Mang trà Việt tới Paris

Trong ánh sáng xiên vàng, bên đại lộ Fontenoy, giữa lòng Paris cuối hạ, mỗi chén Thạch Cổ Trà như một tiếng thở dịu nhẹ, bạn trà nhấp một ngụm, xuyên không về cố hương, hậu vị hòa quyện với hương thời gian, lá trà bung nở, như vũ điệu của mùa, từng dòng óng ánh rót vào gió thành âm thanh của sự sảng khoái và hài lòng.

_________________

Người sáng lập Thạch Cổ Trà, Nguyễn Đăng Bền, đã mang “chén trà di sản” tới Paris một cách kiêu hãnh như thế.

Đó là một buổi chiều oi ẩm đặc trưng của mùa hè, Paris 25 độ C, con phố Le Marais với nhiều dinh thự dành riêng cho giới quý tộc và là nơi tập trung rất nhiều bảo tàng và khu triển lãm tấp nập người qua lại, phần lớn trong số đó tới rue Bourg-Tibourg xếp hàng đợi uống trà chiều ở nhà trà Mariage Freres - thương hiệu trà lâu đời và đắt đỏ bậc nhất ở Paris.

Nguyễn Đăng Bền và các cộng sự của anh cũng đứng xếp hàng trước nhà trà Mariage Freres, đợi được xếp chỗ trong phòng thưởng trà (Salon de The), dù đã đặt trước qua mạng cả tháng. Nhà trà Mariage Frères kinh doanh trà từ thế kỷ 17, hiện có khoảng 50 cửa hàng bán trà tại Pháp, Nhật, Anh và Đức, sở hữu bộ sưu tập hơn 1000 loại trà từ trà thuần thượng hạng tốt nhất đến các loại pha chế, ướp hương, của 40 quốc gia và 100 vùng lãnh thổ chuyên về trà. Là dân làm trà có tiếng ở Việt Nam, sản phẩm có dấu ấn trong giới trà cổ thụ, Nguyễn Đăng Bền chia sẻ, anh tới uống trà tại Mariage Freres không phải vì tò mò, anh muốn tìm hiểu cách người Pháp đưa trà thành một văn hóa thượng lưu.

Sau 30 phút chờ check thông tin đặt chỗ, chúng tôi được một nam nhân viên lịch lãm dẫn vào Salon de The. Phòng trà cổ nhất Paris phủ hương trà bốn thập kỷ cùng không gian xưa cũ, nền gạch bông trắng và trà cụ nhuốm màu thời gian đem tới cảm xúc rất đặc biệt cho khách trà. Bền gọi một ấm trà bọc vàng Phổ Nhĩ nhưng nhân viên nhà trà nói họ đã ngưng bọc vàng Phổ Nhĩ được một thời gian, nhà trà hiện chỉ có trà Phổ Nhĩ rời với giá chừng 25 Euro một ấm (tương đương với 800 ngàn tiền Việt Nam). Chúng tôi gọi 2 ấm trà, một Phổ Nhĩ rời, một Lotus Blanc. Cũng cần nói thêm là từ năm 2022, Mariage Freres đã đưa vào danh mục bộ sưu tập trà của mình 2 loại trà của Việt Nam, đó là trà xanh – Mont D’indochine và trà ướp hương sen Lotus Blanc. Để vào được nhà trà Mariage Freres, hai phẩm trà kể trên đã vượt qua những kiểm định chất lượng nghiêm ngặt nhất của châu Âu dành cho sản phẩm cao cấp.

Thời gian uống trà là một phần của văn hóa châu Âu từ thế kỷ 18 và 19. Ở Pháp, các quán trà đóng một vai trò quan trọng như thời điểm giao lưu văn hóa và chuyện trò. Các Salon de The ở Mariage Freres là nơi các trí thức thượng lưu trò chuyện và tranh luận về nhiều chủ đề như văn học, nghệ thuật, chính trị và khoa học, đó là quãng thời gian kỳ diệu cho những cuộc trò chuyện và suy nghĩ sâu sắc.

