Theo nhiều ghi chép lịch sử, Vịnh Xuân Quyền ra đời cách đây khoảng 400 năm do Ngũ Mai sư thái được coi là sư tổ sáng tạo ra những chiêu thức tiền khởi của Vịnh Xuân Quyền. Bà truyền cho đồ đệ là nàng Nghiêm Vịnh Xuân, con gái của một danh thủ quyền thuật dòng Nam Thiếu Lâm tên là Nghiêm Nhị.
Kể từ đó trở đi, võ Vịnh Xuân Quyền được truyền lại cho các thế hệ sau, tuy nhiên mỗi đời sư phụ chỉ được truyền võ công lại cho 1 học trò. Tuy nhiên kể từ đời thứ 7, hai học trò của Lương Bích, Trần Hoa Thuận là Nguyễn Tế Công và Diệp Vấn đã giúp Vịnh Xuân Quyền được truyền bá rộng rãi.
Nguyễn Tế Công sinh năm 1873 tại một gia đình giàu có ở Phật Sơn, Quảng Đông, Trung Quốc. Đầu tiên ông theo học Hoắc Bảo Toàn nổi tiếng về Vịnh Xuân Quyền ở Phật Sơn, lại giỏi đạo pháp. Sau khi học Hoắc Bảo Toàn, hai anh em Tế Công và Kỳ Sơn lại tiếp tục theo học Phùng Thiểu Thanh và tiếp đó là học Trần Hoa Thuận.
 |
Sư tổ Vịnh Xuân Quyền Việt Nam - Nguyễn Tế Công (ngồi giữa).
Theo những ghi chép lịch sử, Nguyễn Tế Công sang Việt Nam lánh nạn vào cuối năm 1939. Lúc đầu ở Hải Phòng sau cụ chuyển về phố Hàng Buồm. Tế Công thu nhận một số đồ đệ người Hoa và người Việt như Trần Văn Phùng, Trần Thúc Tiển, Ngô Sĩ Quý... Nguyễn Tế Công rời Hà Nội năm 1954 để vào Sài Gòn, sau đó các học trò lần lượt mở lớp dạy Vịnh Xuân Quyền và từ đó hình thành nhiều nhánh Vịnh Xuân.
Năm 1960 cụ qua đời ở tuổi 84, để lại ở Việt Nam một kho tàng kiến thức đồ sộ về Vịnh Xuân. Các môn sinh của ông đã gìn giữ và phát huy kho tàng kiến thức này và truyền bá từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đại sư Nguyễn Tế Công đã được các môn sinh suy tôn là Sư tổ Vịnh Xuân Việt Nam.
Tại sao Tế Công sang Việt Nam
Nghe nói ông vốn họ Hồ, sau khi xuất sư làm bảo tiêu kiếm sống. Từ Quảng Đông đến Vân Nam là con đường khắc nghiệt, đem theo một cặp Bát Trảm Đao và cây côn, ông đã hạ thủ quá nhiều địch nhân, nên ông lánh sang Việt Nam tránh truy sát. Vốn có nghề thuốc, ông ở tạm một nhà người Hoa ở Hàng Buồm và mở phòng mạch, bốc thuốc, chủ yếu chữa bong gân, gãy xương. Lúc đầu ông chỉ dạy võ cho người Hoa, rồi mãi đến hai ba mươi năm sau mới dạy cho người Việt.
Tế Công đánh Tây đen
Ông cả ngày chẳng nói câu nào, đi, đứng, ngồi cứ nhắm mắt như ngủ. Ông thường mặc quần áo thụng, đội mũ vải sụp che cả mắt, hai tay lồng vào nhau, cứ lầm lũi đi trên hè phố Hàng Đào. Có một anh Tây đen trông lạ mắt cứ đi theo xem, rồi không nhịn được, anh Tây đen vượt lên thò tay giật mũ trên đầu ông Tế Công, chỉ thấy ông chúi một tí anh Tây đen chụp hụt, làm mấy lần liền đều hụt làm anh ta cáu tiết nên chặn hẳn lại vồ cả hai tay, bỗng một cùi chỏ bay ra làm anh ta té nhào còn ông Cống vẫn áo thụng chùm mũ lùi lũi đi trên hè phố.
Tế Công so tay với Chung sư phụ
Chung sư phụ là một võ sư Hồng Gia chân truyền, những năm 1930, 1940, ông rất nổi tiếng trong giới Hoa Kiều ở Hà Nội. Một lần Chung sư phụ gặp ông Tế Công ở Hàng Giầy, hai sư phụ đùa nhau thế nào mà cuối cùng là thi co tay. Ông Tế Công mắt lúc nhắm lúc mở, trông hơi cười cười, Chung sư phụ lên gân, vận lực hét hây hây. Tế Công cứ co lên co xuống trông rất bình thản, đoạn nói : “ Hây a, hòa lớ, không thắng được a.”
Tế Công cho Lý Văn Quảng đấm
Bốc xơ, Lý Văn Quảng dạy cho đám Sinh, Xuân ở khách sạn Đồng Lợi, một bữa nghe học trò khoe có ông Tế Công cho người khác đấm vào người thoải mái mà không làm sao. Lý Văn Quảng không tin, bảo : “Vớ vẩn, cho quả móc thì ruột lộn lên phổi.” Một học trò dẫn đến, thấy ông Tế Công nhắm mắt nói cứ đấm, Lý Văn Quảng đấm một hồi mệt cả người rồi bị một đòn cầm nã kéo lại, rồi bị phất một cái ngã lăn.
Sư huynh của Diệp Vấn
Võ sư nổi tiếng Diệp Vấn, sư phụ của Lý Tiểu Long từng là sư đệ của Sư tổ Vịnh Xuân Quyền Việt Nam
Lịch sử cũng có ghi lại, gia đình ông Tế Công ở ngay gần gia đình Diệp Vấn. Khi gia đình Diệp Vấn gặp khó khăn, gia đình Tế Công thường xuyên giúp đỡ. Hai bên có mối quan hệ với nhau rất thân thiết.
 |
Sư phụ Diệp Vấn và Lý Tiểu Long.
Nguyễn Tế Công hơn Diệp Vấn 16 tuổi, cả hai đều là học trò đời thứ 7 của Vịnh Xuân, nhưng Tế Công là người được học võ trước nên tinh thông võ nghệ. Lý thuyết thì vị Sư tổ Vịnh Xuân Việt Nam chỉ là sư huynh của Diệp Vấn, nhưng cũng có thể coi Tế Công là sư bá của Diệp Vấn, bởi Tế Công đã từng dạy võ cho vị "nhất đại tông sư Hồng Kông" hồi còn ở Quảng Đông.
Gần nhà, cùng học võ Vịnh Xuân Quyền rồi cùng phải phiêu bạt xa quê hương, cuộc đời của Nguyễn Tế Công và Diệp Vấn có rất nhiều điều tương đồng. Họ đều là những người giỏi võ thuật, và có công trong việc quảng bá võ Vịnh Xuân đến toàn thế giới.
Một điểm chung lớn nhất, họ đã tạo dựng được cơ đồ ở nơi "đất khách quê người" khi đều trở thành những vị Sư tổ võ thuật ở Việt Nam và Hồng Kông.
J.K
