Tỷ lệ ly hôn gia tăng đáng kể
Zhang Ning – một phụ nữ 34 tuổi, sống trong một gia đình 3 thế hệ tại Vũ Hán. Chồng cô rời thành phố để thăm họ hàng vào cuối tháng 1 nhưng chỉ vài ngày sau, thành phố này đã bị phong tỏa trong vòng 2 tháng.
Chính quyền thành phố hiện đang nới lỏng các hạn chế đi lại khi dịch bệnh COVID-19 có dấu hiệu thuyên giảm, cho phép chồng Zhang được trở về nhà.
Zhang Ning đã rất mong ngóng được gặp chồng, chỉ để thông báo một tin buồn. “Tôi đã nói với anh ấy rằng tôi đã quyết định ly hôn”, người phụ nữ 34 tuổi nói.
Thay vì làm cho tình cảm của họ trở nên mặn nồng hơn, sự chia ly kéo dài nhiều tháng đã phơi bày những vết nứt sâu trong mối quan hệ vợ chồng mà họ đã bỏ qua trước đó, theo Zhang.
Cô bị bỏ lại một mình khi vừa phải chăm sóc bố mẹ chồng vừa phải lo cho đứa con trai 8 tuổi ở Vũ Hán, trong khi chồng cô không cho thấy sự đồng cảm.
“Khi tôi gọi điện để giãi bày tâm sự, lúc đầu chồng tôi có an ủi một chút, nhưng sau đó anh ấy trở nên thiếu kiên nhẫn”, Zhang trần tình. “Có một lần anh ấy quát lớn qua điện thoại: ‘Chẳng phải cô phải làm những điều này sao?’’’.
 |
Đối với Zhang, đó là dấu chấm hết. Trong nhiều năm, cô tiếp tục cuộc hôn nhân với chồng vì lợi ích của con trai, nhưng kể từ giây phút đó, Zhang quyết định sẽ tốt hơn nếu ly hôn.
“Tôi chưa bao giờ nghĩ tới ý định ly hôn, thế nhưng dịch bệnh đã giúp tôi thông suốt”, Zhang nói.
Câu chuyện của vợ chồng Zhang là tình trạng chung của nhiều cặp đôi tại Trung Quốc. Khi các thành phố bắt đầu nới lỏng các chính sách kiểm soát đi lại vào đầu tháng 3, các tòa án và văn phòng đăng ký trên toàn quốc đã bị ngập trong một số lượng lớn các đơn từ xin ly hôn chưa từng có.
Lan Zi, một cố vấn ly hôn tại một văn phòng đăng ký kết hôn ở thành phố Thâm Quyến, cho biết cô đã bị choáng ngợp bởi số lượng ngày càng tăng các trường hợp ly hôn kể từ khi đại dịch nổ ra.
“Các cặp vợ chồng đã phải đặt trước lịch hẹn chỉ để làm thủ tục pháp lý ly hôn”, Lan chia sẻ.
Tỷ lệ ly hôn của Trung Quốc đang ngày càng gia tăng sau nhiều năm, điều này được thúc đẩy bởi những thay đổi về kinh tế và xã hội giúp trao quyền cho phụ nữ nhiều hơn và tâm lý không ngần ngại phá bỏ những định kiến hôn nhân truyền thống.
Gần 4,5 triệu cặp vợ chồng Trung Quooscc đã ly hôn vào năm 2018, tăng 2% so với năm trước. Tỷ lệ ly hôn Trung Quốc năm 2018 là 3,2 trên 1.000 cặp - cao hơn gần 6 lần so với tỷ lệ năm 1987. Ngược lại ở Mỹ, tỷ lệ ly hôn đã giảm trong thập kỷ qua và hiện ở mức 2,9 trên 1.000.
Chính phủ Trung Quốc thậm chí còn cảm thấy cần phải đưa ra các chính sách nhằm ngăn chặn tình trạng này.
Việc ly hôn ở Trung Quốc rất dễ dàng với chi phi thấp, các thủ tục thường chỉ mất chưa đầy một giờ và tốn ít nhất là 9 nhân dân tệ (chưa tới 30.000 đồng), nhưng các nhà lập pháp vào tháng 12 năm ngoái đã đề nghị các cặp vợ chồng trải qua 30 ngày ly thân trước khi chính thức kết thúc mối quan hệ hôn nhân.