Câu chuyện về trà cổ thụ được khơi dậy bên hương trà Phổ Nhĩ lâu năm và hương trà sen mới ướp. Trong không gian của Mariage Freres, trà đã không còn chỉ là trà, nó là hương vị của sự xa xỉ và có gu. Uống trà ở Mariage Freres cũng có những nghi thức như uống rượu vang. Và thật ngạc nhiên, người sáng lập Thạch Cổ Trà lần đầu bật mí: “ 5 năm trước tôi được tặng trà Phổ Nhĩ bọc vàng nhà Mariage Freres, thú thực lúc pha uống cũng thấy ngây ngất vì cảm xúc xa xỉ. Chỉ không ưng bởi trà để qua một mùa nồm Hà Nội thì mốc trắng. Những viên trà bọc vàng đặt trong hộp thuỷ tinh lấp lánh, "lúc lắc" một hồi thì bung vỡ lung tung cả. Nhưng cũng nhờ thế mà tôi tìm ra kỹ thuật bọc vàng mới, nhằm giải quyết những hạn chế của nhà trà Pháp và ứng dụng lên Thạch Cổ Trà. Sau ba năm hoàn thiện kỹ thuật, đến nay, các sản phẩm trà Phổ Nhĩ của Thạch Cổ Trà đã trải qua 3 mùa nồm, 3 mùa nóng, 3 mùa lạnh nhưng không hề mốc, ngày càng thơm và chất lượng lên men vượt trội so với Phổ Nhĩ không bọc vàng”.

“Đến thời điểm này, trên toàn thế giới Thạch Cổ Trà là đơn vị duy nhất đưa ra thị trường Phổ Nhĩ Hi trà bọc vàng”, Nguyễn Đăng Bền tự tin chia sẻ.

Từ nhà trà Mariage Freres bước ra phố, trên tay là gói trà Phổ Nhĩ rời 100 gram được mua với giá 50 Euro (khoảng 1,6 triệu đồng), Nguyễn Đăng Bền trầm ngâm tính toán: giá trị của trà "trồng công nghiệp" đã tăng gấp cả trăm lần khi hiện diện tại Mariage Freres. Rõ ràng cách bày trí và đóng gói cũng là điểm khiến trà Mariage Freres trở thành món quà lưu niệm không thể thiếu với nhiều khách du lịch khi tới Paris cho dù giá của nó cao hơn bên ngoài nhiều lần. Giấc mơ của Thạch Cổ Trà cũng chính là đưa trị giá trà cổ thụ của Việt Nam lên hàng thượng hạng, như món quà “Thiên thượng lạc nhân gian”.

Người sáng lập Thạch Cổ Trà, Nguyễn Đăng Bền mang “chén trà di sản” tới Paris.

Trong hành lý Nguyễn Đăng Bền mang tới Paris, có khối trà cổ thụ hình trống, được gọi là Trống Đá, một sản phẩm đặc sắc chỉ Thạch Cổ Trà mới có. Khối trà Trống Đá sử dụng nguyên liệu được hái từ những cây trà cổ thụ lá lớn (Assamica type C), có tuổi cây trên 400 năm, sinh trưởng hoàn toàn tự nhiên trong rừng lạnh Tùng Sán, ở độ cao trên 1600m so với mặt biển. “Đây là Phổ Nhĩ Hoàng Đế lên men theo quy trình lên men yếm khí và kị khí –giống như cách lên men trà Phổ Nhĩ thời cổ đại, mang đến phẩm chất đặc biệt của dòng Trà Cống cao cấp nhất dành chỉ dành cho Hoàng Đế, Mỹ Nhân Đầu (còn gọi là Trà Cống Dưa Vàng), có lịch sử 1000 năm, thịnh vượng nhất tại các triều đại Minh, Thanh (Trung Hoa). Chúng tôi đã áp dụng thành công quy trình lên men quý hiếm để chỉ mất khoảng 6 năm là trống trà Phổ Nhĩ Hoàng Đế của Thạch Cổ Trà có thể đạt mức độ lên men tự nhiên vượt xa trà bánh Phổ Nhĩ 40-50 năm”, Nguyễn Đăng Bền tự hào chia sẻ. Anh cũng “bật mí” hiện Thạch Cổ Trà của anh đang sở hữu kho Phổ Nhĩ Hoàng Đế độc đáo nhất thế giới, với những khối Trà "Trống Đá" lớn gấp 10 lần Trà Cống Mỹ Nhân Đầu (24,5kg so với 2,4-2,5 kg của Trà Cống cổ xưa).

