Hội đồng Điều phối Quốc tế về Con người và Chương trình Sinh quyển của UNESCO (MAB-ICC) họp tại Abuja từ ngày 13 đến ngày 17/9 (lần đầu tiên trên lục địa châu Phi) đã thông qua 20 khu dự trữ sinh quyển (KDTSQ) mới cùng với việc mở rộng/tái phân vùng hai KDTSQ hiện có. Chương trình MAB cũng đánh dấu kỷ niệm 50 năm thành lập và phát triển vào năm 2021.
Các quốc gia Lesotho, Libya và Saudi Arabia tham gia Mạng lưới MAB năm nay với việc nhận được chỉ định các KDTSQ đầu tiên: KDTSQ Matšeng, KDTSQ Ashaafean và KDTSQ Juzur Farasan. Ở châu Âu, KDTSQ năm quốc gia Mura-Drava-Danube trở thành địa điểm MAB đầu tiên được nhiều quốc gia đồng quản lý là Áo, Croatia, Hungary, Serbia và Slovenia.
UNESCO sẽ giúp các quốc gia đạt được mục tiêu đến năm 2030 là 30% hành tinh được bao phủ bởi các khu bảo tồn.
Giáo dục môi trường cũng rất cần thiết để xây dựng lại mối quan hệ của chúng ta với thiên nhiên, từ giáo dục trẻ nhỏ đến các chương trình nghiên cứu sinh quyển.
Nhiệm vụ của UNESCO là đảm bảo rằng môi trường trở thành một thành phần chính của giáo trình giảng dạy vào năm 2025.
Bà Audrey Azoulay, Tổng giám đốc UNESCO
Các KDTSQ của UNESCO là trọng tâm của công tác giáo dục, nghiên cứu và nâng cao nhận thức nhằm thúc đẩy các thực hành phát triển bền vững sáng tạo và chống lại sự mất đa dạng sinh học.
Các KDTSQ được chỉ định hàng năm bởi cơ quan quản lý của Chương trình MAB, Hội đồng Điều phối Quốc tế, với số lượng thành viên được bầu luân phiên là 34 Quốc gia Thành viên. Được UNESCO thành lập vào năm 1971, với tư cách là một chương trình khoa học liên chính phủ, Chương trình MAB đã đi tiên phong trong ý tưởng bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững.
20 KDTSQ mởi được công nhận vào năm 2021 bao gồm:
1. Khu dự trữ sinh quyển Núi Chúa, Việt Nam
Với một vùng lõi là Vườn Quốc gia Núi Chúa, tổng diện tích 106.646,45 ha, KDTSQ Núi Chúa là mẫu chuẩn duy nhất về hệ sinh thái rừng khô hạn đặc trưng và độc đáo của Việt Nam và Đông Nam Á. Hệ sinh thái rừng nơi đây có giá trị đặc biệt vì thuộc vùng sinh thái Trường Sơn (Greater Annamites- thuộc khu vực SA4), là một trong 200 vùng sinh thái quan trọng toàn cầu và được lựa chọn là một trong những vùng ưu tiên bảo tồn cao nhất của tất cả các kiểu sinh cảnh chính trên Trái Đất.
 |
2. Khu dự trữ sinh quyển Kon Hà Nừng, Việt Nam
Với tổng diện tích 413.511,67ha, gồm hai vùng lõi là Vườn Quốc gia Kon Ka Kinh và Khu Bảo tồn Thiên nhiên Kon Chư Răng, có hệ sinh thái rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới núi trung bình còn tương đối nguyên vẹn, có tính đa dạng sinh học cao đặc trưng cho hệ sinh thái rừng, hệ thực vật rừng và hệ động vật rừng của khu vực Tây Nguyên. KDTSQ này cũng có vai trò quan trọng trong việc phát triển kinh tế xã hội và duy trì sự cân bằng sinh thái của khu vực Tây Nguyên và cả khu vực Trung Trung Bộ và Đông Nam Bộ.
