Mới đây, tại một trường THPT trên địa bàn huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam đã xảy ra một vụ việc đau lòng, một nữ sinh lớp 11 đã uống thuốc trừ sâu tự tử sau khi xảy ra mâu thuẫn với bạn học trên mạng xã hội. Đây không phải lần đầu tiên qua phương tiện truyền thông, dư luận phải chấn động vì thông tin học sinh tự tử. Trước đó, đã có những trường hợp những học sinh vì mâu thuẫn với bố mẹ, bạn bè, vì kết quả học tập không như mong đợi... đã tự tước đoạt đi mạng sống của mình.
Để tìm hiểu về những nguyên nhân sâu xa dẫn tới thực trạng đau lòng này, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Tâm lý học Vũ Thu Hương, giảng viên ĐH Sư phạm Hà Nội và Tiến sĩ Tùng Lâm-hiệu trưởng trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội).
Giới trẻ thiếu lý tưởng sống
Thưa Tiến sĩ Thu Hương, về vụ việc nữ sinh ở Hà Nam tự tử do mâu thuẫn với bạn trên Facebook, là một chuyên gia tâm lý, đồng thời là một người làm giáo dục lâu năm, xin cô cho biết suy nghĩ của cô về vụ việc này?
Tiến sĩ Thu Hương: Xét về tâm sinh lý thì ở độ tuổi dậy thì là tuổi rất nhạy cảm, bởi vì lúc này hoóc môn tăng trưởng của các em rất cao. Chính vì vậy tâm lý các em không được ổn định, dẫn đến nhiều hành động bộc phát, không kiểm soát bản thân nên đã có những hậu quả rất đau lòng.
Đó là về tâm sinh lý, ngoài ra còn nhiều lý do khác, trong đó có thể nói rất nhiều bạn trẻ Việt Nam có tầm nhìn rất ngắn, có nghĩa là các em quan sát và nhìn nhận sự việc theo cảm nhận riêng của mình, không hề đặt ra các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn để suy nghĩ… Do vậy cái em đã bị những hành động của bản thân làm hại mình.
Tôi lấy ví dụ như thế này, ngày xưa từ những năm 1975 đổ về trước do hoàn cảnh đất nước đang rơi vào chiến tranh nên thanh niên ra đời tầm tuổi 16, 17 đã nghĩ ngay tới việc cống hiến tuổi trẻ để bảo vệ Tổ quốc.
Còn bây giờ, sau hòa bình cuộc sống của nhân dân được cải thiện các em được cha mẹ và bao bọc nhiều quá nên các em không biết rằng mình ra đời để làm gì, các em chỉ đi học, làm theo tất cả những gì bố mẹ yêu cầu, chứ không làm theo những gì mình đặt ra.
Chính vì vậy, các em sẽ thấy cuộc đời của mình nhàm chán, không có nhiều niềm vui cho cuộc sống. Ngoài ra, các câu lạc bộ cho các em sinh hoạt lành mạnh rất ít, do vậy có thể thấy cuộc sống các bạn trẻ nghèo nàn. Từ đó dẫn tới nhiều tình trạng như: Cuồng thần tượng, thiếu lý tưởng sống, hoặc thể hiện quá đà trên facebook.
 |
Tiến sĩ Vũ Thu Hương. (Ảnh: VTC)
Không chỉ riêng vụ việc đau lòng vừa xảy ra tại Hà Nam, thời gian qua báo đài cũng đã đưa tin nhiều vụ tự tử của học sinh do nhiều lý do khác nhau. Phải chăng các bậc phụ huynh đang đặt quá nhiều áp lực cho các con của mình?
Tiến sĩ Thu Hương: Thực ra thì khoảng tuổi 16, 17 cũng không phải là quá nhiều áp lực nữa, mà vấn đề bố mẹ đã đặt áp lực quá sớm. Tức là khi các cháu vừa mới học hết mầm non vào lớp 1 thì có rất nhiều việc, nhiều áp lực từ bố mẹ, bố mẹ lúc nào cũng nghĩ con mình phải giỏi nhất, nên là bắt các cháu học chữ, học đọc, học thêm, học Tiếng Anh… ngay từ khi mới 6 tuổi.
Từ đó dẫn tới việc các con chán học, ghét học, sau đó thì cái đó tăng dần tới khi 15, 16 tuổi các cháu bị quá tải dẫn tới các cháu có những hành động rất dại dột. Có thể nói các cháu bị sống trong áp lực trong khoảng 10 năm trời, đó là một thời gian quá dài cho 1 đứa trẻ, một hệ quả tất yếu như một giọt nước tràn ly, từ những việc nhỏ nhất cũng khiến cho các cháu có những hành động đau lòng.
Liệu đó có phải là sai lầm lớn của các bậc phụ huynh?
Tiến sĩ Thu Hương: Rõ ràng là như vậy, nguyên nhân là các ông bố bà mẹ nghĩ rằng kiến thức ở nhà trường là tất cả đối với một đứa trẻ. Con người có 3 điều quan trọng đó là, đạo đức, kỹ năng và kiến thức. Chúng ta đã nghe câu “Ngu dốt cộng nhiệt tình bằng phá hoại”, thì ngu dốt ở đây không phải là không có kiến thức, mà ngu dốt ở đây là không có kỹ năng.
