Những báu vật từ đáy biển

(Ngày Nay) - Những ngày tháng 9, tôi đến thăm và tìm hiểu về những báu vật - di sản gốm sứ từ thế kỷ 15 được khai quật trong những còn tàu bị đắm trên Biển Đông được trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM.
Những báu vật từ đáy biển ảnh 1
Nhiều hiện vật khá giống gốm hoa lam của Việt Nam hay loại tô men ngọc sâu lòng khá giống loại tô men ngọc thời Tống của Nam Trung Quốc - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Ngư dân phát hiện cổ vật quý giá

Hàng trăm nghìn cổ vật được tìm thấy qua 5 cuộc khai quật tàu cổ bị đắm trên Biển Đông thời gian qua là minh chứng cho thấy đã từng có một con đường gốm sứ trên biển Việt Nam. Vô số sản phẩm của các nước Trung Quốc, Thái Lan và cả Việt Nam thời kỳ phát triển thịnh vượng đã được đưa ra buôn bán, trao đổi trên thế giới. Nhiều hiện vật có bề ngoài trông khá giống gốm hoa lam của Việt Nam như: bình tỳ bà, hộp, kendi, hũ có nắp men trắng tô hoa lam. Hay loại tô men ngọc sâu lòng hao hao gốm sứ thời Nam Tống của Trung Quốc….

Theo tài liệu của Bảo tàng lịch sử TPHCM, con tàu được phát hiện tại vùng biển Hòn Dầm, Phú Quốc, tỉnh Kiên Giang, dưới độ sâu khoảng 10m. Qua khai quật xác định tàu có chiều dài và rộng gần 7m, chia nhiều khoang, mỗi khoang rộng 1,8m. Trên sàn tàu, đồ gốm lâu ngày dưới đáy biển bám thành từng khối lớn. Kết quả khai quật được hơn 16.000 cổ vật, phần lớn là gốm men ngọc và men nâu. Các nhà khảo cổ học giám định niên đại vào thế kỷ 15 từ những lò gốm Sawankhalok và Sukhothai (Thái Lan).

Đồ gốm Thái Lan được trục vớt, chủ yếu có loại hình là lọ nhỏ, hũ có 2 quai, bát nhỏ, tô, đĩa… đồ gia dụng cho giới bình dân, thường có men ngọc (còn gọi là men celadon hay men đông Thanh) màu xanh, xám nhạt hoặc có men nâu da lươn, ngả đen, vàng hay trắng xám. Bên cạnh đó còn có đồ sành không tráng men, dáng nồi, miệng loe, thân phình, vai xuôi màu xám.

Những báu vật từ đáy biển ảnh 2

Nhiều hiện vật khá giống gốm hoa lam của Việt Nam hay loại tô men ngọc sâu lòng khá giống loại tô men ngọc thời Tống của Nam Trung Quốc - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Một cán bộ hướng dẫn của Bảo tàng cho biết, số loại đồ gốm xuất khẩu khác được tìm thấy trên con tàu này là những tượng tròn: hình người phụ nữ bồng con, tượng người cưỡi voi, tượng thỏ… với mắt và tai nổi rõ, sinh động…. Có thể nói, dưới lòng biển nước ta hiện đang chứa đựng nhiều kho cổ vật. Tiếc rằng, công tác đầu tư cho ngành khảo cổ học dưới nước chưa được quan tâm nhiều. 100% tàu cổ được phát hiện thời gian qua đều là nhờ ngư dân, các cuộc khai quật cũng chỉ được tiến hành sau khi các ngư dân đã dùng chài lưới cào quét. Vì không có phương tiện và kinh phí, nên các nhà khoa học chưa hề có một cuộc thăm dò sơ bộ, xác định có bao nhiêu con tàu cổ đắm ngoài khơi, đắm ở toạ độ nào để vẽ bản đồ khảo cổ.

Theo các chuyên gia khảo cổ học của Việt Nam, con tàu cổ bị đắm này đã được ngư dân Kiên Giang phát hiện từ trước 1975. Tháng 5-1991, ban chỉ đạo trục vớt tàu cổ được thành lập và tiến hành khai quật. Tổng số hiện vật thu hồi được chủ yếu là gốm men màu xanh ngọc và một số ít loại men khác như men màu chì, da lươn, vàng, nâu…. Trang trí chủ yếu là kỹ thuật khắc chìm, in vào xương đất và phủ men bên ngoài.