Các văn phòng đăng ký địa phương cũng đã bắt đầu cung cấp tư vấn ly hôn và ly hôn miễn phí trong những năm gần đây. Lan Zi nói rằng cô đã giúp 115 cặp vợ chồng hòa giải với nhau và hủy bỏ các cuộc hẹn ly hôn trong 2 tháng qua.
Mâu thuẫn nhỏ nhặt chồng chất
Tuy nhiên, cuộc khủng hoảng gần đây không giống như bất cứ điều gì Lan Zi từng chứng kiến. Đối với nhiều cặp vợ chồng, việc bị nhốt ở nhà cùng nhau trong nhiều tuần đã tạo ra những căng thẳng mới trong mối quan hệ của họ và làm trầm trọng thêm những mâu thuẫn cũ - và thậm chí phương pháp tư vấn cũng không đủ để giải quyết vấn đề.
“Việc cách ly trong nhà có thể khiến nhiều cuộc xung đột gia đình nổ ra”, Lan nói. “Rất nhiều điều nhỏ nhặt bình thường cũng có thể gây chia rẽ, hoặc thậm chí trở nên mãnh liệt hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến mối quan hệ vợ chồng hoặc dẫn đến khủng hoảng hôn nhân”.
 Một giấy chứng nhận ly hôn tại Trung Quốc. Ảnh: Sixth Tone |
Hong Lanzhen, một luật sư ly hôn ở thành phố Đông Hoản (Quảng Đông), cho biết cô đã xử lý nhiều vụ việc trong đó khách hàng của cô chỉ chờ đợi việc dỡ bỏ lệnh hạn chế đi lại để làm thủ tục ly dị.
“Một điều mà các cặp vợ chồng này có điểm chung là mối quan hệ của họ rất mong manh trước khi dịch bệnh bùng phát, Hong nói. “Cách ly tại nhà buộc họ phải chạm mặt nhau hàng ngày. Càng ở lâu, họ càng gặp nhiều vấn đề và càng không vừa ý với nhau”.
Xiao Mei, một người 32 tuổi đến từ Bắc Kinh, đã rời khỏi nhà và nộp đơn ly hôn ngay sau khi cuộc sống ở thành phố bắt đầu trở lại bình thường. Cô cho biết dịch bệnh đã phơi bày bộ mặt thật của chồng mình.
Theo Xiao, chồng cô luôn nói với cô rằng anh ta quá bận rộn với công việc để giúp việc nhà và chăm sóc con.
“Nhưng lần này, dù có rất nhiều thời gian rảnh nhưng anh ta vẫn không làm gì cả”, Xiao kể lại. “Cuối cùng, tôi cũng nhận ra chồng mình chỉ là một đứa trẻ to xác và tôi không muốn tiếp tục sống như một góa phụ nữa”.
“Đại dịch giống như tảng băng làm chìm các con thuyền hôn nhân”, theo Li Hua, một nhà tâm lý học ở tỉnh Sơn Đông. “Những bất đồng nhỏ nhặt thường có thể được bỏ qua lúc thường ngày đột nhiên lại lộ ra và chồng chất lên nhau như một gánh nặng làm tan vỡ các mối quan hệ vợ chồng”.
Cú sốc
Lệnh phong tỏa toàn quốc là một cú sốc đặc biệt đối với số lượng lớn các cặp vợ chồng Trung Quốc. Đất nước này có khoảng 288 triệu lao động nhập cư vào năm 2018, với nhiều người sống trong cảnh xa vợ/chồng và con cái để làm ăn tại các thành phố lớn.
Cho đến khi xảy ra đại dịch, Zheng Rujun chỉ gặp chồng mỗi tháng một lần, vì cặp đôi này có công việc ở hai thành phố cách nhau 3 giờ lái xe ở phía nam tỉnh Quảng Đông. Mối quan hệ của họ đã ổn định và cặp đôi đối xử với nhau một cách tôn trọng trong các chuyến thăm hàng tháng của họ, theo lời Zheng.
Tuy nhiên, mọi thứ thay đổi nhanh chóng khi cả hai lần đầu phải sống chung một mái nhà với nhau do lệnh cấm ra khỏi nhà được áp dụng.
“Anh ta vứt quần áo bẩn và tất khắp nhà, anh ta chơi game trên điện thoại cả ngày và khi tôi chia sẻ với chồng những lo lắng về dịch bệnh, anh ta lại chế giễu vì cho rằng tôi đã làm quá lên”, Zheng nói.