 |
 |
| Ảnh: Báo Gia Lai |
3. Khu dự trữ sinh quyển Martinique, Pháp
Đây là KDTSQ thứ 12 dọc theo vòng cung núi lửa của Caribe, một trong 35 điểm nóng về đa dạng sinh học của thế giới. Sự phong phú của nó là duy nhất, vì nó bao gồm nhiều loài đặc hữu sống trong các môi trường sống quý hiếm và có nguy cơ tuyệt chủng. Toàn bộ hòn đảo này nằm trong KDTSQ 4.924.768,63 ha cùng với Khu đặc quyền kinh tế biển. Địa chất đáng chú ý của khu vực này có núi lửa đang hoạt động Mount Pelée cao 1.397m và đường bờ biển gồm các vịnh và vịnh nhỏ. Rừng nhiệt đới bao phủ chân núi dốc của hòn đảo và rừng ngập mặn dọc theo đường bờ biển của Martinique chứng tỏ vai trò quan trọng như một phần của hành lang sinh thái giữa châu Mỹ.
 |
KDTSQ này là nơi sinh sống của khoảng 380.000 người và nền kinh tế chủ yếu dựa vào nông nghiệp, vì 20% hòn đảo là đất canh tác, công nghiệp nông sản và du lịch, với một triệu du khách mỗi năm.
 |
Ảnh: FranceTVInfo |
4. Khu dự trữ sinh quyển Moselle Sud, Pháp
Nép mình giữa các dãy núi Ardennes và Vosges, KDTSQ nông thôn rộng 1.329.257 ha này là nơi sinh sống của 76.609 người, bao gồm phần thuộc Pháp của các sườn núi màu mỡ và đồng bằng rộng mở của thung lũng Moselle, nơi đã phát triển thành một cảnh quan văn hóa được đánh dấu bởi đàn gia súc và cừu. Rừng bao phủ khoảng một nửa KDTSQ Moselle Sud, và các vùng đất ngập nước ở phía Tây có vô số ao rải rác, được hình thành qua nhiều thế kỷ để tiêu thoát đất trồng trọt và dùng làm hồ chứa, đặc biệt là để nuôi cá.
 |
 |
Ảnh: Lalsace |
5. Khu dự trữ sinh quyển Monte Grappa, Ý
Trong vành đai trước dãy núi Alps ở miền Đông nước Ý, 25 thành phố đã tập hợp lại với nhau để tạo thành KDTSQ Monte Grappa, có diện tích 66.067,30 ha với 174.184 người.
 |
Nhóm các thành phố tự quản có kế hoạch thu hút những người mới đến và đảo ngược tình trạng sụt giảm dân số dần dần bắt đầu vào cuối thế kỷ 19 bằng cách nối lại các hoạt động lâm nghiệp. KDTSQ dự kiến sẽ phục vụ như một phòng thí nghiệm các ý tưởng và một nền tảng địa phương cho nền kinh tế xanh và tuần hoàn.
 |
Ảnh: Vivere il Grappa |
6. Khu dự trữ sinh quyển Kolsai Kolderi, Kazakhstan
Nằm ở phần phía Bắc của hệ thống núi Tien Shan, Kolsai Kolderi có cảnh quan độc đáo của thảo nguyên vươn lên các đỉnh băng giá của vành đai núi cao, hẻm núi, sông và hồ tuyệt đẹp được bao quanh bởi các khu rừng lá kim và rụng lá, là nơi có nhiều loài quý hiếm có nguy cơ tuyệt chủng, đặc biệt là gấu nâu Tiên Shan, báo tuyết và linh miêu Turkestan. KDTSQ có diện tích 242.085 ha và có phía Nam giáp với KDTSQ Issyk-Kul của Kyrgyzstan. Hầu hết 8.000 cư dân nơi này kiếm sống bằng nông nghiệp và chăn nuôi.
 |
KDTSQ có tiềm năng to lớn cho du lịch bền vững, được tăng cường bởi khoảng cách địa lý gần Almaty, trung tâm tài chính, kinh tế và văn hóa của Kazakhstan. Mục tiêu chính của khu dự trữ sinh quyển là bảo tồn các đặc điểm tự nhiên đặc trưng, quý hiếm, hỗ trợ phát triển kinh tế - xã hội bền vững.