Khối trà “Trống Đá” được đặt trên bàn trong căn phòng đặc biệt mang tên Room II của tòa nhà Unesco tại Paris, số 7 Place de Fontenoy - nơi quy tụ không gian đối thoại giữa các nền văn hóa. Room II cũng chính là chứng nhân cho nhiều bước ngoặt lịch sử quan trọng trong nhận thức toàn cầu về văn hóa-xã hội, lưu giữ những dấu mốc định hình nên bản sắc của UNESCO. Từ những phiên họp của Hội đồng Di sản Thế giới, lễ kỷ niệm, cho tới các thảo luận về triết học, hòa bình, là “kho lưu trữ ký ức sống động”, nơi mỗi nghị quyết, mỗi phát biểu đều kết thành lớp trầm tích của lĩnh vực văn hóa, khoa học, giáo dục thế giới.

Nguyễn Đăng Bền mang tới Paris hai khối trà Trống Đá với tinh thần của một nhà trà đã được Hội đồng các giá trị văn hoá Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam vinh danh “Người Tiên phong trên hành trình di sản”, là đại diện tiêu biểu cho "Di sản Thiên nhiên" rừng trà lạnh nguyên sinh cổ thụ hàng trăm năm tuổi trên dãy Tây Côn Lĩnh huyền thoại. Anh tham gia Hội nghị quốc tế về bảo tồn di sản và phát triển công nghiệp văn hóa tại trụ sở UNESCO Paris, sự kiện đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong hành trình hợp tác văn hóa quốc tế của VFUA và Phong trào UNESCO toàn cầu, tiếp nối cam kết quốc tế với các sáng kiến do Việt Nam khởi xướng. Tại Hội nghị, anh tự tay pha trà mời đại biểu quốc tế và Việt Nam, hương trà thơm ngát trong không gian kết tinh trầm tích của văn hóa và di sản đem lại cảm xúc hết sức đặc biệt cho cả người thưởng trà lẫn người pha trà. Hậu vị của trà cổ thụ từ Việt Nam khiến cho căn phòng như ấm cúng hơn, đậm đà phong vị và câu chuyện giao lưu giữa các nền văn hóa cũng trở nên cởi mở hơn, đúng nghĩa của “chén trà mở chuyện”. Và khi cái tên Thạch Cổ Trà được xướng lên giữa khán phòng, vinh danh thương hiệu Thạch Cổ Trà là Doanh nhân văn hóa Unesco 2025, mọi người chứng kiến đều hết sức xúc động và tự hào khi thương hiệu trà của Việt Nam được vang lên ở nơi biểu trưng cho sự trường tồn của văn hóa, văn minh và di sản truyền đời của toàn nhân loại.

“Tôi biết ơn hành trình tìm hiểu về trà Phổ Nhĩ đã mở ra cho tôi một thế giới hoàn toàn mới - nơi mà thời gian không chỉ làm giàu hương vị mà còn tạo nên giá trị y học và văn hóa sâu sắc, nơi mà mỗi tách trà không chỉ đơn thuần là một thức uống mang lại sự thư giãn, mà còn là một liệu pháp hỗ trợ sức khoẻ tự nhiên, là câu chuyện về sự kết nối & trải nghiệm bất tận giữa con người và thời gian. Thời gian chính là người nghệ nhân vĩ đại nhất, biến mỗi bánh trà Phổ Nhĩ thành một tác phẩm nghệ thuật độc nhất vô nhị”, Nguyễn Đăng Bền xúc động bày tỏ.

Đó là một ngày Paris nắng nhẹ và thật đẹp. Room II rực rỡ sắc cờ của Việt Nam sánh vai cùng những lá cờ của tất cả các nước trên thế giới. Hương trà thơm ngát, từng dòng óng ánh rót vào gió Paris, kết tinh thành di sản. Chén trà di sản mang tên Thạch Cổ Trà đã hiện diện ở Paris theo một cách đặc biệt như thế. Đó là kết quả của chuỗi ngày dài đằng đẵng chăm chút tỉ mỉ quả trình lên men cho những khối trà quý gọi tên Phổ Nhĩ Hoàng Đế Thạch Cổ, thức trà chỉ dành cho những người hội đủ duyên lành. Bạn trà nói trà có mùi tam thất mọc sát rễ đá, hương nhẹ mà sâu, vị chạm vào đầu lưỡi là tĩnh – trượt qua cổ họng là sáng – rồi ở lại trong ngực như một ý nghĩ chưa gọi được thành tên. Không ai kể lại y hệt cảm giác ấy. Chỉ biết – sau một lần uống, có người bắt đầu im lặng nhiều hơn. Và có lẽ, đó là cách loại trà này muốn được hiện diện: Không cần được hiểu thấu, chỉ cần được giữ gìn.

