 |
| Hệ thống Quỹ tín dụng nhân dân ra đời từ năm 1993 với mục tiêu cốt lõi là “tương trợ lẫn nhau” giữa các thành viên. Ảnh minh hoạ. |
Mâu thuẫn nội bộ
Câu chuyện lùm xùm ở Quỹ tín dụng nhân dân Ngô Mây (huyện Phù Cát, tỉnh Bình Định cũ), hiện là tỉnh Gia Lai đến nay vẫn còn dư âm trên các nền tảng mạng xã hội. Vào tháng 7/2024, lãnh đạo tỉnh khi đó nhiều lần cử cán bộ về địa phương - nơi có 2.350 thành viên Quỹ tín dụng nhân dân Ngô Mây, phối hợp hỗ trợ Ban kiểm soát của Quỹ triệu tập đại hội nhưng bất thành.
Ngân hàng Nhà nước chi nhánh Bình Định (khi đó) nhận định, sự chậm trễ trong việc tổ chức đại hội thành viên thường niên đã dẫn đến nội bộ mất đoàn kết ngày càng nghiêm trọng, làm ảnh hưởng đến lòng tin của thành viên, người dân đối với Quỹ... Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định (cũ) sau đó phải ra văn bản chỉ đạo để giải quyết, ổn định tình hình tại địa phương.
Lùm xùm ở Quỹ tín dụng nhân dân Ngô Mây không phải là trường hợp cá biệt. Quỹ tín dụng nhân dân Bình Chánh mới đây cũng bị Thanh tra Ngân hàng Nhà nước khu vực 2 xác định xảy ra mâu thuẫn nội bộ kéo dài nhưng HĐQT không xử lý triệt để. Bên cạnh đó, HĐQT, Ban điều hành hoạt động kém hiệu quả. Chủ tịch HĐQT và các thành viên HĐQT, Ban kiểm soát và các thành viên chưa thực hiện hết quyền và nghĩa vụ theo Luật.
Quỹ này được cấp phép năm 1995, hoạt động trên địa bàn xã Tân Quý Tây (huyện Bình Chánh cũ), nay là xã Bình Chánh, TP.HCM do bà Trần Thị Kim Nhung làm Chủ tịch HĐQT. Về cơ bản, Quỹ tuân thủ quy định về địa bàn hoạt động, kết quả kinh doanh các năm có lãi... nhưng hoạt động nghiệp vụ còn nhiều vi phạm, sai sót trong tác nghiệp của nhân viên và hạn chế trong quản lý, điều hành, kiểm tra, giám sát.
 |
Quỹ tín dụng nhân dân Bình Chánh xảy ra mâu thuẫn nội bộ kéo dài nhưng HĐQT không xử lý triệt để. |
HĐQT làm trái quy định
Cuối tháng 9/2025, Thanh tra Ngân hàng nhà nước khu vực 15 đã lập biên bản và ban hành Quyết định xử phạt vi phạm hành chính Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Hoà số tiền 22 triệu đồng. Quỹ được thành lập năm 1998, hiện trụ sở đặt ở P.Bình Đức, tỉnh An Giang. Quỹ có vốn điều lệ gần 9 tỷ đồng, tính đến cuối 6/2025, tổng nguồn vốn hoạt động hơn 257 tỷ đồng (vốn huy động chiếm hơn 75%).
Thanh tra kết luận, bên cạnh những điểm tích cực trong hoạt động quản trị, điều hành thì Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Hoà có 4 thành viên HĐQT là người thuộc những trường hợp không được đảm nhiệm chức vụ theo quy định của Luật các Tổ chức tín dụng, chưa đảm bảo mức vốn góp của thành viên, điều kiện về thường trú tại địa bàn hoạt động cũng chưa đảm bảo.
Nội dung các cuộc họp của HĐQT chưa có nội dung đề cập đến việc triển khai các văn bản của Ngân hàng nhà nước và văn bản pháp luật có liên quan; Chưa thông qua Đại hội thành viên hoặc HĐQT về việc thực hiện chuyển nhượng vốn góp giữa các thành viên. Thời điểm ngày 31/12/2023 phát sinh 4 trường hợp thành viên chuyển nhượng một phần vốn góp cho thành viên khác nhưng chưa được thông qua.
