1. Bản thảo Đôn Hoàng
Các bản thảo Đôn Hoàng là một bộ sưu tập khoảng 20.000 cuốn sách quan trọng được tìm thấy trong quần thể hang Mạc Cao tại Đôn Hoàng, tỉnh Cam Túc, Trung Quốc. Các bản thảo viết tay này có niên đại từ thế kỷ thứ 5 đến thế kỷ thứ 11 sau Công nguyên và chúng được bảo quản trong hang động suốt 900 năm.
 |
Mặc dù các bản thảo Đôn Hoàng chủ yếu là các kinh sách Phật giáo, nhưng cũng có những loại kinh sách tôn giáo khác nữa, bao gồm của Đạo giáo, Cảnh giáo và giáo phái Manichean. Ngoài ra, cũng có các bản thảo viết về nhiều lĩnh vực như toán học, lịch sử, thiên văn học và văn học.
Một trong những điểm nổi bật của các bản thảo Đôn Hoàng là chúng mang đậm tính văn học dân gian và khắc họa cuộc sống của những con người bình dân.
2. Kinh Kangyur được viết bằng 9 loại đá quý
Người Tây Tạng đã theo một dạng Saman giáo có tên là Bon. Từ thế kỷ thứ 6 đến thế kỷ thứ 8 trước Công nguyên, Phật giáo dần dần được truyền bá tới vùng này. Những thuyết giáo của đạo Phật được dịch sang tiếng Tây Tạng, nhưng việc biên dịch chỉ hoàn thành vào thế kỷ thứ 14. Điều này hình thành nên Kinh sách Phật giáo Tây Tạng, bao gồm kinh Kangyur.
 |
Một trong nhưng sao chép của cuốn kinh Kangyur được viết bằng mực làm từ 9 loại đá quý, bao gồm vàng, bạc, san hô, ngọc trai, xà cừ, ngọc lam, đá thiên thanh đồng và sắt. Đầu tiên, những loại đá quý này được nghiền thành bột và đặt vào những chiếc cốc riêng. Nước tinh khiết từ suối hay nước mưa được sử dụng để trộn với chất dính ngọt đặc biệt và sữa dê, rồi được cho vào trong mỗi cốc để làm thành mực. Sau đó, một chiếc bút sơn làm từ lông chồn zibelin được dùng để viết lên một loại giấy đen đã qua sơ chế. Bên cạnh văn bản, kinh Kangyur cũng bao gồm các bức họa theo trường phái Zanabazar.
3. Bàn ngọc lục bảo huyền thoại
Bàn ngọc lục bảo được cho là một chiếc bàn được làm từ ngọc lục bảo hoặc đá xanh được khắc những bí mật của vũ trụ. Nguồn gốc của chiếc bàn này cho đến nay vẫn chưa được xác định, nên có rất nhiều câu chuyện huyền thoại xung quang nó.
 |
Một truyền thuyết phổ biến nhất cho rằng chiếc bàn được tìm thấy trong một hầm mộ dưới tượng thần Héc-mét ở Tyana. Một số câu chuyện huyền thoại khác cho rằng nó được viết bởi Seth - người con trai thứ ba của Adam và Eve.
4. Cuốn sách giấc mơ của người Ai Cập
Cuốn sách giấc mơ của người Ai Cập được viết trên vật liệu giấy cói với ký tự chữ viết của thầy tu. Giấy cói này được tìm thấy trong ngôi làng Deir el-Medina của các công nhân người Ai Cập cổ đại, gần khu vực Thung lũng của các vị Vua.
 |
Mỗi trang của cuộn giấy cói bắt đầu bằng một cột dọc các ký hiệu thầy tu được dịch là “Nếu một người nhìn thấy bản thân mình trong giấc mơ”. Trong mỗi hàng ngang sau đó là một giấc mơ được miêu tả dựa trên các nhận định ‘tốt’ và ‘xấu’, kèm theo những lời diễn giải tương ứng. Ví dụ, nếu một người nhìn thấy bản thân mình trong giấc mơ đang nhìn ra ngoài cửa sổ, thì sẽ rất ‘tốt’. Những giấc mơ tốt đẹp được liệt kê trước, sau đó mới là những giấc mơ không tốt.
5. Cuộn giấy bằng đồng
Cuộn giấy bằng đồng là một của bộ sưu tập các tài liệu từ thế kể thứ 1, được phát hiện trong các hang ở Qumran, Bờ Tây. Cuốn giấy bằng đồng khác hoàn toàn với những tài liệu được lưu giữ trong thư viện Qumran, về tác giả, văn bản, kiểu cách, ngôn ngữ, thể loại, nội dung và hoàn cảnh. Vì thế, các học giả tin rằng nó phải được đặt vào trong hang động vào thời điểm khác với những tài liệu cổ đại còn lại.
 |
Giáo sư Richard Freund cho biết cuốn sách bằng đồng “có thể là tài liệu đặc thù nhất, quan trọng nhất, nhưng lại ít được hiểu nhất.”
Không giống các cuộn giấy khác, vốn là các tác phẩm văn học, cuộn giấy đồng chứa một danh sách. Đó không phải là một danh sách bình thường, thực ra nó chứa các chỉ dẫn đến 64 địa điểm lưu trữ một số lượng kho báu đáng kinh ngạc. 63 địa điểm trong đó đã dẫn đến các kho báu chứa vàng và bạc, với khối lượng lên đến cả tấn.