Lưỡi cưa rít lên hân hoan như được giải phóng, rồi khực, một tiếng khô khốc xé bung hai nửa của khối Thạch Cổ Trà 6 năm tuổi. Nước sôi lách tách, trà được thả vào ấm, một màu đỏ sậm như máu, gợi lên cái tên "huyết giác", dòng nhựa chỉ tìm thấy ở những cây sinh trưởng chậm, tích tụ đủ nội chất sau 20–30 năm. Huyết giác trở thành báu vật, là "vàng đỏ" trong Đông Y, nhờ khả năng điều trị bệnh huyết ứ đặc trưng. Một mùi hương lan toả trong không gian, từ sữa béo, gỗ ấm, thuốc bắc, nổi trội là tam thất rừng ngọt nồng. Phía bên kia bàn trà, Nguyễn Đăng Bền rót trà ra chén, bạn trà quanh anh thưởng trà với tinh thần của một người khám phá, gương mặt họ giãn dần khi mùi hương dâng lên trong căn phòng và khi mỗi người đã thưởng chén trà thứ nhất đến chén trà thứ hai, họ chỉ có thể nói cả hương và vị của nó thực sự hết sức đặc biệt. Nhiều người ồ lên thán phục vì họ chưa từng biết Việt Nam có thức trà quý dường này.

Với nhà sáng lập Thạch Cổ Trà, cuộc chơi trà lên men đầy thử thách, kết quả hôm nay, đã tạm khép lại chặng đường tạo ra một trong những dòng trà lên men độc đáo và hiếm có trên thế giới, một thức uống được bạn trà xếp vào tầng “Đế Vương Chi Đạo”.

“Tháng Giêng năm ngoái, sau nhiều lần nếm thử và dò hỏi, tôi quyết định chi hơn 100 triệu để mua bánh trà Phổ Nhĩ của Thạch Cổ Trà, gồm cả bánh trà sống, bánh trà chín, loại giới hạn sản xuất. Tôi không mua để đầu cơ. Tôi mua vì tin vào cảm nhận của chính mình: trà có mùi thơm thuần khiết, vị tròn dịu, lại được đóng gói đẹp – vừa để uống, vừa để tặng. Tôi bắt đầu đọc sách về trà, nhưng không mấy tin vào những mỹ từ huyễn hoặc. Tôi chỉ tin rằng: “Nếu trà có điều gì muốn nói, thì cứ để lúc pha, nó tự lên tiếng.”

Trà tôi cất trong phòng có thể không tăng giá. Nhưng tôi không mong thế. Trà chỉ thực sự có giá trị khi gặp đúng người biết thưởng. Tôi nghĩ đến một ngày nào đó, vài người bạn tình cờ gặp nhau, nhắc lại tháng năm đã qua. Tôi mong, lúc ấy, trong tay chúng tôi là một chén trà xưa – thơm trầm, dịu ngọt – như thể kết nối những gì đã mất. Và vì thế, tôi cất giữ. Tôi chờ đợi”, anh Vũ Thế Trường, một bạn trà viết cho Nguyễn Đăng Bền như thế.

Vì những bạn trà chờ đợi như tri kỷ đó, giờ đây Nguyễn Đăng Bền và những cộng sự từ IGV Group lại bắt đầu một hành trình mới, họ muốn đưa trà Việt ra thế giới.

Nguyễn Đăng Bền tâm sự, thời gian thưởng trà tại Mariage Freres (Pháp, 1854) hay đi khắp các tiệm trà lớn tại châu Âu như TeeGschwendner (Đức, 1978), Pickwick (Hà Lan, 1753),.. cho anh sự thức tỉnh khi nhận ra mùi hương của hầu hết các nhà trà là ướp hương liệu. Họ có trà lên men, nhưng vị hậu vị mỏng, cánh lá mềm, dễ nát đã chứng tỏ không được chế biến từ nguyên liệu cây trăm năm tuổi. “Tôi nhận ra Việt Nam mình đang sở hữu nguồn nguyên liệu trà cổ thụ cực kỳ hiếm, tôi thấy trân quý trà cổ thụ và dòng trà lên men của Việt Nam. Bạn trà của chúng tôi ở Châu Âu hay khắp nơi trên thế giới, khi uống trà lên men, họ đều nói giờ họ mới nhận ra là không cần ướp hương, nhuộm hương mà vẫn có thể ra hương trà trăm vị. Trà lên men cũng như rượu vang, càng lâu năm càng quý, càng thơm”.

