Hội nghị Trung ương 14 vừa bế mạc đã ghi nhận bước chuyển quan trọng sau 8 năm triển khai Nghị quyết số 18-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, nhất là giai đoạn từ năm 2024 đến nay.
Những kết quả đạt được trong thời gian qua đã khẳng định quyết tâm chính trị mạnh mẽ của Đảng, Nhà nước trong việc xây dựng bộ máy quản trị quốc gia phù hợp yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới.
Bộ máy trong toàn hệ thống chính trị, từ Trung ương đến địa phương, đã được sắp xếp tinh gọn hơn, rõ chức năng, rõ trách nhiệm, giảm tầng nấc trung gian, nâng cao hiệu suất quản lý, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp, chuyển hệ thống chính trị từ trạng thái “cồng kềnh-phân tán” sang “tinh gọn-liên thông-hiệu lực-hiệu quả”.
Cùng với đó, tư duy quản trị cũng có bước chuyển căn bản. Nếu trước đây, bộ máy chủ yếu vận hành theo mô hình quản lý theo đầu mối hành chính, thì nay đã chuyển sang quản trị theo chức năng và kết quả đầu ra.
Năng lực điều hành và tổ chức thực thi nhiệm vụ không chỉ được đo bằng quy trình và thủ tục, mà chủ yếu dựa vào hiệu quả, tác động thực tế và mức độ hài lòng của người dân.
Tinh giản biên chế không được thực hiện như một biện pháp hành chính thuần túy, mà gắn kết với nâng cao chất lượng cán bộ, đổi mới cách làm việc, ứng dụng công nghệ, và cải cách chế độ công vụ.
Phân tích ý nghĩa, tầm quan trọng, giá trị thực tiễn của việc tổng kết Nghị quyết số 18-NQ/TW, Ban Chấp hành Trung ương đã khẳng định triển khai những bài học kinh nghiệm theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, liên thông 3 cấp sẽ là đòn bẩy quyết định để hệ thống chính trị tinh gọn-minh bạch-hiệu quả, đưa đất nước tiến nhanh, vững chắc tới hùng cường, thịnh vượng, nhân dân ấm no, hạnh phúc.
Thực tiễn triển khai mô hình chính quyền 3 cấp (Trung ương, tỉnh, xã/phường) trong 4 tháng vừa qua đã chứng minh tính đúng đắn của chủ trương. Bộ máy vận hành thông suốt hơn, quyền hạn được phân cấp hợp lý, cấp cơ sở chủ động hơn trong xử lý công việc, giảm thời gian chờ đợi và chi phí tuân thủ thủ tục cho người dân, doanh nghiệp.
Nhân dân ghi nhận rõ sự thay đổi, tinh thần phục vụ được cải thiện, thái độ làm việc trách nhiệm hơn, minh bạch hơn. Nền hành chính chuyển từ "điều hành hành chính" sang "phục vụ và kiến tạo phát triển," đặt lợi ích của người dân ở vị trí trung tâm.
Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh tại Hội nghị Trung ương 14 rằng điểm sáng đột phá lớn nhất trong triển khai Nghị quyết 18 chính là tổ chức thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp và tổ chức lại địa giới hành chính cấp tỉnh và cấp xã, tạo không gian, tiềm năng và cơ hội phát triển cho đất nước trong kỷ nguyên mới.
Minh chứng sinh động là việc sắp xếp tại thành phố Cần Thơ. Sau 10 tháng triển khai, kinh tế-xã hội của địa phương tiếp tục duy trì tăng trưởng tích cực. Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 10%; sản xuất nông nghiệp ổn định với sản lượng lúa đạt 4,7 triệu tấn và thủy sản hơn 780.000 tấn.
Nhiều vùng sản xuất tập trung theo quy chuẩn VietGAP, GlobalGAP được mở rộng; nông nghiệp công nghệ cao phát triển mạnh; hạ tầng giao thông, đô thị và năng lượng được đầu tư quy mô, tạo chuyển động mới cho kinh tế vùng đồng bằng sông Cửu Long.