Thực sự là chúng ta bỏ qua kỹ năng và đạo đức trong một khoảng thời gian dài, các cháu chỉ biết những kiến thức theo dạng học thuộc lòng. Cái đó sẽ mãi chỉ nằm trên sách vở nếu như các cháu không được học những kỹ năng cho mình, kỹ năng để đưa kiến thức vào cuộc sống.
Vòng kim cô học hành
Thưa thầy Tùng Lâm, một con số đáng báo động mà Bộ Y Tế cung cấp là 16,9% học sinh Việt Nam có ý định tự tử. Là một người làm giáo dục lâu năm, đồng thời là Chủ tịch của hội tâm lý giáo dục Hà Nội, ông suy nghĩ sao về điều này?
Tiến sĩ Tùng Lâm: Trước tiên, xét dưới góc độ tâm lý học mà nói khi con người ta thiếu hai thứ cơ bản: niềm tin vào cuộc sống, niềm tin vào bản thân thì người ta dùng cái chết để giải thoát.
Dưới góc độ giáo dục, khi các em chịu nhiều áp lực, từ gia đình, nhà trường, xã hội thậm trí những áp lực đó đến từ chính các em. Từ việc có quá nhiều áp lực, mà không phải đứa trẻ nào cũng có thể thoát ra khỏi áp lực ấy.
 |
Tiến sĩ Tùng Lâm. (Ảnh: Zing)
Cái này không chỉ ở nước ta, mà ở các nước khác ví dụ như Hàn Quốc, các nghệ sĩ ca sĩ có tỉ lệ tự tử rất cao, điều này là do áp lực quá lớn từ cuộc sống mà người ta lại thiếu 2 thứ tôi nêu ở trên nên việc họ tìm đến cái chết là hẳn nhiên.
Ở Hàn Quốc, những người làm nghệ sĩ chịu những áp lực khủng khiếp dẫn đến phải tự tử, còn chúng ta chính những trẻ em lại chịu những áp lực đó?
Tiến sĩ Tùng Lâm: Nhà báo nói đúng, từ cha mẹ cho đến các em, rất nhiều người chỉ nghĩ rằng học là con đường duy nhất để tốt nhất. Nhưng tôi nghĩ đó là sai lầm lớn, chúng ta có rất nhiều nghành nghề để các em lựa chọn, mà các em chỉ cần học hết THPT là có thể làm được. Chỉ những ai có khả năng và năng lực thật sự mới nên học cao, để tự giải thoát mình ra khỏi áp lực học hành. Nhưng dường như chúng ta chưa thể thoát ra khỏi cái vòng luẩn quẩn ấy.
Ngày xưa chúng ta có câu chuyện là nhà văn Tú Xương, đã phải rùi mài kinh sử rất nhiều lần rồi mới đỗ được tú tài Thiên thủ, nhưng đó là ngày xưa bởi ngày đó dường như chỉ có con đường học mới giúp người ta thoát khỏi bụi tre làng. Còn ngày nay, đâu phải nhất nhất chúng ta cứ phải học cao mới là đúng đường, chúng ta còn rất nhiều con đường khác cho các em lựa chọn?
Tiến sĩ Tùng Lâm: Đó chính là hậu quả của việc cha mẹ các em đang đặt kỳ vọng quá lớn vào các em, nhiều ông bố bà mẹ nghĩ rằng con mình phải học giỏi, phải cao siêu, trong khi lại không hiểu được và giúp con mình hiểu rằng chúng đang ở đâu? Để có con đường và phương pháp học tốt nhất.
Facebook đang gây hại cho giới trẻ
Đã có rất nhiều vụ việc xảy ra liên quan đến mạng xã hội facebook. Theo thầy/cô, phải chăng các bạn trẻ bây giờ đang sử dụng facebook một cách vô tội vạ?
Tiến sĩ Thu Hương: Facebook không phải một chỗ mà chúng ta có thể coi đó là sân chơi nhà mình, ở đó cũng có những hữu ích, tuy nhiên cũng có nhiều hậu quả lớn. Nhiều nơi trên thế giới đã ngăn cản trẻ con sử dụng facebook, để ứng xử tốt với mạng xã hội người ta phải học rất nhiều kỹ năng, mà cái đó người lớn Việt Nam còn không biết chứ không nói là trẻ em.
Về việc mâu thuẫn, không chỉ trẻ em mà người lớn cũng cãi nhau, cũng mâu thuẫn trên facebook, nhưng tại sao người lớn không “giải quyết” nhau thì đó là do họ đã hiểu được pháp luật, hiểu được hậu quả mình sẽ nhận được.
Để giảm thiểu những sự việc đau lòng này, gia đình và nhà trường phải dạy cho các em nhiều hơn nữa về kiến thức pháp luật, nâng niu và để ý tới con trẻ. Dạy cho các em cách sử dụng facebook một cách thông minh và hợp lý!
Công Luân