Câu chuyện ở nhà trà Mariage Freres củng cố thêm cho Nguyễn Đăng Bền và các cộng sự thêm kiên định về con đường phát triển dòng trà lên men mang thương hiệu Thạch Cổ Trà, dòng trà di sản, lưu trữ được theo thời gian, dành cho những người muốn sưu tầm, lưu trữ thời gian. Bền nói anh xác định đây là con đường lâu dài và bền bỉ nhưng nếu như nhà trà Mariage Freres không phải nhà sản xuất trà nhưng lại có thể mang trà mang thương hiệu Mariage Freres lên tàu bay của hàng không Nhật Bản Janpan Airlines thì có nghĩa các nhà trà đã không chỉ tạo nên văn hóa trà mà đưa trà lên một tầm cao hơn, đó là tiêu chuẩn dịch vụ. Toàn bộ các chuyến bay từ Đông sang Tây của Janpan Airlines phục trà của nhà trà này mới đạt chuẩn dịch vụ hàng không toàn cầu. Anh cũng mong muốn đưa thương hiệu Thạch Cổ Trà đi xa hơn trên bản đồ người yêu trà, hiểu trà trên toàn thế giới, định hình lại chuẩn mực mới về trà cổ thụ và trà lên men trong dòng chảy của thời hiện đại, nơi mà những giá trị được đánh giá bằng chuẩn mực toàn cầu.

Để đưa được sản phẩm ra thị trường thế giới, Công ty Cổ phần Thạch Cổ Trà đã hoàn tất đăng ký trong hệ thống FDA và FSMA tại Hoa Kỳ, đồng thời đạt chứng nhận Halal theo tiêu chuẩn Hồi giáo. Đây là dấu mốc quan trọng, mở ra tiềm năng mới cho ngành trà cổ thụ nói chung, ngành trà cổ thụ lên men thuần vi sinh nói riêng của Việt Nam. Song song với đó, Thạch Cổ Trà cũng đã nộp đơn đăng ký thương hiệu chính thức tại Hoa Kỳ với Văn phòng Sáng chế và Nhãn hiệu Hoa Kỳ (USPTO) nhằm bảo hộ toàn diện tên gọi và biểu tượng nhận diện thương hiệu trên thị trường quốc tế.

Với đáp ứng tiêu chuẩn của thị trường Mỹ và các quốc gia Hồi giáo, Thạch Cổ Trà đang thực hiện nghiêm túc lộ trình chuẩn hóa quốc tế, mở đường cho quá trình xuất khẩu, bảo hộ sở hữu trí tuệ và phát triển bền vững tại thị trường Mỹ và toàn cầu. “Đây là một cột mốc chiến lược trên hành trình đưa trà cổ thụ lên men thuần vi sinh – di sản thiên nhiên Việt Nam – đến với người tiêu dùng quốc tế thông qua hệ sinh thái sản phẩm, trải nghiệm và tri thức”, nhà sáng lập Thạch Cổ Trà khẳng định. Đồng thời tiết lộ thêm, sau thị trường Mỹ, Thạch Cổ Trà sẽ làm quy chuẩn để có chứng chỉ vào được thị trường Châu Âu. “Những chứng chỉ quốc tế ở các thị trường khắt khe nhất chính là giấy thông hành để Thạch Cổ Trà đi ra thế giới”, Nguyễn Đăng Bền cam kết.

Sự tự tin của người sáng lập thương hiệu trà điềm tĩnh mà chắc chắn, như cách Bền mang trà tới Paris, đánh thức những tầng hương thời gian trong khối trà trống đá huyền thoại, rót vào gió Paris thành chén trà di sản, kiêu hãnh gọi tên phẩm trà từ rừng trà lạnh Tùng Sán Việt Nam giữa room II của tòa nhà Unesco Paris trong một chiều tháng 8 lộng lẫy. Nó như một chỉ dấu ngát hương, đậm vị, rằng, sẽ sớm thôi, Thạch Cổ Trà từ rừng lạnh Tùng Sán, từ dãy Tây Côn Lĩnh huyền thoại, sẽ được ghi danh trên bản đồ trà thượng hạng của thế giới…