Theo đánh giá của ông Đồng Văn Thanh, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy, Chủ tịch Hội đồng Nhân dân thành phố, sau 4 tháng vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, bộ máy hoạt động cơ bản thông suốt và phát huy tốt hiệu quả, giảm bớt tầng nấc trung gian trong bộ máy nhà nước.
Cùng với sắp xếp tổ chức, hệ thống pháp luật cũng được rà soát, sửa đổi để bảo đảm đồng bộ với mô hình bộ máy tinh gọn. Tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, nhiều dự án luật quan trọng được cho ý kiến sửa đổi nhằm giải quyết các vướng mắc thời gian qua, thúc đẩy phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm soát quyền lực, bảo đảm tính khả thi, hiệu quả và nâng cao trách nhiệm giải trình; đơn giản hóa quy trình, thủ tục, rút ngắn thời gian, giảm chi phí cho xã hội, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.
Dự thảo Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi) bãi bỏ mô hình Chi cục Thi hành án dân sự cấp huyện, thay bằng hệ thống cơ quan một cấp ở cấp tỉnh; thành lập Phòng Thi hành án dân sự khu vực trực thuộc Cục Thi hành án dân sự cấp tỉnh để thực hiện nhiệm vụ tại cơ sở, đồng thời thúc đẩy xã hội hóa công tác thi hành án dân sự, giúp nâng cao tính chuyên nghiệp và giảm tải cho cơ quan nhà nước.
Đây là điều chỉnh cần thiết nhằm nâng cao hiệu lực thực thi pháp luật, nhất là trong bối cảnh nhiều vụ việc phức tạp liên quan tới tài sản, tranh chấp dân sự và thương mại đang gia tăng.
Song song với đó, việc sửa đổi Luật Quy hoạch được triển khai theo hướng xây dựng hệ thống quy hoạch quốc gia thống nhất, đơn giản hóa quy trình, cắt giảm thủ tục, khắc phục các chồng chéo, bất cập của quy định pháp luật và chồng lấn, trùng lặp giữa các quy hoạch, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền. Điều này có ý nghĩa lớn khi mô hình tổ chức hành chính thay đổi, yêu cầu phân bổ nguồn lực phát triển phải đồng bộ, nhất quán và có tầm nhìn dài hạn, tránh phân mảnh và lãng phí.
Phát biểu bế mạc Hội nghị Trung ương 14, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu các cấp ủy, chính quyền địa phương tập trung hỗ trợ để mô hình chính quyền 3 cấp hoạt động thực sự hiệu lực, hiệu quả, vươn tới những mục tiêu mà Đảng đã đặt ra, trong đó 3 mục tiêu trọng yếu là giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; phát triển nhanh và bền vững; không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân.
Tổng Bí thư nhấn mạnh nguyên tắc xuyên suốt là “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”, đi kèm phương châm “rõ người, rõ việc, rõ nhiệm vụ, rõ thời hạn, rõ nguồn lực.”
Trung ương dẫn dắt, làm gương; địa phương hưởng ứng, mọi quyết sách đều hướng đến mục tiêu “vì nhân dân phục vụ”; và kết quả công việc là thước đo cao nhất đối với trình độ, năng lực và phẩm chất của cán bộ.
Trên tinh thần đó, toàn hệ thống chính trị cần tiếp tục kiến tạo cho mô hình chính quyền địa phương 2 cấp hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Phân định thẩm quyền liên thông giữa 3 cấp cho từng lĩnh vực, xóa chồng lấn, không bỏ trống nhiệm vụ. Phân cấp đi kèm kiểm soát, chuyển mạnh sang hậu kiểm, tổ chức kiểm toán nội bộ ở tỉnh/xã.
Cùng với đó, thúc đẩy chuyển đổi số mạnh mẽ hơn, xây dựng cơ sở dữ liệu dùng chung, kết nối dân cư-đất đai-an sinh-doanh nghiệp, cập nhật thời gian thực từ cơ sở tới Trung ương.
Tổ chức một cửa liên thông số, loại bỏ cơ chế “xin-cho”, nâng cao trách nhiệm người đứng đầu và tạo môi trường phục vụ thuận lợi, minh bạch.