Quy trình xét duyệt thành viên mới của Quỹ thời điểm 1/7/2024 – 30/6/2025 phát sinh 87 trường hợp cá nhân xin gia nhập nhưng chưa có thông tin, tài liệu thể hiện HĐQT thống nhất xem xét, kết nạp thành viên; Chủ tịch HĐQT Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Hoà ký chức danh cán bộ thẩm định trên Báo cáo thẩm định giá trị tài sản; HĐQT thực hiện xem xét, cho gia nhập thành viên và cho vay đối với hai cá nhân đang là thành viên của Quỹ tín dụng nhân dân khác là thực hiện chưa đúng nhiệm vụ, quyền hạn, quyền và nghĩa vụ.
Thời điểm ngày 30/6/2025, Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Hoà hoàn trả vốn góp cho 13 thành viên với tổng số tiền hơn 10,8 tỷ đồng, đã thông qua Hội đồng quản trị và ban hành nghị quyết; tuy nhiên, phương án hoàn trả vốn góp làm giảm mức vốn điều lệ được ghi trong giấy phép hoạt động nhưng chưa có văn bản chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước là chưa đúng các quy định của pháp luật ngân hàng.
 |
Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Hoà hoàn trả vốn góp cho thành viên làm giảm mức vốn điều lệ nhưng chưa có văn bản chấp thuận của Ngân hàng Nhà nước. |
Quỹ tín dụng nhân dân Lộc Hoà được cấp phép năm 1995, hoạt động trên địa bàn hai xã Tây Hoà và Sông Trầu (cũ), nay thuộc xã Hưng Thịnh và xã Trảng Bom (tỉnh Đồng Nai). Ngoài những vi phạm phổ biến trong hoạt động cho vay, thanh tra xác định Quỹ thực hiện cấp tín dụng đối với bà Huỳnh Thị Thắng, Chủ tịch HĐQT số tiền 350 triệu đồng nhưng không thông qua HĐQT đã vi phạm Luật các Tổ chức tín dụng. Đoàn lập biên bản vi phạm hành chính ngày 8/8/2025 nhưng hành vi vi phạm đã quá thời hiệu xử phạt nên không xử phạt (khoản vay đã tất toán vào tháng 3/2024).
Dấu hiệu thao túng Quỹ
Thanh tra Ngân hàng Nhà nước chi nhánh khu vực 13 từ đầu tháng 7 đến giữa tháng 8/2025 đã tiến hành thanh tra trực tiếp tại Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho (trước thuộc tỉnh Tiền Giang, nay là P.Đạo Thành, tỉnh Đồng Tháp). Quỹ được cấp phép thành lập năm 2011 với vốn điều lệ ban đầu 1 tỷ đồng, hoạt động trên địa bàn nhiều phường ở TP.Mỹ Tho, Tiền Giang cũ. Chủ tịch HĐQT kiêm người đại diện pháp luật là ông Nguyễn Công Danh.
Tổng nguồn vốn của Quỹ tính đến thời điểm 31/5/2025 đạt trên 211 tỷ đồng, vốn điều lệ đạt hơn 8 tỷ đồng, chiếm 3,8% tổng nguồn vốn. Quỹ có vốn huy động tiền gửi ở thời điểm này trên 190 tỷ đồng, dư nợ cho vay vượt 191 tỷ đồng. Quỹ không phát sinh nợ xấu, chênh lệch thu nhập và chi phí đạt hơn 2 tỷ đồng, theo thanh tra.
Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho vi phạm nhiều nội dung trong tổ chức và hoạt động quản trị, kiểm soát, điều hành mà trách nhiệm chính thuộc về HĐQT và Chủ tịch HĐQT. “Đơn vị bố trí để nhân viên của Quỹ đứng tên vay vốn nhằm mục đích chuyển khoản tiền giải ngân cho Chủ tịch HĐQT sử dụng, toàn bộ chứng từ chứng minh hoạt động kinh doanh và chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn do cán bộ tín dụng tự tạo lập theo chỉ đạo của Giám đốc, có dấu hiệu che giấu khoản vay...”, kết luận nêu:
“Nhiều khoản chi không đúng đối tượng theo chứng từ kế toán, số tiền chi ra được chuyển cho Chủ tịch HĐQT mượn sử dụng, sau đó mới hoàn trả cho người thụ hưởng, vi phạm quy tắc đạo đức nghề nghiệp, tiêu chuẩn đạo đức, lối sống của Quỹ, tiềm ẩn rủi ro gây thiệt hại lớn đối với tài sản đơn vị. Nguyên nhân, xuất phát từ nhu cầu cá nhân, Chủ tịch HĐQT đã chỉ đạo một số cá nhân trong đơn vị tổ chức thực hiện hành vi vi phạm”.
