất cả các bên để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp lần thứ 4.
