Thung lũng xã Tú Lệ được vây quanh bởi ba ngọn núi: Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song. Từ lâu, Tú Lệ nổi tiếng với đặc sản gạo nếp Tan - "Khẩu tan chạu" - thứ lương thực quý mà chỉ đất Tú Lệ mới trồng được.
 Những bông lúa nếp sau khi hái về sẽ được tuốt bằng những chiếc bát con. |
Nếp Tú Lệ có hạt to tròn, trắng trong, khi được đồ thành xôi thì có vị dẻo, thơm đặc biệt; còn khi chế biến thành cốm thì lại có hương vị ngọt ngào, thanh mát. Cốm Tú Lệ không chỉ là tinh hoa của đất trời, mà còn có cả tình yêu, hồn đất, hồn người gửi gắm vào trong đó.
 Cốm được sàng lại cẩn thận để cho ra những mẻ cốm có hương vị thơm ngon, ngọt ngào. |
Để thể hiện lòng biết ơn tổ tiên, trời đất đã phù hộ cho gia đình được mùa màng bội thu, cuộc sống sung túc, đầy đủ, hàng năm, bà con trong các bản làng người Thái xã Tú Lệ lại tổ chức lễ "Mừng cơm mới” trước khi bước vào vụ thu hoạch lúa chín. Lễ hội được tổ chức vào tháng 8 Âm lịch hàng năm.
 Hạt cốm sau khi giã để đảm bảo độ mềm, dẻo. |
Với những ý nghĩa tâm linh ấy, ngay từ sáng sớm, đồng bào Thái xã Tú Lệ đã ra đồng gặt những bông lúa còn đẫm sương đêm để mang về làm cốm và rộn ràng chuẩn bị lễ vật cúng "Mừng cơm mới”, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, bà con trong bản khỏe mạnh, sung túc, sống vui vẻ, chan hòa.
 Các đại biểu thưởng thức hương vị cốm Tú Lệ. |
Hội thi giã cốm tại Lễ hội năm nay có các đội thi đến từ 9 thôn bản của xã Tú Lệ. Mỗi đội có 4 thí sinh tham gia phần thi làm cốm thơm, dẻo ngon, màu sắc đẹp và thi gói cốm. Các công đoạn làm cốm, từ khâu chọn lúa, rang thóc đến giã cốm được thể hiện dưới bàn tay khéo léo của các cô gái, nhịp chày đều đặn lúc giã cốm của các chàng trai đã thu hút sự theo dõi của du khách thập phương. Kết thúc Hội thi, Ban tổ chức đã trao giải nhất cho đội thi thôn Phạ Dưới, xã Tú Lệ và các giải nhì, ba, khuyến khích cho các đội có phần thi xuất sắc khác.
 Ban Tổ chức công bố điểm thi của các đội tham gia Lễ hội giã cốm. |
Lễ hội cốm xã Tú Lệ đã góp phần tôn vinh những giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Thái, góp phần gìn giữ phong tục tập quán, nét văn hóa độc đáo của người dân địa phương. Đây cũng là dịp khuyến khích đồng bào Thái cùng với địa phương duy trì, mở rộng vùng chuyên canh nếp Tan Tú Lệ, nâng cao đời sống kinh tế cho người dân.
Cũng trong chuỗi các hoạt động của Lễ hội văn hoá du lịch Mường Lò, khám phá Danh thắng Quốc gia ruộng bậc thang Mù Cang Chải 2019, trong các ngày 21, 22/9 tại huyện vùng cao Mù Cang Chải đã diễn ra nhiều hoạt động văn hóa, thể thao thu hút đông đảo du khách thập phương đến tham dự như: Festival dù lượn “Bay trên mùa vàng”; Hội thi trình diễn giã bánh dày, thi vẽ sáp ong lên vải; Hội thi chọi dê...
