Và đến nay, dù xã hội đã trở nên phát triển hơn bao giờ hết, những người dân làng vẫn duy trì thói quen sống cũ trong hang, ở vùng nông thôn nghèo khó và biệt lập. Đây là một trong những tỉnh nghèo nhất Trung Quốc. Con đường kết nối vùng này với phần còn lại của đất nước là một con đường đi bộ xuyên qua núi.
Trong 20 năm trở lại đây, các hang động ở Quý Châu đã bớt phần biệt lập nhờ lượng khách du lịch đổ tới đây để chứng kiến cuộc sống trong hang của người dân tộc thiểu số Miao. Ngành công nghiệp du lịch phát triển đã giúp cho những người thợ đào đá kiếm thêm thu nhập bằng cách cho thuê phòng trong ngôi nhà của họ, ẩn dưới hang động có tên Zhong - một hang động lớn đủ để chứa 4 sân bóng đá tiêu chuẩn quốc tế. Hang động này lớn đến nỗi các ngôi nhà dựng bằng tre hay gỗ bên trong nó hình thành nên cả một ngôi làng.
Vào ban ngày, hang động này tràn ngập tiếng bò và gà. Chiều thứ Sáu hàng tuần, tiếng cười nói của trẻ con, mùi nấu nướng lan tỏa trong bầu không khí ẩm ướt trong hang động. Chính quyền địa phương hiện đang khuyến khích cộng đồng sinh sống trong hang Zhong chuyển tới một khu định cư gần đó, nơi có những ngôi nhà trang trại tương trắng, các khung cửa gỗ... đã được xây dựng cách đây gần 10 năm.
Giới chức địa phương nói rằng người dân ở hang Zhong không chăm sóc hang động này, khiến nó trở thành môi trường không phù hợp để sinh sống, bởi vậy họ cần phải có biện pháp bảo vệ cộng đồng này. Chính quyền từng đề xuất trao khoản tiền 60.000 NDT (9.500 USD) cho mỗi người dân thiểu số Miao để họ rời khỏi hang Zhong.
Nhưng tính đến nay, vẫn còn 18 gia đình Miao quyết bám trụ đến cùng. Họ nói rằng những ngôi nhà mới quá nhỏ, rằng họ sợ sẽ mất đi đất đai của mình, và lo sợ sự cô đơn bởi đã quá quen thuộc với cuộc sống trong hang. Họ cũng muốn được quyền tự quản hoạt động du lịch trong hang của mình. “Cư dân trong hang động này phải là những người quản lý vấn đề du lịch nơi đây, dù là họ có nhận được tiền hay không” - ông Wang Qiguo, trưởng làng trong hang Zhong, nói.
Ngay cả những người dân làng đang cân nhắc về việc rời khỏi hang cũng cho rằng khoản tiền 9.500 USD là quá ít ỏi, đăc biệt là do cộng đồng này có nhiều người lớn tuổi và không biết ngôn ngữ chính thức của Trung Quốc - đồng nghĩa với việc họ sẽ cảm thấy bị cô lập nếu rời khỏi cộng đồng trong hang. Nhiều dân làng còn phàn nàn về chất lượng của khu định cư mới, nói rằng nhà cửa ở đó quá nhỏ và được xây dựng tạm bợ.
Trong những năm 1980, những người ngoài thường xuyên đến thăm hang Zhong chính là các quan chức chính quyền địa phương, những người tới để kiểm tra việc thực hiện chính sách Một con của chính quyền Trung ương. Nhưng chính sách đó lúc bấy giờ còn quá xa lạ với một cộng đồng mà trong đó trẻ em cũng làm việc cùng cha mẹ chúng trên những cánh đồng.
Sự thay đổi lớn nhất trong lịch sử của cộng đồng trong hang chính là việc được lắp mạng lưới điện, vào năm 2002. Điều bất ngờ ở đây là chính quyền địa phương không hề mang điện tới vùng này, mà là một doanh nhân người Mỹ đến từ bang Minnesota, Frank Beddor Jr. Ông Beddor đến thăm hang động Zhong vào năm 2002, và sau đó trở lại nhiều lần - hỗ trợ hàng chục nghìn USD để kết nối hang động này với mạng lưới điện khu vực.
Ông Beddor còn hỗ trợ tài chính để xây dựng một ngôi trường nhỏ và một nhà tắm công cộng, cung cấp nhu yếu phẩm và hỗ trợ dân làng, cải thiện cuộc sống của họ. Nhưng đến năm 2011, ngôi trường nhỏ này đã bị chính quyền địa phương đóng cửa, buộc người dân làng phải gửi con em của họ tới một ngôi trường khác cách đó gần 2 giờ đi bộ.
Ông Beddor qua đời vào năm 2007, ở tuổi 83. Sự kết nối tình cảm giữa ông và ngôi làng trong hang đến nay vẫn là một câu chuyện truyền miệng giữa dân làng.
Wang Qicai, 39 tuổi, một nông dân quản lý cửa hiệu tạp hóa nhỏ ngay trong hang Zhong, cho hay những người trẻ tuổi đang dần rời bỏ hang động để đi tìm việc làm xa xứ, nhưng rất nhiều người cuối cùng đã phải trở về với gia đình họ.
“Hang động này chính là nhà của chúng tôi” - ông Wang nói - “Bầu không khí ở bên trong hang động rất tuyệt vời, nó cho chúng tôi cảm giác như thiên đường vậy”.
Ngành công nghiệp du lịch phát triển đã giúp cho những người thợ đào đá kiếm thêm thu nhập bằng cách cho thuê phòng trong ngôi nhà của họ, ẩn dưới hang động có tên Zhong - một hang động lớn đủ để chứa 4 sân bóng đá tiêu chuẩn quốc tế. Hang động này lớn đến nỗi các ngôi nhà dựng bằng tre hay gỗ bên trong nó hình thành nên cả một ngôi làng.
