Đồng Tháp hiện có hơn 1.000 tổ hợp tác (THT) và 170 HTX nông nghiệp. Vì thế, thuật ngữ “cổ đông nông dân” đã không còn lạ ở mô hình HTX nông nghiệp kiểu mới tại Đồng Tháp. Cổ đông không chỉ được hưởng lợi nhờ dịch vụ đầu vào cho sản xuất, được chia cổ tức cao, mà họ còn có niềm vui, niềm tự hào với vai trò làm chủ của mình đối với HTX. Mô hình này đang từng bước khẳng định vị thế người nông dân và là bước đi ban đầu để giải quyết những bài toán khó trong quá trình tái cơ cấu nền nông nghiệp của Đồng Tháp.
Bài toán chưa có lời giải trong nhiều năm qua là “được mùa mất giá”. Rõ ràng được mùa, sản lượng tăng ai cũng phấn khởi nhưng nhu cầu tiêu thụ của thị trường không tăng dẫn đến giá giảm, thậm chí có khi còn giảm xuống gần với chi phí đầu vào, gây lỗ vốn. Vì thế, nó là nỗi lo thường trực của bà con nông dân và làm đau đầu các cấp chính quyền, nhưng lại là điều bình thường trong cơ chế thị trường. Mô hình HTX kiểu mới ra đời làm cầu nối gắn người sản xuất với doanh nghiệp tiêu thụ đã giải quyết cơ bản được vấn đề này, đơn giản vì HTX hoạt động tuân theo quy luật của kinh tế thị trường. Mô hình HTX kiểu mới (kể cả THT) đã tập trung tiếp cận bài toán theo hướng làm sao tăng được giá trị gia tăng, tăng lợi nhuận trên cơ sở giảm được giá thành đầu vào chứ không thụ động chờ vào những quyết định hành chính tăng giá, trợ giá từ Nhà nước như trước đây. Sự đồng lòng hợp tác của người nông dân theo mô hình mới này đã dần dần giải quyết cách làm manh mún, nhỏ lẻ cá thể để tạo ra một vùng chuyên sản xuất rộng lớn hơn. Chẳng thế mà trong một buổi tọa đàm về tái cơ cấu nông nghiệp của tỉnh, ông Lê Minh Hoan, Bí thư Tỉnh ủy Đồng Tháp từng đánh giá: Những tín hiệu về cánh đồng liên kết gần đây là khởi đầu cho bước chuyển mình hướng đến xây dựng nền nông nghiệp bền vững, khi người sản xuất trả lời được câu hỏi “trồng cây gì, bán cho ai và bán như thế nào?” thì doanh nghiệp cũng trả lời cho mình câu hỏi “mua ở đâu, mua cái gì và mua như thế nào”. Đúng, chính các “cổ đông nông dân” và các doanh nghiệp mới trả lời chính xác điều mà thị trường đặt ra. HTX từng bước đầu tư, tích lũy hình thành nên những vùng sản xuất quy mô lớn và đồng bộ kết cấu hạ tầng cũng như áp dụng khoa học - kỹ thuật vào thâm canh, sản xuất, xây dựng phát triển thương hiệu, nâng cao khả năng cạnh tranh của nông sản hàng hóa. Đồng thời chủ động ký kết hợp đồng với các doanh nghiệp để tiêu thụ sản phẩm. Còn đối với doanh nghiệp, muốn tồn tại phát triển tất phải gắn hoạt động của mình với thị trường. Họ phải tìm hiểu nghiên cứu thị trường rồi quay trở lại đầu tư vào người dân để họ sản xuất ra những sản phẩm mà thị trường đang cần. Mấu chốt ở đây là doanh nghiệp phải nắm bắt được tín hiệu thị trường, ước lượng được nhu cầu tiêu thụ.
 |
Một số doanh nghiệp đã ký hợp đồng bao tiêu đầu ra cho hàng ngàn hecta lúa của bà con nông dân Đồng Tháp Ảnh Thanh Tú. |
Thực tế ba năm liên kết giữa HTX Tân Cường, xã Phú Cường, huyện Tam Nông (Đồng Tháp) với doanh nghiệp Võ Thị Hà đã phần nào chứng minh cho sự đúng đắn của mô hình HTX kiểu mới. Ông Nguyễn Văn Trãi, Chủ nhiệm HTX Tân Cường phân tích: “Điểm nổi bật trong thực hiện mô hình liên kết là người nông dân không phải lo lắng đầu ra sản phẩm, giá bán lại cao hơn thị trường 200 - 300 đồng/kg, người sản xuất rất phấn khởi. Qua đó, người nông dân đã có thể quyết định được giá sản phẩm làm ra, không phải phấp phỏng như thời gian thiếu liên kết”. Tất nhiên, để sự liên kết này chặt chẽ, HTX phải tạo dựng được thương hiệu thông qua cách làm bảo đảm về chất lượng, số lượng sản phẩm và làm được điều này là nhờ các “cổ đông nông dân”. Ngoài sự liên kết sản xuất lúa với doanh nghiệp thì HTX còn tiến tới sản xuất gạo trên thị trường nội địa. Muốn làm được điều này, HTX còn phải vượt qua ít nhất hai rào cản là về nguồn vốn và nguồn nhân lực có trình độ cao.
Về phía doanh nghiệp, ông Đoàn Văn Hiền, Phó Giám đốc Công ty TNHH XNK-TM Võ Thị Thu Hà, đơn vị liên kết với HTX Tân Cường cho biết: “Ngoài việc hợp tác, ký hợp đồng bao tiêu lúa cho bà con xã viên trong HTX Tân Cường, công ty còn có kế hoạch duy trì, phát triển mô hình thu mua lúa hiện nay đang từ 5 HTX lên 11 HTX, với diện tích khoảng 12.000ha. Để mua hết lúa cho bà con nông dân, công ty đã đầu tư xây dựng nhà máy xay xát tại huyện Tam Nông với công suất 1.000 tấn/ngày, tổng sức chứa tại các kho của công ty lên đến 200.000 tấn”. Việc mua lúa tại các cánh đồng liên kết làm ăn uy tín như HTX Tân Cường hoàn toàn làm doanh nghiệp yên tâm vì chất lượng lúa tốt. Mối liên kết như vậy cũng bảo đảm cho doanh nghiệp có nguồn hàng ổn định, đáp ứng đủ nhu cầu xuất khẩu. Nhận xét về mô hình HTX, ông Hiền nhấn mạnh: “Đây là mô hình hợp tác cùng thắng lợi”.
Mô hình cánh đồng mẫu lớn và HTX kiểu mới ở Đồng Tháp đang mở ra một hướng đi trong chính sách tái cơ cấu nền nồng nghiệp Việt Nam nói chung và của Đồng Tháp nói riêng. Và dù còn những khó khăn, thách thức nhưng sự thành công của mô hình HTX kiểu mới đang chứng tỏ doanh nghiệp thật sự là động lực cho tái cơ cấu nền nông nghiệp khi gắn HTX với thị trường.
Hợp tác cùng Thời nay