 |
Ảnh: Inform |
7. Khu dự trữ sinh quyển Wando, Hàn Quốc
Nằm ở cực Nam của Bán đảo Triều Tiên, quần đảo Wando bao gồm 265 hòn đảo, chỉ 55 trong số đó là nơi sinh sống của tổng số 50.000 người, đón 3 triệu du khách mỗi năm. Các khu vực biển chiếm gần 90% trong tổng số 403.899 ha KDTSQ.
Rừng lá rộng thường xanh ôn đới ấm bao phủ các sườn núi và trải dài dọc theo bờ biển của Wando, có nhiều hệ sinh thái khác nhau bao gồm đầm lầy muối, sinh cảnh đá, vùng cát, bãi triều, các vùng triều và cận ven biển kéo dài ra biển , nơi tổ chức một lượng động vật hoang dã biển đa dạng không kém.
 |
KDTSQ này là ví dụ điển hình về thực hành quản lý đất đai truyền thống, chẳng hạn như Maeulsup (rừng làng và lùm cây bảo vệ cư dân và đất nông nghiệp khỏi gió mạnh) và Gudeuljangnon (ruộng lúa bậc thang). Cư dân nơi đây nhận ra rằng những hoạt động bền vững và môi trường trong lành này mang lại giá trị đáng kể cho hoạt động sản xuất hải sản và du lịch trên quần đảo của họ.
 |
Ảnh: Korea Bizwire |
8. Khu dự trữ sinh quyển Matšeng, Lesotho
KDTSQ đầu tiên của đất nước, Matšeng có diện tích 112.033 ha, ở vùng cao phía Bắc của Lesotho, được gọi là "Vương quốc trên bầu trời", do độ cao của Dãy núi Drakensberg-Maloti. Nơi đây duy trì một hệ sinh thái tự nhiên, ít bị xáo trộn với mức độ đặc hữu cao và các đặc điểm tự nhiên nổi bật, bao gồm cả rừng cây bản địa cuối cùng của Lesotho.
Trồng trọt và chăn nuôi tự cung tự cấp (gia súc, cừu và dê để lấy len và lông cừu, ngựa để vận chuyển và lừa làm động vật đóng gói) là các hoạt động kinh tế chính trong KDTSQ. Nhiều loại cây trồng và rau được trồng trên các tiểu điền để tăng thêm thu nhập và bổ sung cho nhu cầu lương thực của nông dân.
Có kế hoạch thúc đẩy một nền kinh tế đa dạng sinh học phát triển mạnh trong sinh quyển dựa trên nền nông nghiệp thông minh với khí hậu và du lịch sinh thái văn hóa và tự nhiên, tất cả đều trở nên hấp dẫn hơn bởi những khung cảnh đầy cảm hứng của bức tranh núi non và những con đường mòn lý tưởng để đi bộ và cưỡi ngựa đường dài.
 |
9. Khu dự trữ sinh quyển Ashaafean, Libya
Nằm ở phía Đông Bắc của núi Nafusa, Ashaafean là KDTSQ đầu tiên ở Lybia. Vùng núi địa lý sinh học Địa Trung Hải này có nhiều loại môi trường sống hỗ trợ các vùng rừng khô và đồng cỏ thảo nguyên ở phía Bắc và các khu vực phía Nam siêu khô cằn ở sa mạc Sahara.
Được bảo vệ theo nghị định của chính phủ từ năm 1978, khu vực lõi 83.060 ha của KDTSQ này là nơi sinh sống của nhiều loài quý hiếm hoặc có nguy cơ tuyệt chủng, bao gồm cả các loài động thực vật được ghi trong Sách đỏ IUCN, chẳng hạn như linh cẩu sọc (Hyaena hyaena ), Rùa đất (Testudo graeca) và Houbara (Chlamydotis undulate).