6. Danh sách các vị vua Sumer
Trong số rất nhiều các cổ vật được khai quật tại những nơi từ là thành phố của người Sumer ở Iraq, bản thảo ghi lại danh sách các vị vua Sumer được quan tâm nhiều nhất. Điều khiến bản thảo này trở nên đặc biệt là vì danh sách này đã trộn lẫn những vị vua huyền thoại trước các triều đại chính thức với các vị vua có thật trong lịch sử.
 |
Danh sách này có giá trị vô cùng to lớn vì nó phản ánh các giá trị truyền thống cổ đại, đồng thời cung cấp một khung thời gian quan trọng liên quan đến các thời kỳ trị vì khác nhau ở Sumeria.
7. Các cuốn sách y học bằng thẻ tre của danh y Biển Thước
Vào năm 2013, các nhà khảo cổ học đã khai quật được 920 cuộn thẻ tre trong bốn ngôi mộ thuộc triều đại Tây Hán (từ năm 206 trước Công Nguyên đến năm 2 sau Công nguyên) ở thị trấn Thiên Hồi ở phía tây nam thành phố Thành Đô, Trung Quốc. Cuốn sách bằng thẻ che này chứa các phương thuốc trị bệnh có lịch sử đã gần 2.000 năm.
 |
Quá trình phân tích văn bản đã tiết lộ rằng một số bản thảo được viết bởi danh y Biển Thước. Quá trình dịch thuật cũng cho thấy những nội dung đáng chú ý trong các bản thảo y học cổ đại này. Các chuyên gia nói rằng công trình này chủ yếu dựa vào chẩn bệnh bằng bắt mạch. Các biện pháp khác được đề cập đến bao gồm nội khoa, phẫu thuật, phụ khoa, da liễu, nhãn khoa và khoa chấn thương.
8. Bộ luật Hammurabi
Đây là một trong những bộ sưu tập văn bản luật nổi tiếng nhất từ thế giới cổ đại. Hammurabi (trị vì từ 1792-1750 trước Công nguyên) là vị vua thứ 6 của triều đại thứ nhất của Babylon. Trong thời kỳ trị vì, ông đã tập trung vào mở rộng bờ cõi, góp phần biến Babylon thành một cường quốc lớn mạnh ở khu vực Lưỡng Hà.
 |
Khi Hammurabi qua đời, Babylon đã kiểm soát toàn bộ khu vực Lưỡng Hà, nhưng các thế hệ kế tục ông không thể duy trì quyền lực này. Mặc dù đế chế của của Hammurabi suy tàn nhanh chóng, nhưng bộ luật do ông soạn thảo đã vẫn tồn tại qua sự tàn phá của thời gian và nó mới được các nhà khảo cổ học tái phát hiện vào thế kỷ 20. Bộ luật này đề cập rất nhiều loại tội phạm và hình phạt áp dụng, và được mô tả như một hệ thống công lý ‘máu phải đền bằng máu’.
9. Bản thảo Takenouchi
Bản thảo Takenouchi là một bộ các tài liệu bí ẩn được một người tên là Takenouchi Matori biên soạn lại vào 1500 năm trước bằng các ký tự kết hợp tiếng Nhật và tiếng Trung từ các tài liệu thậm chí còn cổ hơn.
 |
Theo truyền thuyết, các tài liệu nguyên gốc được viết bằng các ký tự thần thánh trong hàng thiên niên kỷ trước đây bởi ‘các vị thần.’ Việc cố gắng làm sáng tỏ nguồn gốc và tính xác thực của các tài liệu Takenouchi hiện vẫn là nhiệm vũ bất khả thi, vì các bản thảo gốc đã bị chính quyền tịch thu rồi bị thất lạc sau đó. Vì thế, có rất nhiều sự suy đoán xoay quanh tính chân thực của tài liệu Takenouchi.
10. Bản thảo cổ đại Timbuktu
Nằm tại cửa ngõ dẫn tới sa mạc Sahara ở Mali hiện tại, Timbuktu là một trong những thành phố châu Phi có tên gắn liền với lịch sử lâu đời. Được thành lập vào thế kỷ thứ 5, thành phố đã trở thành một thủ đô của tri thức và tâm linh, vươn tới thời kỳ hoàng kim của nó vào thế kỷ thứ 15 và 16.
 |
Khoảng 700 năm trước, nó từng là một trung tâm giao thương nhộn nhịp, nơi các tay lái buôn từ châu Âu, hạ Sahara châu Phi, Ai Cập, và Ma-rốc gặp gỡ để trao đổi buôn bán muối, vàng, ngà voi và nô lệ. Nhưng đó không phải là loại ‘hàng hóa’ duy nhất được trao đổi.
Timbuktu cũng là nơi các ý tưởng, triết lý và niềm tin tâm linh hòa trộn vào làm một. Một trong những cách chủ yếu đề chia sẻ những ý tưởng như vậy là thông qua những hoạt động bán sách. Các bản thảo cổ đại của Timbuktu nhìn rất ấn tượng. Chúng được bọc trong da lạc đà, da dê hay da bê, rồi được khắc chữ bằng mực vàng, đỏ và đen huyền.
Các trang giấy đầy các từ ngữ viết theo lối thư pháp rất đẹp trong ngôn ngữ Ả Rập và châu Phi, đồng thời cũng chứa một loạt các thiết kế hình học thú vị. Chủ đề của bộ sưu tập này, trải dài từ thế kỷ thứ13 đến thứ 17, bao gồm kinh Koran, Xufi, triết học, luật, toán học, y học, thiên văn học, khoa học, thơ văn và nhiều hơn nữa.