Đáng chú ý, thanh tra phát hiện ông Nguyễn Công Danh, Chủ tịch HĐQT có biểu hiện thao túng hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho. Cụ thể, ông Nguyễn Công Danh sở hữu 30,3% vốn điều lệ và các thành viên khác là người có liên quan/thân quen của Chủ tịch HĐQT sở hữu 20% vốn điều lệ vào thời điểm 31/5/2025. Tổng vốn góp của ông Danh và người có liên quan chiếm 50,3% vốn điều lệ.
 |
Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho hoạt động có biểu hiện thao túng, phục vụ lợi ích của một nhóm thành viên góp vốn lớn, trong đó biểu hiện rõ nhất là nhóm thành viên Chủ tịch HĐQT và những người có liên quan. |
Thanh tra kết luận: “Hoạt động của Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho phát sinh nhiều sai phạm, rủi ro, trong đó đặc biệt có những sai phạm ở mức độ nghiêm trọng ảnh hướng đến an toàn, tôn chỉ hoạt động, nguy cơ gây thất thoát tài sản... Chủ tịch HĐQT hiểu rõ quy định pháp luật nhưng không nghiêm túc chấp hành, cố tình che dấu sai phạm về giới hạn vốn góp tối đa của một thành viên; Các vi phạm chi tiêu tài chính tạo điều kiện cho Chủ tịch HĐQT chiếm dụng tạm thời nhiều khoản tiền chi ra, tuy đã hoàn trả nhưng vẫn vi phạm nghiêm trọng nguyên tắc kế toán...
Các vi phạm cho thấy Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho có dấu hiệu xa rời tôn chỉ, mục đích hoạt động. Hoạt động của Quỹ có biểu hiện thao túng, đẩy mạnh tăng trưởng với tốc độ nhanh, phương pháp không phù hợp nhằm tạo ra lợi nhuận cao, phục vụ lợi ích của một nhóm thành viên góp vốn lớn, trong đó biểu hiện rõ nhất là nhóm thành viên Chủ tịch HĐQT và những người có liên quan”.
Chánh Thanh tra Ngân hàng Nhà nước khu vực 13 phạt Quỹ tín dụng nhân dân Mỹ Tho 5 hành vi với tổng số tiền 31,5 triệu đồng, phạt Chủ tịch HĐQT 7,5 triệu đồng. Quỹ và cá nhân ông Nguyễn Công Danh đã đóng phạt. Cơ quan thanh tra yêu cầu Quỹ xem xét, xử lý cán bộ sai phạm, đồng thời khắc phục chấn chỉnh tồn tại, hạn chế.
Công tác tổ chức và hoạt động của HĐQT, Ban điều hành, Ban kiểm soát và hệ thống kiểm soát, kiểm toán nội bộ... của các Quỹ tín dụng nhân dân Phú Thọ (TP.HCM), Quỹ tín dụng nhân dân Nhị Trường (Cần Thơ), Quỹ tín dụng nhân dân Thị trấn Long Hồ (Vĩnh Long)... cũng xảy ra nhiều bất cập, vi phạm, sai phạm. Cá biệt, Quỹ tín dụng nhân dân Đồng Xoài (Đồng Nai) bị xử phạt đến 7 hành vi vi phạm hành chính.
Theo kế hoạch trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước tiếp tục tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát nhằm phát hiện ra các rủi ro để các Quỹ tín dụng hoạt động an toàn, lành mạnh, nếu phát hiện sai phạm sẽ xử lý nghiêm theo đúng quy định pháp luật. Ngân hàng Nhà nước cũng đang xây dựng và hoàn thiện Dự thảo Đề án “Cơ cấu lại tổng thể hệ thống quỹ tín dụng nhân dân và Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam giai đoạn 2025 - 2030, định hướng đến năm 2045” để phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển của đất nước.