Khu vực này cung cấp nền tảng nghiên cứu và đào tạo cho sinh viên đại học làm việc về bảo tồn đa dạng sinh học và phát triển bền vững. 65.000 cư dân tại đây kiếm sống từ nông nghiệp bền vững truyền thống, thu lượm gỗ và nuôi ong. Khu vực này được biết đến với chất lượng của ô liu và dầu.
 |
10. Khu dự trữ sinh quyển Penang Hill, Malaysia
Penang Hill là một trong những điểm du lịch nổi tiếng nhất ở Malaysia, thu hút 1,6 triệu du khách mỗi năm. Nằm trên Đảo Penang, trong một điểm nóng đa dạng sinh học toàn cầu, Penang Hill có diện tích bề mặt 12.481 ha bao gồm 5.196 ha diện tích biển và có hồ nước meromictic duy nhất của Malaysia có lớp nước biển dưới đáy được bao phủ bởi một lớp nước ngọt tạo thành một hệ sinh thái quý hiếm, là nơi cư trú của các loài thủy sinh mong manh và bị đe dọa, như loài cóc đặc hữu Ansonia penangensis.
KDTSQ Penang Hill là sự kết hợp giữa cảnh quan đô thị, nông nghiệp và tự nhiên, với một trong những khu rừng nhiệt đới ven biển cuối cùng ở Malaysia, rừng khộp ở vùng đất thấp ven biển và đồi, rừng ngập mặn, đất ngập nước, bãi cát và rạn san hô. Những môi trường sống đa dạng này hỗ trợ một loạt các thực vật và động vật, bao gồm các loài đặc hữu và có nguy cơ tuyệt chủng như Cá heo Irrawaddy (Orcaella brevirostris), Tê tê Sunda (Manis javanica) và các loài chim di cư. Các bãi biển của nó là nơi làm tổ phổ biến cho các loài rùa biển có nguy cơ tuyệt chủng.
Penang Hill từng là điểm thu hút khách du lịch lớn và là thỏi nam châm thu hút các quan chức thuộc địa và các nhà thực vật học trong thế kỷ 19. Kể từ khi được thành lập vào năm 1884, Vườn bách thảo Penang đã đóng vai trò như một khu lưu trữ các loài động thực vật của Penang Hill với số lượng hơn 2.400 loài thực vật, bao gồm hơn 200 loài phong lan.
 |
11. Khu dự trữ sinh quyển xuyên biên giới Uvs Lake Depression, Mông Cổ - Liên bang Nga
Nằm ở biên giới của Liên bang Nga, Uvs Lake Depression rộng 335.000 ha là hồ lớn nhất ở Mông Cổ, được bao bọc bởi chân núi bán khô cằn của dãy núi Altay phía Nam. Uvs Lake Depression có một lưu vực nông bằng phẳng, khiến nó trở thành một hồ muối tự nhiên.
Uvs Lake Depression, một khu vực cốt lõi của vùng sinh thái toàn cầu Altay Sayan, là một phần của KDTSQ xuyên biên giới mới được chỉ định, trải dài trên diện tích rộng lớn 2.242.112,70 ha, là cầu nối toàn bộ hai quần xã sinh vật của thảo nguyên Siberia và Mông Cổ. Nơi đây cung cấp môi trường sống cho các loài biểu tượng như cừu Argali, báo tuyết, Altay ibex, cũng như các loài chim di cư.
KDTSQ xuyên biên giới bao gồm KDTSQ lưu vực Uvs Nuur ở phía Mông Cổ và KDTSQ Ubsunorskaya Kotlovina ở phía Nga, cả hai đều được chỉ định vào năm 1997.
Năm 2011, hai quốc gia quyết định thành lập một cơ quan điều phối chung, tổ chức các cuộc hội thảo và cuộc họp có sự tham gia của người dân nhằm thúc đẩy công tác bảo tồn thiên nhiên xuyên biên giới. Mười năm sau, sự hợp tác lâu dài này cho phép thiết lập một khu vực kiểu mẫu giữa hai quốc gia.
 |