Sau vài tuần, Zheng không thể chịu đựng được nữa và nói với chồng rằng cô muốn ly hôn. Người chồng phản đối ý kiến đó, nói rằng mọi thứ sẽ trở lại bình thường một khi lệnh phong tỏa kết thúc. Nhưng Zheng đã quyết định sẵn. “Khi đã phải trải qua tất cả những điều này, tại sao tôi còn phải lãng phí thêm thời gian nữa?”, người phụ nữ 27 tuổi tự nhủ.
Đối với những người khác, chính sự căng thẳng của việc bị chia cách trong thời gian dịch bệnh đã mở ra những rạn nứt hôn nhân mới, theo nhà tâm lý học Li Hua.
“Phụ nữ đặc biệt thường cảm thấy lo lắng và bất an về các mối quan hệ của họ”, Li nói. “Họ lo lắng về sự an toàn của chồng mình và liệu chồng mình có lừa dối mình không”.
Theo Li, nhiều khách hàng nữ của cô liên tục yêu cầu chồng gửi ảnh và video để chứng minh không nói dối về nơi đang sống. “Tôi đã giúp họ hiểu rằng hành vi này sẽ chỉ đẩy chồng họ ra xa. Khi bạn cảm thấy tự ti, bạn sẽ lo sợ người kia bỏ rơi mình”, Li nói.
Áp lực tài chính là một nguồn xung đột khác, với các công ty cắt giảm nhân sự và những lao động tự do đang rơi vào cảnh mất đi nguồn thu nhập chính. Sự căng thẳng này cùng với các mâu thuẫn gia đình đã khiến cuộc hôn nhân đi tới đổ vỡ, theo Lan Zi.
Khủng hoảng thúc đẩy con người tiến lên
Tuy nhiên, không phải mọi mối quan hệ đã bị phá hủy bởi cuộc khủng hoảng dịch bệnh. Theo khảo sát của LoveMatters China, một nền tảng giáo dục giới tính và tình cảm, gần 300 trong số 1.500 người được hỏi cho biết họ đã xây dựng thêm nhiều cảm xúc tốt với bạn đời của mình trong thời gian bị phong tỏa. Trong số đó, 55% đồng ý rằng việc tiêp xúc hàng ngày giúp họ giao tiếp tốt hơn và cải thiện mối quan hệ của họ.
Mặc dù đại dịch COVID-19 mang đến những tổn thương và mất mát to lớn, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng nó đã thúc đẩy những người sống sót tiến lên: những người sợ hãi và cô đơn sẽ kết hôn sớm hơn, những người trong các mối quan hệ sai lầm có thể kết thúc chúng nhanh hơn và các gia đình đang cân nhắc việc có con sẽ ngừng do dự.
Một khu vực Trung Quốc trải qua động đất thường thấy tỷ lệ ly hôn và kết hôn của họ tăng lần lượt 6,1% và 1,9% vào năm sau, một nghiên cứu được công bố vào năm 2016 cho thấy.
 |
“Thảm họa có thể chỉ đơn giản là hoạt động như một máy gia tốc hoặc chất xúc tác cho mọi người. Thời điểm cận kề sống-chết này giúp họ nhận ra bản chất thật của mối quan hệ hôn nhân và giúp họ đưa ra các quyết định vững chắc hơn”.
Wang Liting, 35 tuổi, cho biết COVID-19 đã giúp cô hiểu những gì thực sự quan trọng với mình. Cô đã suy nghĩ về việc ly dị chồng gần 10 năm trước khi đại dịch xảy ra.
“Tôi cảm thấy như anh ấy đã không hiểu tôi”, Wang nói. “Tôi cũng có một mối quan hệ thực sự tồi tệ với mẹ chồng, người luôn thúc ép tôi sinh con”.
Sau nhiều ngày mắc kẹt trong căn hộ ở Thâm Quyến, Wang cảm thấy không khỏe và hoảng loạn, cô sợ mình bị nhiễm bệnh.
Chính vào lúc này, chồng của Wang thực sự thay đổi. Anh đưa cô đến bệnh viện, sau đó cô được chẩn đoán mắc bệnh cúm thường. Anh nấu ăn cho cô, làm tất cả việc nhà, và xem các chương trình hài kịch với vợ để giúp cô thư giãn.
“Lần đầu tiên tôi cảm thấy được yêu thương trong cuộc hôn nhân của mình”, Wang nói. “Khi đó tôi biết được rằng anh ấy là người mà tôi có thể tin tưởng”.