Những báu vật từ đáy biển ảnh 3
Đồ gốm Thái Lan được trục vớt, chủ yếu có loại hình là lọ nhỏ, hũ có 2 quai, bát nhỏ, tô, đĩa… đồ gia dụng cho giới bình dân - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Du khách trầm trồ

Henry J. - sinh viên văn chương Đông phương đến từ Mỹ nói: “Mỗi quốc gia đều có những bảo tàng nhưng riêng bảo tàng này đã cho tôi hiểu hơn câu chuyện trăm năm về trước khi mới được thành lập với tên gọi Blanchard de la Brosse (nay là Bảo tàng lịch sử TPHCM). Bảo tàng có lối kiến trúc đậm chất mỹ thuật Đông Dương, cùng sự ra mắt những bộ sưu tập mỹ thuật phương Đông đặc sắc. Tôi cho rằng, những hiện vật – di sản được trưng bày tại không gian này đều nhằm gợi nhớ ký ức về bảo tàng đầu tiên của vùng đất Sài Gòn – TPHCM…”

Anh John F. - du khách đến từ Singapore cho biết cảm thấy rất thú vị khi được xem những cổ vật gốm được trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM. Bản thân anh rất thích thăm những bảo tàng như thế khi đến du lịch ở quốc gia nào đó vì rằng, những nơi như vậy, sẽ giúp cho anh cũng như nhiều du khách khác mở mang thêm cái nhìn về lịch sử và văn hóa bản địa của nhiều dân tộc khác nhau trên thế giới.

“Rất ngạc nhiên về những hiện vật gốm được sản xuất từ thế kỷ 15. Tôi và bạn cùng du lịch đã xem, ghi chép kỹ về niên đại ra đời của những hiện vật và rất cảm ơn những nhà khảo cổ, đặc biệt là những nhà nghiên cứu đã bất chấp hiểm nguy có công khai quật những di sản này từ dưới đáy biển. TPHCM tuyệt vời khi có một bảo tàng như thế này…”, Anna, một du khách đến từ Thụy Điển nói.

Ông Phạm Văn Cả, 73 tuổi, quê Hậu Giang tâm sự: “Hơn nửa đời người mới được đi đây đi đó, lên Sài Gòn được mấy đứa cháu đưa vô thăm Bảo tàng lịch sử TPHCM và Thảo Cầm Viên. Tôi thấy bảo tàng trưng bày nhiều hiện vật quý, nhất là đồ gốm. Ở quê, gia đình tôi cũng thích xài đồ sành sứ nên khi đến đây là mê ngay. Được biết mấy món đĩa, tô, chén, bình… này có thời gian sản xuất từ hàng thế kỷ trước, thật là không uổng công khi đến thăm bảo tàng này”.

Một số hình ảnh đồ gốm sứ thế kỷ 15 trưng bày tại Bảo tàng:

Những báu vật từ đáy biển ảnh 4

Dưới đáy biển nước ta hiện đang chứa đựng nhiều kho cổ vật vô giá... - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Những báu vật từ đáy biển ảnh 5

Tổng số hiện vật thu hồi được gồm 10.000 mẫu, chủ yếu là gốm men màu xanh ngọc và một số ít loại men khác như men màu chì, da lươn, vàng, nâu… - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Những báu vật từ đáy biển ảnh 6

Hiện vật gốm sứ đang trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Những báu vật từ đáy biển ảnh 7

Một số hiện vật trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Những báu vật từ đáy biển ảnh 8

Hiện vật gốm sứ trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn

Những báu vật từ đáy biển ảnh 9
Hiện vật gốm sứ trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn
Những báu vật từ đáy biển ảnh 10
Hiện vật gốm sứ trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn
Những báu vật từ đáy biển ảnh 11
Hiện vật gốm sứ trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn
Những báu vật từ đáy biển ảnh 12
Hiện vật gốm sứ trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn
Những báu vật từ đáy biển ảnh 13
Hiện vật gốm sứ trưng bày tại Bảo tàng lịch sử TPHCM - Ảnh: Giản Thanh Sơn
TIN LIÊN QUAN
Tác phẩm có tên “Comedian” của nghệ sĩ người Italy Maurizio Cattelan ra mắt lần đầu năm 2019 tại triển lãm Art Basel ở Miami Beach, đã gây tranh cãi về việc có thể được coi là nghệ thuật hay không. Ảnh: AP
6,2 triệu USD cho quả chuối dán tường
(Ngày Nay) - 6,2 triệu USD là mức giá vừa được trả cho một tác phẩm nghệ thuật gây tranh cãi, một quả chuối tươi dán lên tường bằng băng dính bạc. Tác phẩm được đưa ra trong một cuộc bán đấu giá của Sotheby’s ở New York, Mỹ.
Quang cảnh Hội nghị.
Sản phẩm từ các ngành công nghiệp văn hóa tạo nên hiệu ứng du lịch
(Ngày Nay) - Ngày 21/11, tại thành phố Đà Nẵng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị 30/CT-TTg, ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam (Chỉ thị số 30).